شناسه خبر:26093
1399/5/12 01:24:24

کلان‌شهر به چه معنا است؟ چه ویژگی‌هایی شهر را از کلان‌شهر متمایز می‌کند و مناطق روستایی را بر چه اساس طبقه‌بندی می‌کنند؟ این‌ها پرسش‌هایی است که برنامه‌ریزان شهری هنگام مقایسه محل سکونت خود با سایر نقاط دنیا، با آن‌ها مواجه می‌شوند.

تعاریف ملی مناطق شهری و روستایی در نقاط مختلف جهان متفاوت است و به همین دلیل، مقایسه این مناطق در کشورهای مختلف به‌راحتی صورت نمی‌گیرد. اگر دولت‌ها نتوانند عملکرد مناطق شهری و روستایی در سراسر مرزهای ملی را باهم مقایسه کنند، آنگاه قادر نخواهند بود از تدابیر و استراتژی‌های کشورهای موفق به بهترین شکل بهره گیرند.

این درحالی است که شاخص‌های اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد برای شهرها و مناطق روستایی سراسر دنیا قابل مقایسه نیست. گروهی متشکل از 6 سازمان بین‌المللی برای اینکه مقایسه‌ها را در سطح جهانی امکان‌پذیر کنند، تعریف جهانی جدیدی از شهر، شهرک و روستا ارائه داده‌اند.

در بسیاری از کشورهای جهان جمعیت معیار اصلی تمایز بین شهر و روستا به‌شمار می‌رود که البته ازنظر اعداد و ارقام نیز در نقاط مختلف جهان متفاوت است. مثلاً در دانمارک مناطقی با 200 نفر، در آرژانتین دو هزار نفر، در هندوستان پنج هزار، در ژاپن 50 هزار و در کشور چین نیز 100 هزار نفر، یک شهر به‌شمار می‌رود.

در بعضی از کشورهای جهان نیز جمعیت عامل ناشناخته‌ای در تعیین یک قلمرو به‌عنوان شهر یا روستا محسوب می‌شود و شاخص‌های دیگری نظیر اشتغال یا خدمات و زیرساخت‌ها تعیین می‌کنند که یک سکونت‌گاه شهر نامیده شود و یا آن را در دسته روستاها باید طبقه‌بندی کرد.

جالب است بدانید در کشورهای زیادی از جهان پس از آنکه یک سکونت‌گاه به‌عنوان شهر یا روستا شناخته شد، حتی پس از تغییر شرایط، مقامات رسمی تمایلی به طبقه‌بندی جدید آن در گروه شهری یا روستایی ندارند. به‌عنوان مثال در کشور هند تبدیل یک روستا به شهر بسیاری از مزیت‌ها را از مردم سلب می‌کند و کمک‌های مالی دولت که پیش از این به صندوق ذخیره روستای فوق واریز می‌شد، از بین می‌رود.

گروه محققان بین‌المللی سکونتگاه‌ها را براساس جمعیت به سه دسته تقسیم کردند و درواقع میزان شهرنشینی را مورد بررسی قرار دادند؛ شهرهایی با جمعیت حداقل 50 هزار نفر در گروه شهر قرار گرفتند، مناطقی که از جمعیت حدود پنج هزار نفر با تراکم جمعیتی 300 نفر در هر کیلومتر مربع برخوردار بودند، جزء شهرک‌ها به حساب آمدند و مناطق روستایی نیز سکونتگاه‌هایی بودند که کم‌ترین جمعیت و تراکم جمعیتی را در خود جای داده بودند.

این نوع طبقه‌بندی مزایای زیادی به دنبال دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سادگی و شفافیت، مبتنی بودن بر جمعیت و تراکم، کمک به کنترل اهداف توسعه پایدار و امکان نظارت مقرون‌به‌صرفه اشاره کرد.

البته در بسیاری از کشورهای جهان (یعنی 37 کشور) شهرنشینی براساس میزان اشتغال در بخش کشاورزی تعریف می‌شود. این کشورها اغلب در قاره‌های آفریقا و آسیا قرار دارند که سهم اشتغال در کشاورزی براساس میزان توسعه آن‌ها نیز در این دو قاره متفاوت است.

به‌عنوان مثال در کشورهای ثروتمند سهم اشتغال در بخش کشاورزی به سه درصد و در کشورهای کم‌درآمد به 63 درصد می‌رسد. درنظر گرفتن تمام این تعاریف از شهرها در کشورهای مختلف جهان، مقایسه آن‌ها را با مشکل جدی مواجه می‌کند و همین امر باعث شده است اهداف توسعه پایدار در سکونت‌گاه‌های مختلف جهان متفاوت باشد.


منبع: ایمنا

شناسه خبر 26093