در طول چندماه اخیر آسمان اکثر شهرهای دنیا، آبیترین رنگ ممکن در طول یکقرن گذشته را به نمایش گذاشت؛ کوهها نمایان شد و شاید بتوان گفت که تنفس در شهرها بهاندازه نفس کشیدن در طبیعت، حجمی از هوای پاک و تازه را به ریهها میفرستاد. فراگیری یک بیماری واگیر و خطرناک در سراسر جهان، باعث شد که خیابانهای شهری از وجود اتومبیلها خالی شده و مشاغل آلودهکننده هوا، آب و خاک موقتاً تعطیل شوند، بنابراین میزان انتشار کربن و گازهای گلخانهای بهطور چشمگیری کاهش یافت. ماندن انسانها در قرنطینه و حفظ فضاهای عمومی و طبیعی از زبالهها و پسماندهای جامانده از آنها نیز سهم بسزایی در تمیز ماندن زمین داشت و بدینترتیب در بسیاری از نقاط جهان، هم زمین و هم آسمان کاملاً عاری از آلایندهها، به وضعیت پاک و طبیعی خود بازگشتند و طبیعت، فرصت بازسازی خود را حتی برای مدتی کوتاه هم که شده بهدست آورد.
این ویروس مرگبار، هرچند در شرایطی بیرحمانه و دشوار، ولی با نفی این خیال که وضعیت موجود در شهرها تغییرناپذیر است، همچنین با ایجاد الزام برای تفکیک میان آنچه که ضروری هست و نیست و الویتبندی مسائل، شهرها را از وضعیت خود رضایتمندانه خارج کرد و شهروندان و دولتهای شهری سراسر جهان را بر آن داشت که برای مقابله با گسترش بیماری شروع به تجدیدنظر در نحوه استفاده از فضاها و زیرساختهای عمومی شهر خود کنند. خیابانها از مهمترین فضاهای عمومی ذکرشده محسوب میشود. در بسیاری از شهرها همچون پاسادینا، برلین، بارسلونا، بوگوتا، میلان و منچستر، خیابانها یا پارکینگهای کنار آنها جای خود را به خطوط و ایستگاههای دوچرخهسواری دادند، بعضی از آنها به مسیرهای پیادهروی تبدیل شدند و در بعضی با کافههای کوچک و رستورانهای فضای باز جایگزین شدند. همچنین اقدامات شهر ویلنیوس در این زمینه، تعدادی از شهرها ازجمله آتن، پاریس، سیاتل و لندن نیز اعلام کردند که از این پس تردد وسایل نقلیه موتوری از مراکز آنها ممنوع خواهد بود و در ایالات متحده آمریکا، اوکلند نخستین شهری بود که اعلام کرد حدود 74 مایل از لاینهای کندرو در خیابانهایش تنها برای ترافیک محلی باز خواهد شد. بسیاری از این تغییرات بهسرعت، با هزینه اندک و تقریباً به شیوهای چریکی انجام شد، زیرا جهان در وضعیتی بحرانی قرار داشت. ازسوی دیگر اغلب آنها بهصورت موقتی و با روشهای تطبیقی و طراحیمحور همچون سازماندهی خیابانها با استفاده از علائم و ابزاری مثل مخروطهای راهنمایی رانندگی، پیادهروسازی با شابلونزنیهای خاص، تفکیک فضا با استفاده از رنگآمیزیهای گوناگون و غیره انجام گرفته است.
تغییراتی که در شهرها بهوجود آمده است، باعث افزایش دامنه و وسعت شهری میشود، با این حال تمرکز عمده آن روی جابهجاییها، بهبود اقتصادی و فعالیتهای اوقات فراغت قرار دارد. این سه مورد اغلب با یکدیگر همپوشانی دارند و میتوانند شامل افزودن خطوط موقت دوچرخه، گسترش پیادهروها، بستن خیابانها بهواسطه ترافیک، تأمین فضای عمومی برای احداث غذاخوری در فضاهای باز و تعیین منطقه برای curbside pickup باشد که عبارت است از خرید آنلاین و تحویل گرفتن آن بدون نیاز به پیاده شدن از اتومبیلها.
از دیگر اقداماتی که میتوان در این زمینهها نام برد، آشنایی مسئولان شهری با چگونگی بهره بردن از فضای عمومی شامل پارکها، خیابانها، میدانهای عمومی و... و نیز اتخاذ نگرشی نو نسبت به این محیطها با هدف مناسبسازی برای قرار گرفتن نیمکت، میز و صندلی است. بدینترتیب غذاخوریها فضای بیرونی بیشتری در اختیار خواهند داشت و به درآمد بهتری دست مییابند، خصوصاً در شرایط فعلی که اغلب مردم از حضور در اماکن در بسته بهشدت پرهیز میکنند.
مثالهای قابلذکر در این زمینه بسیار زیاد است، با این حال وجه مشترک تمامی آنها، این است که شهرها با تبدیل تهدید به فرصت، از موقعیت بهدست آمده استفاده کردند تا بتوانند فضاهای عمومیشان را برای تأمین نیازهای واقعی ساکنان خود تغییر دهند و در پیادهسازی طرحهای ارائه شده در این راستا از روشهایی ساده و سازگارپذیر بهره بردند. این شهرسازی بهاصطلاح تاکتیکی، بهعنوان راهکاری موقت برای تعمیم محیطهای گوناگون با شرایط پیشآمده آغاز شد و با آزمایش راهکارهای بیشتری که با توجه به نتایج حاصلشده و با هدف اثربخشی بیشتر فضاهای شهری ارائه خواهد شد، در آینده به استراتژیهای دائمیتر تبدیل میشود.
منبع: ایمنا
شناسه خبر 28871