صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از پویاترین بخش‌های اقتصادی، نقش کلیدی در اشتغال‌زایی، درآمدزایی و توسعه پایدار ایفا می‌کند. ایران با تنوع طبیعی، فرهنگی و تاریخی‌اش، فرصتی بی‌نظیر برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد. اما تحقق این ظرفیت‌ها نیازمند رویکردهای نوین است؛ جایی که استارت‌آپ‌ها به‌عنوان محرک‌های خلاقیت و نوآوری وارد عمل می‌شوند.
صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از محرک‌های اصلی توسعه اقتصادی و فرهنگی در جهان، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند نوآوری و خلاقیت است. ایران، با برخورداری از میراث فرهنگی بی‌نظیر، جاذبه‌های طبیعی متنوع و تمدنی کهن، پتانسیل عظیمی برای رشد این صنعت دارد. اما شکوفایی این ظرفیت‌ها، مستلزم هم‌افزایی دانش، فناوری و سرمایه انسانی است که در قالب استارت‌آپ‌های خلاقانه می‌تواند به بار بنشیند.
استارت‌آپ‌ها می‌توانند با ایجاد خدمات دیجیتال، بهبود تجربه مسافران، بازاریابی مؤثر، و توسعه زیرساخت‌های مدرن، تحول چشمگیری در صنعت گردشگری ایجاد کنند. آن‌ها نه‌تنها راه‌حل‌های فناورانه برای چالش‌های موجود ارائه می‌دهند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری و اشتغال فراهم می‌کنند. از طراحی اپلیکیشن‌های گردشگری گرفته تا ارائه تورهای مجازی، این کسب‌وکارهای نوپا پلی میان ظرفیت‌های بالقوه و تحقق آن‌ها هستند.
در این مصاحبه، با نگاه عمیق‌تری به نقش استارت‌آپ‌ها، تأثیر آن‌ها بر رونق صنعت گردشگری و چگونگی فراهم‌سازی بستر مناسب برای رشد و شکوفایی آن‌ها پرداخته‌ایم. آیا استارت‌آپ‌ها می‌توانند گره‌گشای چالش‌های دیرینه گردشگری در ایران باشند؟ پاسخ این سؤال را در ادامه بخوانید.
با توجه به آنچه بیان شد با سیدرضا بهادری که استاد دانشگاه و رئیس کارگروه ملی گردشگری و صنایع دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران است در این خصوص گفت و گو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
سیدرضا بهادری با بیان اینکه استارتاپ‌ها می‌توانند در ایجاد پیوند در تئوری و عمل نقش‌آفرینی کنند، گفت: در سال‌های اخیر در دانشگاه آزاد یزد سه استارتاپ برگزار شد که دانشجویان رشته گردشگری و سایر رشته‌های مرتبط با بخش گردشگری در آن حضور داشتند.
*استارتاپ‌ها محلی برای ایده‌پردازی دانشجویان
این استاد حوزه گردشگری با اشاره به اینکه دانشجویان در این زمان فرصت داشتند و ایده‌پردازی کنند، اظهار کرد: این ایده‌ها تبدیل به نتایج خوب برای شکل‌گیری محصولات گردشگری تحت عناوین مختلف شد، که می‌تواند در راستای تنوع‌بخشی محصولات گردشگری اثرگذار باشد.
وی ادامه داد: استارتاپ‌های گردشگری تاثیر بسزایی بر رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی مناطق محروم دارند، چرا که در این نوع کارآفرینی افراد با کمترین هزینه ممکن نسبت به سایر کارها و صنایع، فعالیت خود را آغاز می‌کنند، لذا کارآفرینی در حوزه گردشگری می‌تواند موجب محرومیت‌زدایی و افزایش اشتغال جوانان در جامعه محلی شود.
رئیس کارگروه ملی گردشگری و صنایع‌دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران با بیان اینکه برگزاری استارتاپ‌ها معرفی مناطق محروم و پیوند حوزه تئوری و عملی را رقم خواهد زد، ابراز کرد: این موضوع باعث خواهد شد تا دانشجویان نیز بتوانند بوم کسب و کار بنویسند و در فضای واقعی تجاری و عملی آن را بررسی کرده و بتوانند کار تیمی انجام داده و درنهایت اگر استارتاپ به خوبی برگزار شود، گروه‌های چند نفره‌ای که تشکیل شده‌اند در صورت داشتن تعامل می‌توانند ثبت شرکت‌کرده و کسب و کاری را راه‌اندازی کنند.
*منابع مالی و سرمایه‌گذاری بزرگترین چالش استارتاپ‌های گردشگری
بهادری در بخش دیگر سخنان خود بزرگترین چالش استارتاپ‌های گردشگری در ایران و به خصوص مناطق کمتر شناخته‌شده را تامین منابع مالی و سرمایه‌گذاری برشمرد و گفت: در برخی موارد شاهدیم که استارتاپ‌های خیلی خوبی برگزار می‌شود؛ اما برخی از آن‌ها ادامه پیدا نمی‌کند و گروه‌هایی که در این رویداد شرکت‌ کرده و نتایج خوبی کسب کرده‌اند نمی‌توانند به چشم‌انداز طراحی شده دست‌یابند.
رئیس کارگروه ملی گردشگری و صنایع‌دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران افزود: در مرحله آخر جای خالی سرمایه‌گذار و نهادهای دولتی برای حمایت از این افراد موجب می‌شود تا ایده‌ها جامه عمل نپوشیده و به بن بست برسیم.
*شرکت‌‌کنندگان در این رویدادها نیاز به آموزش دارند
وی با تاکید بر اینکه در این زمینه آموزش نیروی انسانی نیز اهمیت زیادی دارد، اظهار کرد: اغلب افراد شرکت‌کننده در این رویداد دانشجویان هستند که باید دوران تحصیل خود را پشت سر بگذارند در عین حال لازم است در کنار مباحث تئوری در دانشگاه، آموزش‌های تجربی محیط کار را نیز پشت سر بگذارند چرا که آموزش تجربی لازمه فعالیت در این عرصه است.
*وجود زیرساخت برای تست ایده‌ها ضروری است
رئیس کارگروه ملی گردشگری و صنایع دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران با اشاره به اینکه بعضی از مکان‌هایی که محل برگزاری این استارتاپ‌ها است کمبود فضا وجود دارد، افزود: برای موفقیت هر کسب و کار نیاز است که ابتدا در یک مقیاس کوچک و پایلوت آزموده شود ایده‌های ارائه شده در حوزه گردشگری نیز از این قاعده مستثنا نبوده باید زیرساخت لازم جهت آزمون آن‌ها و برطرف کردن معایب آن فراهم شود.
*نقش تسهیل‌گری حمایت دولت از استارتاپ‌ها
بهادری در ادامه با بیان اینکه دولت و واحدهای نظارتی نقش مستقیمی در برگزاری این برنامه‌ها دارند، اظهار کرد: دولت با توجه به ظرفیت‌هایی که در اختیار دارد اگر به صورت مادی نیز از استارتاپ‌‎ها حمایت نداشته باشد، می‌تواند برای آن‎‌ها حامی معنوی خوبی باشد
وی افزود: از تیرماه سال گذشته قانونی توسط معاونت ریاست جمهوری وقت( محمد مخبر) ابلاغ شد که صنایع بزرگ در صورتی‌که بخشی از درآمد خود را در استارتاپ‌ها و رویدادهای گردشگری هزینه کنند؛ بخشودگی مالیاتی خواهند داشت.
رئیس کارگروه ملی گردشگری و صنایع دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران با بیان اینکه دولت با همکاری اداره مالیات هر استان می‌‎‌تواند تامین مالی برگزاری یک استارتاپ و تامین مالی پروژه‌ها را با حمایت معنوی دولت پیش ببرد، تصریح کرد: دولت می‌تواند تسهیل‌گری کند و به این ترتیب موضوع تامین مالی را جبران کند و عملا با چنین تصمیم‌هایی اتفاقات خوبی را در آینده استارتاپ‌های گردشگری رقم بزنند.
* نیازسنجی نقطه آغاز یک کار استارتاپی
بهادری با تاکید بر اینکه اگر استارتاپ‌ها به این سمت سوق داده شوند که برای هر منطقه و شهر کشور ابتدا نیازسنجی کنند، تا واقعا در حوزه گردشگری فرصت‌ها و تهدیدهای آن منطقه شناسایی شود، ابراز کرد: سپس براساس نیازهای فناورانه محورهای رشد گردشگری منطقه که مشخص شد به دانشجویان و گروه‌های استارتاپی نیازهای اصلی هر منطقه را بدانند تا براساس نیازهای منطقه طرح و ایده بیان شود.
وی افزود: اگر بوم کسب و کار بعد از این اتفاق نوشته شود و سپس به مرحله دفاع و حضور داوران برسد، استارتاپ‌ها موفق خواهند شد.
* گردشگری علایق، بیشتر مورد توجه استارتاپ‌ها قرار بگیرد
رئیس کارگروه ملی گردشگری و صنایع دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران در پایان با تاکید بر اینکه موضوع تنوع بخشی محصولات گردشگری و استفاده از گونه‌های مختلف گردشگری برای ایجاد تجربه خاص و ماندگار برای مسافران نیز باید بیشتر مورد توجه استارتاپ‌ها قرار بگیرد، گفت: قطعا موضوع گردشگری علایق ویژه می‌تواند ما را به سمت مسیر گردشگری پایدار سوق دهد و ایجاد کارآفرینی و اشتغال‌زایی خوبی را به‌خصوص در مناطق محروم داشته باشد.
با توجه به آنچه بیان شد در هرمنطقه و استان ابتدا باید نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای هر منطقه در حوزه گردشگری تحلیل شود. پس از شناسایی این نیازها، دانشجویان و گروه‌های استارتاپی می‌توانند ایده‌هایی برای رفع نیازهای مشخص آن منطقه ارائه دهند.طرح‌های ارائه شده در هر استارتاپ باید به گونه‌ای باشد که به رفع نیازهای فناوری گردشگری کمک کند.
نکته دیگری که مطرح شد، استفاده از بسته‌های معافیت‌های مالیاتی برای تأمین بودجه و سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌هاست که اگر در کنار تنوع‌بخشی به محصولات گردشگری و ایجاد تجربه‌های خاص و ماندگار برای گردشگران مورد توجه قرار گیرد می‌تواند به ایجاد کارآفرینی و اشتغال‌زایی در مناطق محروم و ایجاد اشتغال پایدار در حوزه گردشگری کمک کند.
حال سوال اینجاست که تا کنون چقدر استارتاپ‌های مختلف در همدان و دیگر شهرهایی که ظرفیت‌گردشگری مطلوبی در اختیار دارند، برگزار شده تا فرصت‌های موجود را تقویت کرده و ضعف‌ها را رفع کند؟؟