کبودراهنگ با وسعتی حدود چهار هزار و 25 کیلومتر مربع به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرستان همدان، در شمال استان قرار دارد که موقعیت مناسب جغرافیایی آن به جهت قرار گرفتن در کنار کریدور اصلی ارتباطی مرکز کشور با استان‌های غربی و هم‌جواری با منطقه ویژه اقتصادی فامنین، استقرار شهرک صنعتی ویان به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرک صنعتی استان همدان و صنایع بزرگی همچون مجتمع فولاد ویان، لوله‌نورد اکباتان، شرکت شیمی معدنی پاسارگاد، کارخانه دوده صنعتی آلتون، کارخانه سیمان، آویژه الوند، کارخانه ساخت دیگ بخار و ده‌ها واحد صنعتی دیگر در آن و همچنین وجود نیروگاه یک‌هزار مگاواتی برق شهیدمفتح در این شهرستان، باعث شده است که در کبودراهنگ زمینه‌های لازم برای یک جهش بزرگ در مسیر توسعه به جهت تبدیل شدن به قطب صنعتی استان همدان، فراهم شود.
از سوی دیگر کبودراهنگ شهرستانی با شهرت جهانی است و از سال پیش با داشتن جاذبه گردشگری همچون علیصدر و ظرفیت‌های بکر کشاورزی در رسته‌های مختلف همچون دام مهربان، گندم و جو و صنایع دستی همچون فرش مهربان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ اما طی این سال‌ها موانعی در راه توسعه زیرساخت‌های این شهر و شهرستان وجود دارد، به‌طوری که با وجود داشته‌ها و ظرفیت‌های فوق‌الذکر، سال‌ها است که جزء چند شهرستان محروم کشور محسوب شده و از محل ماده سه منابع نفت و گاز بهره می‌برد؛ این درحالی است که منطبق با توسعه دیگر شهرستان‌های استان همدان، انتظار می‌رفت درحال حاضر این شهرستان جهانی به مقصدی برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود.
اما با کدام زیرساخت؟ کدام سرمایه‌گذار به هزینه کردن در شهری رغبت دارد که املاکش سند ثبتی ندارند؟ در شهرستانی با صدها سال سابقه مدنیت، مطالعات دقیق شهری و زیرساخت‌های لازم وجود ندارد و با هر حادثه‌ای در آن، شاهد بروز بحران هستیم.
دراین‌بین برخی مشکلات در عرصه ایجاد زیرساخت همچون اوقافی بودن این شهرستان، راه را بر اجرای بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای بدیهی بسته است؛ به‌طوری که وقفی بودن اراضی کبودراهنگ در حوزه صدور سند و بازآفرینی بافت فرسوده، ساکنین را با مشکل مواجه کرده است.
این درحالی است که به گفته مسئولان شهری در سال‌های گذشته با پیگیری‌های انجام‌شده در یک مقطع زمانی تبدیل به احسن کردن زمین‌های اوقافی آغاز و حتی برای تعدادی سند مالکیت نیز از سوی دستگاه مربوطه صادر شد؛ اما متأسفانه این روند بنا به دلایلی توقف پیدا کرد و بسیاری از ساکنین در این املاک همچنان با مشکلات سندی مواجه‌ هستند.
تأسف‌بارتر اینکه سال‌ها است مسئولان استانی و شهرستانی دم از تبدیل به احسن کردن اراضی اوقافی این شهرستان می‌زنند و حتی در مقطعی یعنی سال 93 خبرهایی از نشست مشترک مسئولان مردم بهار و کبودراهنگ در مجلس با قائم‌مقام اوقاف و امور خیریه کشور با موضوع تبدیل به احسن کردن اراضی و املاک موقوفه شهرهای لالجین و کبودراهنگ در تهران داده شد و در این نشست سردار عابد، قائم‌مقام وقت اوقاف و امور خیریه کشور گفت که از سوی رهبر انقلاب حکم اجرای تبدیل به احسن کردن اراضی کبودراهنگ و لالجین صادر شده، مشکلی در این زمینه وجود ندارد، باید عملیات اجرایی آن آغاز شود و کارشناسان در این شهرها حضور یابند تا مشکل مردم حل شود؛ اما با گذشت تقریباً بیش از یک دهه از آن زمان، هنوز بخش اعظم اراضی این شهرستان با مشکل اوقافی بودن مواجه‌اند، البته طی سال‌های اخیر بارها و بارها این مهم از سوی فتح‌الله توسلی نماینده مردم کبودراهنگ و بهار در مجلس شورای اسلامی مطرح شد و در دستور پیگیری قرار گرفت. به‌طوری که در سفر مردادماه 1401 شهیدرئیسی به استان همدان، ایشان دستور داد مشکل زمین‌های موقوفه این مناطق ظرف مدت دو ماه مرتفع و تعیین تکلیف شود و این امر بارقه‌های امید را به دل مردمان کبودراهنگ و لالجین تاباند، اما این مهلت دوماهه به‌دلیل عدم همکاری اوقاف، تمام شد و کار انجام نشد و متأسفانه با شهادت شهیدرئیسی، این موضوع بی‌نتیجه ماند.
اما بعد از شهادت رئیس‌جمهور فقید بار دیگر با پیگیری نماینده مردم بهار و کبودراهنگ موضوع مشکل زمین‌های اوقافی مطرح شد و با روی کار آمدن استاندار جدید در دولت چهاردم، این مهم به‌جد در دستورکار قرار گرفت. بر این اساس برای اطلاع از نتایج این پیگیری‌ها بر آن شدیم تا گفت‌وگویی را با فتح‌الله توسلی، نماینده شهرستان کبودراهنگ و بهار در مجلس ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
نماینده مردم کبودراهنگ و بهار در مجلس با اشاره به اینکه موضوع وقفی بودن اراضی در سطح شهرها مسئله کشوری است که ازجمله آن‌ها می‌توان به وقفی بودن شهر کبودراهنگ و تعدادی از روستاهای این شهرستان اشاره کرد، گفت: از آنجایی که حل این مشکل یکی از مطالبات مردم شهرستان است، از گذشته حل‌وفصل این مسئله در دستور پیگیری بوده و همچنان نیز هست؛ به‌طوری که حتی در سفر شهیدرئیسی نیز این مسئله مورد تأکید قرار گرفت و قرار شد طی دو ماه حل‌وفصل شود.
فتح‌الله توسلی ادامه داد: اما مسئله این است که در آن مقطع زمانی برای حل این موضوع با موانعی مواجه شدیم و تا پایان عمر ایشان هم به نتیجه نرسیدیم.
وی با تأکید بر اینکه یکی از دلایل این موضوع طبیعتاً مباحثی بود که در حوزه نظارتی و مسائل این‌چنینی مطرح بود چراکه حجم کار بسیار بزرگ است، گفت: با این وجود پیگیر‌ی‌ها با استاندار جدید نیز طی سال گذشته آغاز شد و انصافاً ایشان نیز پای کار آمده تا مشکل را حل کند؛ به‌طوری که طی این مدت چیزی بالغ 17 یا 18 جلسه در این ارتباط چه در سطح استان و چه سازمان اوقاف و درعین‌حال با حضور دستگاه‌های مرتبط، برگزار شده است.
توسلی با بیان اینکه خوشبختانه نهادهای نظارتی نیز همراهی لازم را در این موضوع داشته‌اند، تشریح کرد: خوشبختانه تمامی دستگاه‌های دخیل در این مسئله طبق پیگیری‌های انجام‌شده، به دنبال رفع مشکلات هستند.
وی با بیان اینکه درحال حاضر کل شهر کبودراهنگ به‌جز بخش کوچکی از آن وقفی است، اذعان کرد: یقیناً وقفی بودن اراضی، شهر کبودراهنگ و روستاهای آن را از مسیر توسعه دور کرده و به‌نوعی به مانعی در برابر پیشرفت بدل شده است.
نماینده مردم شهرستان کبودراهنگ و بهار در مجلس با بیان اینکه متأسفانه این موضوع باعث شد که که سرمایه‌گذاران رغبتی برای حضور در شهرستان نداشته باشند، تشریح کرد: از طرفی افرادی که اراضی و املاک وقفی را در اختیار دارند، بابت این موضوع اجاره‌ای پرداخت نمی‌کنند؛ بنابراین عملاً هیچ کار اقتصادی قابل توجهی در شهرستان صورت نمی‌پذیرد.
وی با بیان اینکه خوشبختانه طی پیگیری‌های انجام‌شده وحدت نظری بین سازمان اوقات، استانداری، بنده و مجموعه دستگاه‌های نظارتی برای حل مشکل ایجاد شده است، گفت: در آینده نزدیک انشاالله شاهد نتایج این موضوع خواهیم بود.
مع‌الوصف؛ با وجود آثار مثبت وقف، گاهی موقوفات به‌علت غیر قابل انعطاف بودن، مشکلاتی را برای مردم ایجاد می‌کنند که این مهم درخصوص شهرستان کبودراهنگ با وضوح بیشتر قابل مشاهده است. برای مثال حدود 30 سال از نخستین‌باری که عنوان «طرح بهسازی مسکن روستایی» به ادبیات رسمی دولت و مصوبات دارای ردیف و اعتبار وارد شد، می‌گذرد. اما این طرح نیز مانند بسیاری از طرح‌های دیگر، نه‌تنها سال‌های متمادی اجرا نشد، بلکه پس از سه دهه و در آستانه اجرا، دچار تغییر ماهیت شد و از همه بخش‌های آن فقط اعطای وام‌های مسکن به روستاییان باقی ماند؛ وامی که طبق نخستین مصوبه در سال پایانی دولت دوازدهم به مبلغ 100 میلیون و در دولت سیزدهم به مبلغ 350 میلیون تومان رسید؛ اما دراین‌بین در شهرستان‌هایی همچون کبودراهنگ، مسئله اوقافی بودن تعدادی از روستاها، دریافت این تسهیلات را دچار مشکل کرده است، زیرا یکی از مؤلفه‌های تعیین‌شده برای گرفتن این تسهیلات، ارائه سند مسکن روستایی است.
حال آنکه در این روستاها به‌دلیل اوقافی بودن، گرفتن سند با مشکل مواجه است؛ به‌طوری که طی 20 سال تنها 44 درصد از مساکن روستایی این شهرستان بهسازی شده و ذهنیت مشارکت با اوقاف باعث شده که مردم رغبتی برای پیگیری این مسئله نداشته باشند. حال آنکه این مثال تنها مشتی از خروارها مشکلاتی است که این عدم انعطاف در قواعد اراضی اوقافی، برای شهرستان کبودراهنگ ایجاد کرده است؛ بنابراین انتظار می‌رود روند پیگیری‌ها سرعت بیشتر پیدا کند تا هرچه زودتر در این شهرستان شاهد رشد شاخص‌های توسعه‌ای متناسب با ظرفیت‌ها نیز باشیم.

طاهره ترابی مهوش