مرور زندگی برترین انسان‌ها می‌تواند به زدوده شدن زنگارهای قلب آدمی کمک کند. زندگی این خوبان سرشار از آموزه‌هایی است که می‌تواند الهام‌بخش و راه‌گشای بسیاری از مسائل و چالش‌های زندگی ما باشد و مطالعه و تعمق در روش زندگی آن‌ها، نه‌تنها موجب تقویت باورهای قلبی می‌شود، بلکه با نشان دادن راه‌های صحیح زندگی، ما را در مسیر سعادت قرار می‌دهد. بررسی سیره نمونه‌های عالی اخلاق، شجاعت، و انسانیت، روح را از آلودگی‌ها پاک کرده و درک عمیق‌تری از ارزش‌های اصیل انسانی به ما می‌دهد. این فرآیند به‌تدریج موجب تحول قلبی آدمی شده و زمینه‌ساز نزدیک شدن به مراتب بالاتر انسانیت در درون ما می‌شود.

وجود مقدس حضرت زهرا سلام‌الله علیها نمونه‌ای از این انسان‌های برگزیده‌ است که مرور زندگی کوتاه اما پُربرکتش، می‌تواند چراغی روشن برای هدایت در زندگی ما باشد، بانویی که در زندگی فردی و اجتماعی در مرتبه‌ای قرار دارد که حجت خدا بر اهل بیت علیهماالسلام است.

ما نمی‌توانیم زندگی 18 ساله حضرت صدیقه طاهره (س) را در یک مطلب شرح دهیم، اما می‌توانیم به برخی ابعاد توجه کنیم و بدانیم هرچند مادر خوبی‌ها عمری به ظاهر طولانی نکرد، اما در این عمر کوتاه چنان زندگی کرد که تا قیامت بتواند سرمشق اهل ایمان و انسان‌های آزاده باشد. حضرت زهرا سلام‌الله علیها اسوه تمام انسان‌های آزاد و آزاداندیشی است که به آن‌ها یاد داد آزاده زندگی کنند و زیر بار زور نروند. حضرت در عبادت سرآمد بود، در زندگی اجتماعی نه‌تنها مردم زمان خویش را که جاهلیت داشتند تحت تأثیر قرار داد، بلکه تا قیامت اگر هر انسان ایشان را الگوی خود قرار دهد، بهترین زندگی را خواهد داشت. ایشان در سیاست سرآمد سیاست‌مداران دنیا بود و در زندگی فردی و شوهرداری نیز بهترین زن برای امیرالمؤمنین (ع) بود تا جایی که در روایت آمده «اگر فاطمه نبود، کفوی برای امیرالمؤمنین وجود نداشت»، در تربیت فرزند، همسایه‌داری، آداب اجتماعی و غیره هم ایشان سرآمد بوده و آب دریا را اگر نتوان کشید/ هم به قدر جرعه‌ای باید چشید.

اکنون که در آستانه شهادت بانوی دو عالم قرار گرفته‌ایم، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام‌والمسلمین عباس موسیوند، مدیر مدرسه سطح عالی آیت‌الله آخوند همدان ترتیب داده‌ایم و درباره موضوعاتی مانند لزوم بهره‌گیری از سیره اهل‌ بیت علیهماالسلام، حضرت فاطمه زهرا (س)، جایگاه ملکوتی آن حضرت و افول برخی از ارزش‌های فاطمی سخن گفته‌ایم. ما معتقدیم اندوهمان در ایام سوگواری اهل بیت صرفاً مرور یک رویداد تراژیک تاریخی نیست، بلکه یک عامل اتصال است، اتصال ضروری برای یادآوری آنچه که انسان دائماً فراموش می‌کند و از آن فاصله می‌گیرد... مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

خانواده، مهم‌ترین رکن تربیت در اسلام

مدیر مدرسه سطح عالی آیت‌الله آخوند همدان در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه خانواده در رشد و افول ارزش‌های یک جامعه نقش اساسی دارد و تشکیل جامعه سالم در گرو تربیت افراد سالم بوده که هسته اولیه رشد آن‌ها خانواده است، بیان کرد: در دین اسلام، خانواده به‌عنوان نهاد اصلی تربیت شناخته می‌شود و توصیه‌های فراوانی که در خصوص همسرداری، رفتار با فرزندان، آداب زندگی و غیره وجود دارد، نشان می‌دهد اسلام رکن اصلی را خانواده می‌داند و هرچه خانواده مستحکم‌تر و متدین‌تر باشد، فرزندانی که در آن خانواده تربیت می‌شوند و زن و مردی که در آن خانواده در کنار هم زندگی می‌کنند، می‌توانند تأثیر بیشتری در جامعه داشته باشند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین عباس موسیوند سپس خاطرنشان کرد: انسان مؤمن، قوی و تأثیرگذار از یک خانواده سالم و پاک بیرون می‌آید؛ در زندگی حضرت زهرا سلام‌الله علیها نیز محبت و صمیمیت مشهود است. روایات فراوانی در مورد همکاری حضرت زهرا و امیرالمؤمنین (ع) در امور خانه و خانواده داریم که رسول خدا (ص) بین این دو بزرگوار تقسیم کار کرده بودند و یا در روایتی از حضرت امیر (ع) داریم که فرموده‌اند: من هر موقع به حضرت زهرا (س) نگاه می‌کردم، غم و غصه از دلم بیرون می‌رفت. این نمونه‌ها نشان‌ می‌دهد زندگی پُر از محبت حضرت، چه آثار پُربرکتی داشته، تا جایی که اثر آن‌ها را نه‌تنها تا امروز نیز می‌بینیم، بلکه تا قیامت مشهود و ملموس است.

وی ادامه داد: فرزندان پاکی که در دامن حضرت زهرا سلام‌الله علیها متولد و تربیت شدند، از امام حسن و حسین علیهماالسلام تا زینب کبری (س) و تأثیراتی که این خانواده در پیشبرد اهداف اسلام و جامعه خود داشته‌اند، نشان می‌دهد خانواده رکن اصلی تربیت بوده و اگر ما می‌خواهیم مؤثر باشیم، باید روی خانواده تمرکز کنیم.

این کارشناس مسائل دینی و مذهبی سپس با تأکید بر اینکه جامعه امروز نیاز به بازنگری اصول خود و توجه به ارزش‌های فاطمی دارد، توضیح داد: اگر اهمیت خانواده و جایگاه آن در زندگی مشخص شود، زنان و مردان اهمیت توجه به ارزش‌های الهی به‌ویژه عفاف و حجاب را بیشتر درک می‌کنند؛ اگر امروز می‌بینیم که حجاب در بین عده‌ای از مردم اهمیت خود را از دست داده، عمده مسئله این است که خانواده در جامعه ما کمی متزلزل شده؛ وگرنه اگر زن و مرد بدانند از بین رفتن حجاب و عفاف یعنی متزلزل شدن خانواده و خانم‌ها بدانند وقتی حجاب و عفاف از جامعه رفت، مردهای ما نسبت به خانواده و همسرانشان تقید لازم را نخواهند داشت و آرام‌آرام دچار ارتباطات اشتباه در جامعه و بیرون از چارچوب خانواده خود می‌شوند، حجاب و عفاف را نه به‌عنوان یک امر شخصی، بلکه به‌صورت یک امر اجتماعی می‌بینند و به یک درک درست خواهند رسید.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسیوند سپس افزود: اگر می‌خواهیم ارزش‌های مهم زندگی به جایگاه اصلی خود برگردد، باید ابتدا اهمیت خانواده را تبیین کنیم که اگر این تبیین درست صورت بگیرد، ارزش‌ها جایگاه خود را پیدا می‌کنند.

وی در ادامه با این بیان که شخصیت اهل بیت علیهماالسلام ابعاد مختلفی دارد که باید در بیان آن‌ها مخاطب را درنظر بگیریم، اظهار کرد: برای مثال یک جنبه، بُعد نورانی و معنوی آن‌ها بوده که روایات درخصوص خلقت، فضائل و غیره، فراوان است. یک بُعد دیگر زندگی و تأثیرگذاری‌های اجتماعی آن‌ها بوده، بُعد دیگر علم و دانش است و به همین ترتیب ابعادی که هریک در جایگاه خود مهم هستند، وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند. اما گاهی اوقات این مطالب به‌درستی مطرح نمی‌شوند و تأکید زیاد بر برای مثال نحوه خلقت حضرت زهرا (س) از نور خداوند، بین افراد و اهل بیت، فاصله ایجاد می‌کند. یعنی مردم احساس می‌کنند که آن‌ها موجودات دست‌نیافتنی و ماورایی هستند که با ما تفاوت بسیار داشته‌اند و قابلیت الگو شدن ندارند؛ بنابراین مباحث به‌ویژه در این ایام باید طوری مطرح شوند که جوان و نوجوان ما حس نکنند نمی‌توانند به آن‌ها برسند.

مدیر مدرسه سطح عالی آیت‌الله آخوند همدان با تأکید بر اینکه ما نیاز داریم زندگی اهل بیت و عظمت آن‌ها درست و به اندازه مطرح شود، گفت: در قرآن آمده «قل انا بشر مثلکم؛ ای پیامبر بگو من هم بشری مثل شما هستم» همین مسئله کافی است تا ما بدانیم وجود مقدس اهل بیت برای الگو بودن ما در مسیر زندگی کافی هستند. الگوسازی از حضرت زهرا (س) نیز همین‌گونه است؛ آن‌هم نه صرفاً برای زنان، بلکه برای مردان هم هست و باید بدانیم حضرت الگوی فرزندان خود (امامان معصوم علیهماالسلام) و شیعیانشان هستند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسیوند متذکر شد: ما یک نیاز مهم داریم و آن این است که رفتارهای اهل بیت را براساس قواعد عقلی و عقلایی بشر توضیح داده و تبیین کنیم که کارهایی که انجام می‌داده‌اند و رفتارهایی که داشته‌اند، از یک قاعده و اصل تبعیت می‌کرده است و اگر ما این اصول را استخراج و برای نسل امروز بیان کنیم، آن موقع زندگی اهل بیت علیهماالسلام تبدیل به الگو برای جامعه ما می‌شود.

وی در پایان سخنان خود بیان کرد: شبهه‌ای که امروزه وجود دارد، این است که برخی می‌گویند اهل بیت یک‌هزار و 400 سال پیش زندگی می‌کردند، اما اکنون زندگی و جامعه تغییر کرده و آن‌ها نمی‌توانند برای ما الگو باشند و... پاسخ این است که سیره آنان قواعد و اصولی دارد که تغییرناپذیر است و ربطی به امروز و دیروز و پیشرفت و فناوری ندارد، این قواعد انسانی بوده و تا انسان هست، این قواعد وجود دارند؛ بنابراین ما باید قواعد درست و اصیل زندگی اهل بیت علیهماالسلام را از رفتارهای آنان استخراج کرده و اصول را برای جامعه تبیین کنیم. در این صورت آنان الگوهای معقول و ملموسی می‌شوند که جوان می‌تواند با وجود مبارکشان ارتباط برقرار کرده و به‌عنوان الگو بپذیرد.

در خاتمه باید گفت؛ در حدیثی از حضرت صاحب‌الزمان عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف می‌خوانیم که فرمود «حضرت فاطمه سلام‌الله علیها الگوی کاملی برای من هستند.» دقت در این روایت نشان می‌دهد وقتی شخصیت کامل و جامع حضرت بقیه‌الله‌ این تعبیر را در مورد حضرت زهرا سلام‌الله علیها به‌کار برده‌اند، جای بحث و شکی باقی نمی‌ماند که همه مردان و زنان می‌توانند بانوی دو عالم را سرمشق خود قرار دهند. شأن و منزلت حضرت زهرا سلام‌الله علیها، جایگاه رفیعی است که از درک ما فراتر بوده، اما می‌توانیم از این فضیلت‌ها استفاده کنیم، تا حدی که شدنی است خودمان را شبیه ایشان کرده و مانند آن بزرگوار زندگی کنیم، هرچند که برخی از این فضایل تنها به ائمه اطهار علیهماالسلام مربوط بوده، اما بعضی دیگر از خصلت‌های شایسته ایشان برای ما نیز قابل اقتباس است. حضرت یک‌بار با فرزندان و همسر خود پرخاش نکرد و سخن نابه‌جا نگفت، آیا وجود مبارک ایشان خسته و آزرده نمی‌شد؟ مسلماً می‌شد، اما همین که حضرت با حلم و بردباری فضای خانه و خانواده خود را امن کرده و پناه همسر و فرزندان خود بودند، نمونه‌ای است که تمسک به آن می‌تواند برای ما راهگشا باشد. در این ایام ویژه از خدا می‌خواهیم که ضمن عطای توفیق برای شرکت در مراسم اقامه عزای دختر رسول الله (ص)، توان درک زندگی آن حضرت را نیز به ما ارزانی کند.