مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان، حفاظت و صیانت از مراتع، جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی استان را در گرو مشارکت همگانی و عموم مردم دانست.

 استان کردستان 1.7 درصد مساحت کشور و رتبه هیجدهم در بین استان‌های کشور را دارا است، این استان در غرب ایران و در مجاورت کشور عراق بین مدارهای 34 درجه و 45 دقیقه تا 36 درجه و 28 دقیقه عرض شمالی و  45 درجه و 34 دقیقه تا48 درجه و 14 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد و از شمال به استان‌های آذربایجان غربی و زنجان و از شرق به استان همدان از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است.

هر چه از قسمت شرق به طرف غرب استان برویم کوه‌ها مرتفع‌تر و سنگلاخی‌تر و دره‌ها تنگ‌تر و عمیق‌تر است تا جاییکه زراعت در آن در محدوده‌ها اندک و عمدتا باغداری قابل اجرا است، برعکس هرچه از غرب به طرف شرق پیش برویم دره‌ها وسیع‌تر و دشت‌ها با حاصلخیزی بیشتر ظاهر می‌شود و کشاورزی بصورت مکانیزه توسط روستائیان انجام می‌گیرد.

قسمت اعظم استان کردستان را کوهستان‌ها تشکیل می‌‌دهند. رشته کوه زاگرس در استان کردستان به صورت رشته‌های موازی با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی گسترش پیدا کرده‌اند رودخانه‌های قشلاق،گاورود و آزاد و دزلی و گردلان و در نهایت رودخانه عظیم سیروان در میان این کوه‌ها، دره‌های عمیقی به وجود آورده‌اند یا مانند چهل چشمه، پهنه نسبتاً وسیعی را دربر گرفته‌اند و سرچشمه رودهای مهمی چون قزل اوزن هستند. بعضی از این کوه‌ها نیز مانند شیدا در دهگلان به صورت قله‌های منفرد و از توده‌های آتش‌فشانی تشکیل شده‌اند.

1.7 میلیون هکتار جنگل‌ در کردستان

یک‌میلیون و 773 هزار و 328 هکتار از کل مساحت استان را جنگل و مرتع به خود اختصاص داده که حدود 62 درصد سطح استان و 1.72 درصد سطح منابع طبیعی ایران است.

سطح جنگل‌های استان کردستان طبیعی و دست کاشت 373 هزار و 328 هکتار که معادل 2.63 درصد سطح جنگل‌های کشور است، متوسط سرانه جنگل در جهان 0.65، در ایران معادل 0.2 و در استان کردستان حدود 0.26 است.

استان کردستان با توجه به جایگاه خاص اکولوژیکی و به علت برخورداری از تنوع آب و هوایی، خاک و پوشش‌های نباتی مناسب و سایر مواهب الهی و طبیعی از امکانات بالقوۀ زیادی به ویژه در عرصه‌های منابع طبیعی تجدیدشونده برخوردار است که با شناخت دقیق استعدادها و توجه به توان اکولوژیکی عرصه‌ها و با بهره مندی از آنها می‌توان نسبت به ترسیم برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر توسعۀ پایدار در راستای حفظ و احیا و توسعۀ این منابع اقدام نمود.

با توجه به آخرین بررسی‌ها، مراتع استان با مساحت یک‌میلیون 414 هزار هکتار که معادل 48 درصد کل سطح استان است را به خود اختصاص داده است که عمدتاً در غرب، شمال، شمال شرقی و جنوب غربی استان رویش دارند، این پوشش مرتعی عمدتاً و هر چه از سمت غرب استان به طرف شرق حرکت کنیم بدلیل خصوصیات ویژه حاکم بر منطقه از سطح مراتع کاسته می‌شود.

برای اطلاع‌رسانی درست و صحیح در مورد وضعیت مراتع و منابع طبیعی استان کردستان با سعدی نقشبندی مدیرکل منابع طبیعی استان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید...

نقشبندی در این مصاحبه ضمن اشاره به ظرفیت‌های استان در این خصوص به برخی اقدامات انجام گرفته در راستای حراست و صیانت از منابع طبیعی اشاره کرد و بر برخورد جدی با قاچاقچیان چوب و ضرورت همراهی مردم در این زمینه تاکید کرد.

فارس: در ابتدا اشاره‌ای به ظرفیت کلی منابع طبیعی در استان کردستان برای مخاطبین این رسانه داشته باشید...

نقشبندی: منابع طبیعی در کردستان متشکل از یک‌میلیون 414 هزار هکتار عرصه‌های مرتعی و 374 هزار عرصه‌های جنگلی و جنگل‌های دست کاشت است قطعا و یقینا بحث منابع طبیعی یک سرمایه ملی و امانتی است که ما از نسل‌های گذشته گرفته‌ایم و باید به دست آیندگان برسانیم.

مدیریت منابع طبیعی با اجرای طرح‌های مرتع‌داری

فارس: منابع طبیعی را سرمایه‌ای ملی عنوان کردید که پیش شما امانت است، برنامه شما(اداره‌کل منابع طبیعی) استان برای حفاظت از این امانت چیست؟

کارکردهای ما در این زمینه به چند جنبه وظیفه اصلی که مهم‌ترین آن مدیریت و بهره‌برداری از مراتع در قالب طرح‌های مرتع‌داری است، که در این راستا اولویت ما واگذاری مدیریت عرصه‌های مرتعی در روستاها به خود مردم است.

مدیریت بهره‌برداری و تمدید چراگاه‌ها و برداشت محصولات را به خود مردم سپرده‌ایم و در نهایت طرح‌های توسعه‌ای را نیز خودشان اجرا کنند.

اجرای طرح زراعت چوب در کردستان

قطع درختان توسط قاچاقچیان چوب یکی از مهم‌ترین تهدیدات جنگل‌های کردستان است برای جلوگیری از این موضوع چه برنامه‌ای دارید؟

زراعت چوب از اقدامات و طرح‌های بسیار خوبی است که طی چند سال اخیر در استان ما نیز کلید خورده است، با توجه به اینکه چوب در تولید صنایعی مانند مبلمان و کاغذ استفاده دارد و حذف این صنایع نیز عملا غیرممکن است با توجه به اجرای طرح تنفس در جنگل‌های شمال فشار به سمت جنگل‌های زاگرس بیشتر شده است در همین راستا طرح زراعت چوب مورد توجه قرار دارد.

این کار در افزایش صنایع تولیدی و فروش آنها می‌تواند در توسعه اقتصادی استان موثر باشد بیش از یک هزار و ۵۰۰ هکتار زراعت چوب در استان وجود دارد شناسایی متقاضی و تامین نهال با ۵۰ درصد قیمت در سطح ۷۰۰ هکتار ز اقداماتی است که در این راستا انجام شده است.

طرح توسعه زراعت چوب‌ برای استفاده حداکثری از منابع و ظرفیت‌های بومی در زمینه توسعه اقتصادی در سال جهش تولید و نیز با توجه به شرایط مناسب اقلیمی اجرایی ‌شد، توسعه زراعت چوب، علاوه بر حفاظت از آب و خاک، موجب تثبیت خاک، تامین مواد اولیه کارخانه‌ها، تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و بهره‌برداری از زمین‌های شیب‌دار، حفظ محیط زیست و جلوگیری از افزایش ریزگردها می‌شود.

کاهش قاچاق چوب، افزایش تنفس جنگل‌ها و افزایش بهره‌مندی از صنایع چوب از اثرات مثبت زراعت چوب در استان است و همچنین افزایش صنایع تولیدی و فروش آنها می‌تواند در توسعه اقتصادی استان موثر باشد.

همگرایی روستاها برای اجرای طرح‌های مرتع‌داری بر اساس ظرفیت‌های موجود در منطقه و در زمینه‌های مختلف بسیار مهم است و موجب حفظ و احیای منابع طبیعی استان و افزایش مشارکت مردم در اجرای اهداف منابع طبیعی می‌شود.

 مردم می‌توانند در صورت مشاهده هر نوع تخلف در عرصه‌های ملی و منابع طبیعی با شماره 1504 به صورت 24 ساعته تماس بگیرند و مراتب را به ما گزارش دهند. از شوراها و دهیارها نیز خواهش می‌کنیم یاری‌گر ما در مسیر حراست از جنگل‌ها و منابع طبیعی باشند.

نحوه صدور مجوز توسعه باغات در اراضی ملی

 آیا منابع طبیعی می‌تواند عرصه‌های مرتعی برای تبدیل به باغ در استان را واگذار کند؟

طرح توسعه باغات در اراضی شیب‌دار قدم‌های اولیه آن توسط مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان‌ها شروع می‌شود، افرادی که متقاضی هستند، باید درخواست خود را به مدیریت جهاد کشاورزی در شهرستان‌ها بدهند. اگر شرایط خاک و استعداد خاک برای توسعه باغات جواب داد درخواست به منابع طبیعی شهرستان‌ها ارسال می‌شود اگر مشمول ممنوعیت‌های قانونی نباشد در قالب فرم‌هایی شرایط عرصه مشخص می‌شود و امور اراضی جهاد کشاورزی در قالب قرارداد اجاره در دفترخانه‌های رسمی به افراد واگذار می‌شود.

این پروسه به طور میانگین کمتر از 20 روز طول می‌کشد، اما مشکل اصلی تغییر کاربری زمین از مرتع به باغ است و باید پروانه چرای دام را ابطال کنند.

برداشت بی‌رویه گیاهان خوراکی و دارویی از مراتع

 شاید تنوع گیاهی و بخصوص گیاهان دارویی موجب برداشت بی‌رویه و در نهایت خسارت به مراتع باشد، آیا برای جلوگیری از این مهم تدبیری اندیشیده شده است؟

مناطق سارال یکی از بهترین اراضی منابع طبیعی کردستان است که بیشترین تنوع گیاهی دارد همین موضوع موجب می‌شود هر ساله شاهد حضور افراد زیادی باشیم که با بهره‌برداری بی‌رویه از این مناطق موجب نابودی منطقه می‌شوند.

تمام اهالی روستاها در این منطقه دارای پروانه چرا هستند یعنی هر ساله مبلغی را بابت این پروانه به حساب دولت واریز می‌کنند، کسانی که ساکن روستاها هستند و پروانه چرا دارند قانونا حق بهره‌برداری از آن محدوده دارند و کسی بدون اجازه آنها حق بهره‌برداری ندارد لذا خود مردم و اهالی روستاها باید حافظ منابع طبیعی باشند چراکه منابع طبیعی نیرو برای حراست از تمام این اراضی ندارد.

 گویا اختلافاتی بین مردم و منابع طبیعی استان بر سر زمین‌های زراعی وجود دارد...

بله. موارد زیادی داریم که طرف مدعی است این اراضی ملک نیاکان آنها است ولی الان منابع طبیعی می‌گوید در بین اسناد رسمی انفال عمومی و به نام سازمان جنگل‌ها ثبت شده است، قانون‌گذار برای این افراد در بحث موضوعیت ماده 9 قانون افزایش بهره‌وری کشاورزی برای این افراد روشی را مشخص کرده است، شعبه ویژه اسناد مالکیت در استان فعال شده است و کسانی که مدعی هستند مالکیت فلان زمین را دارند و سازمان جنگل‌ها اشتباه تشخیص داده می‌توانند با اسناد و مدارک لازم درخواست اثبات مالکیت بدهند قاضی نیز با ارجاع موضوع به کارشناس رسمی تعیین‌تکلیف می‌کند و در نهایت حکم صادر خواهد شد.

منبع: خبرگزاری فارس