گردشگری همراه با آموزش و محتوای فرهنگی، به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین و پربازده‌ترین شاخه‌های صنعت گردشگری، در سال‌های اخیر توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. این نوع گردشگری نه تنها به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی و تبادلات فرهنگی شناخته می‌شود، بلکه فرصتی است برای ارتقای دانش و آگاهی گردشگران درباره تاریخ، هنر، آداب و رسوم و سبک زندگی جوامع مختلف. با این حال، این حوزه با چالش‌هایی نیز همراه است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت هوشمندانه است.
گردشگری آموزشی و فرهنگی به افراد این امکان را می‌دهد تا از نزدیک با فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف آشنا شوند و درک عمیق‌تری از تنوع فرهنگی جهان به دست آورند. این نوع گردشگری می‌تواند به ایجاد مشاغل جدید، رونق صنایع دستی، هنرهای محلی و جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف کمک کند. با ترکیب گردشگری و آموزش، می‌توان دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها و تورهای تخصصی را طراحی کرد که به افزایش دانش و مهارت‌های شرکت‌کنندگان منجر شود. توجه به محتوای فرهنگی در گردشگری می‌تواند به حفظ و احیای میراث فرهنگی و تاریخی جوامع کمک کند.
با توجه به فرصت‌ها و چالش‌ها، به‌نظر می‌رسد توسعه گردشگری همراه با آموزش و محتوای فرهنگی نیازمند همکاری بین بخش‌های دولتی، خصوصی و جوامع محلی است. برنامه‌ریزی دقیق، آموزش راهنمایان متخصص و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند این حوزه را به یکی از مؤثرترین ابزارهای توسعه پایدار تبدیل کند. این نوع گردشگری نه‌تنها پنجره‌ای به سوی دنیای ناشناخته‌ها می‌گشاید، بلکه فرصتی است برای یادگیری، رشد و تعامل سازنده میان فرهنگ‌ها.
در این خصوص با سجاد آروانه، دبیر میز و کارگروه تخصصی گردشگری تعالی‌بخش استان همدان گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
سجاد آروانه در گفت‌وگویی تفصیلی به تشریح اهداف و جزئیات طرح گردشگری تعالی‌بخش پرداخت و گفت: این طرح که با هدف ارتقای گردشگری همراه با آموزش و محتوای فرهنگی طراحی شده، به دنبال ایجاد سفرهایی است که علاوه بر تفریح، حاوی آموزش‌های فرهنگی، اخلاقی و دینی باشد.
آروانه در این گفت‌وگو اظهار داشت: گردشگری تعالی‌بخش به این معناست که هر سفر همراه با یک محتوا و آموزش باشد. در این طرح، مواردی مانند لهو و لعب یا گناه جایگاهی ندارند، بلکه برعکس، مبانی فرهنگی، اخلاقی و دینی در قالب کارگاه‌های آموزشی به جامعه هدف آموزش داده می‌شود.
وی افزود: این طرح سال گذشته توسط معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی به تمامی استان‌ها ابلاغ شد و بنده به عنوان دبیر کارگروه گردشگری تعالی‌بخش استان همدان، مسئولیت اجرای آن را بر عهده دارم.
دبیر میز و کارگروه تخصصی گردشگری تعالی‌بخش استان همدان خاطرنشان کرد: این کارگروه به چهار زیرشاخه اصلی تقسیم می‌شود؛ گردشگری زائر و زیارت، گردشگری معنوی و مذهبی، گردشگری انقلاب اسلامی و دفاع مقدس (راهیان نور)، و گردشگری ادیان.
آروانه با اشاره به اینکه استان همدان به‌عنوان پایلوت این طرح انتخاب شده، گفت: هر ساله علاقه‌مندان می‌توانند به عضویت این کارگروه درآیند. برای اجرای منسجم این طرح، برنامه‌ریزی‌هایی در سطح محلات همدان انجام شده است و در هر محله، به یک خانم و یک آقا به عنوان سرگروه نیاز داریم تا ظرفیت‌های موجود در منطقه خود را شناسایی و کارگروه محله را تشکیل دهند.
وی در ادامه همچنین به طرح مجمع خیرین زائر و زیارت اشاره کرد و گفت: با توجه به افزایش هزینه‌های سفر و کاهش توان مالی مردم، این طرح با هدف ارائه بسته‌های سفر ارزان‌قیمت برای خانواده‌ها طراحی شده است. در این طرح، از ظرفیت‌های ادارات و سازمان‌هایی مانند آموزش و پرورش، کمیته امداد، بهزیستی و بسیج استفاده می‌شود تا هزینه‌های اسکان، تغذیه و حمل‌ونقل کاهش یابد.
دبیر میز و کارگروه تخصصی گردشگری تعالی‌بخش استان همدان افزود: نمونه این نوع سفر در زمان شهید رئیسی در آستان قدس رضوی با عنوان زائر اولی‌ها شکل گرفت که هم‌اکنون تعداد اندکی از مردم زائر اولی هستند. بنابراین تمرکز ما تسهیل سفر زیارتی برای خانواده‌هایی است که چندین سال است موفق به سفر زیارتی نشده‌اند.
آروانه در ادامه به طرح یادگیری در فضای اردو اشاره کرد و گفت: این طرح ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان طراحی شده است تا در فضای طبیعی و بکر، آموزش‌های درسی، مذهبی، مهارتی و حتی سیاسی ارائه شود. این طرح ترکیبی از اردو، گردش و آموزش است و می‌تواند تأثیر مثبتی بر یادگیری داشته باشد.
وی همچنین به ظرفیت‌های غنی فرهنگی و تاریخی استان همدان اشاره کرد و گفت: متأسفانه بسیاری از هم‌استانی‌های ما از داشته‌های فرهنگی و تاریخی استان خود بی‌اطلاع هستند. ما برنامه‌هایی برای معرفی این ظرفیت‌ها از طریق دوره‌های نیم‌روزه و یک‌روزه درون‌استانی داریم. موزه‌ها، امامزاده‌ها، کنیسه‌ها، کلیساها و مساجد تاریخی همدان از جمله مکان‌هایی هستند که می‌توانند به عنوان مقاصد گردشگری فرهنگی مورد استفاده قرار گیرند.
آروانه گفت: برای اجرای موفق این طرح‌ها، نیازمند همکاری ادارات دولتی، خیرین و فعالان اجتماعی هستیم. هدف نهایی ما این است که گردشگری را به عنوان ابزاری برای ارتقای فرهنگی و معنوی جامعه به کار بگیریم.
وی در بخش پایانی سخنان خود افزود: این طرح با همکاری فعالان محلات و نهادهای دولتی در حال اجراست و امید می‌رود با گسترش آن، شاهد تحولی مثبت در صنعت گردشگری استان همدان باشیم. علاقه‌مندان به همکاری در این حوزه می‌توانند از طریق آیدی Asemane_roshan@ و شماره تماس 09908118400 در ارتباط باشند.
استان همدان، به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران و مهد تمدن و فرهنگ، در سال‌های اخیر گام‌های بلندی برای توسعه گردشگری آموزشی و فرهنگی برداشته است. با توجه به ظرفیت‌های بی‌نظیر تاریخی و فرهنگی این منطقه، از جمله غار علیصدر، تپه هگمتانه، آرامگاه بوعلی سینا و باباطاهر، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای جذب گردشگران علاقه‌مند به آموزش و فرهنگ در حال اجراست.
ارتقای امکانات اقامتی، حمل‌ونقل و دسترسی به جاذبه‌های فرهنگی، سازمان‌دهی تورهای آموزشی با محوریت تاریخ و فرهنگ همدان، همراه با راهنمایان متخصص، معرفی جاذبه‌های فرهنگی همدان از طریق شبکه‌های اجتماعی و همکاری با آژانس‌های مسافرتی و برگزاری اردوهای علمی و فرهنگی برای دانشجویان و دانش‌آموزان برخی از عوامل کمک‌کننده به این حوزه‌اند که باید مورد توجه قرار بگیرند.
کلام آخر آنکه با اجرای برنامه‌های بلندمدت، استان همدان در تلاش است تا به یکی از قطب‌های مهم گردشگری آموزشی و فرهنگی در ایران تبدیل شود. این اقدامات نه‌تنها به توسعه اقتصادی منطقه کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در حفظ و معرفی میراث فرهنگی و تاریخی این استان ایفا خواهد کرد.
همدان، با تاریخ غنی و جاذبه‌های بی‌نظیرش، آماده است تا میزبان گردشگرانی باشد که به‌دنبال تجربه‌ای متفاوت و آموزنده از فرهنگ و تمدن ایران هستند.

شهره کرمی