کرمانشاه روزی صاحب یکی از بهترین فرش‌های دستبافت ایران بود، خصوصاً «فرش سنقر» که هم ازنظر دوام، هم اصالت نقشه و هم طرح و نقشه‌ای که در آن به‌کار می‌رفت، بی‌نظیر بود و هرسال تخته تخته فرش با درآمدهای میلیون دلاری از کرمانشاه به خارج از کشور صادر می‌شد.

اما حالا چندسالی است که گَرد رکود بر دارهای قالی، بر نخ‌های رنگی، بر نقشه‌های اصیل و سنتی و درنهایت بر فرش کرمانشاه نشسته و دیگر فرش سنقر نای و توان رقابت و مانایی در بازار را ندارد.

حال آنکه در وهله نخست باید بدانیم که چه چیزی فرش کرمانشاه را به این روز کشاند و جایگاه آن را ضعیف کرد؛ بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا گفت‌وگویی را با الهام یاقوتی، رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی کرمانشاه که رئیس اتحادیه فرش دستباف شهرستان صحنه نیز هست، ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی کرمانشاه وضعیت فرش دستباف استان کرمانشاه را (به‌جز چند شهرستان) اسف‌بار ارزیابی کرد و گفت: در یک کلام باید بگویم به همت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه، هنر و صنعت فرش در شهرستان‌های استان نابود شده است.

الهام یاقوتی با تأکید بر اینکه درحال حاضر اتحادیه فرش در شهرستان‌ها (به‌جز دو یا سه شهرستان) وجود ندارد، ابراز کرد: اتحادیه‌های فرش در شهرستان‌های مختلف به زیرمجموعه اتحادیه‌هایی همچون لوازم خانگی، موکت‌‌فروشی، طلافروشی و آرایشگران درآمده‌اند!

وی با اشاره به اینکه بنده شخصاً از این موضوع شکایت کرده و پرونده پیگیری قضائی آن در دادگاه موجود است، اذعان کرد: پیش از این اتفاق بیش از 70 هزار بافنده در استان فعال بودند، اما امروز تنها تعداد معدودی آن‌هم به‌صورت موردی فرش می‌بافند.

این مقام مسئول با تأکید بر اینکه هیچ‌گونه حمایتی از بافندگان فرش دستباف صورت نپذیرفته و حتی برخی کارگاه‌های کوچک که با تمامی مشکلات همچنان صحنه فعالیت را ترک نکرده بودند نیز با مطرح کردن مسائلی چون مالیات و بیمه ترسانده و از چرخه تولید خارج کرده‌اند، ابراز کرد: با خانه‌نشین شدند بافندگان بیمه تأمین‌ اجتماعی آن‌ها نیز قطع شد.

رئیس اتحادیه فرش دستباف شهرستان صحنه با بیان اینکه بنده به تناسب عنوان اداری یعنی رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان کرمانشاه از وضعیت این هنرصنعت در کلیه شهرستان‌های استان اطلاع دارم، خاطرنشان کرد: درحال حاضر وضعیت فرش شهرستان سنقروکلیایی با وجود سابقه چندین‌ساله در این عرصه همچون دیگر شهرستان‌ها اسف‌بار است؛ جالب است بدانیدکه فرش شهرستان سنقر که دارای برند جهانی بوده، درحال حاضر اتحادیه فرش ندارد و اعضای این اتحادیه زیرمجموعه اتحادیه صنف موکت‌فروشان هستند!

وی با تأکید بر اینکه وضعیت فرش دستباف شهرستان کنگاور نیز تفاوتی با دیگر شهرستان‌های عنوان‌شده ندارد، ابراز کرد: در این شهرستان نیز اعضای اتحادیه فرش زیر نظر اتحادیه آرایشگران فعالیت می‌کند و خود فاقد اتحادیه هستند.

یاقوتی افزود: تأسف‌بارتر اینکه در این اتحادیه‌ها ریاست هیئت‌مدیره با صنوف عنوان‌شده است (موکت‌فروشان، آرایشگران و طلافروشان) و نه فرش‌بافان!

رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی کرمانشاه با تأکید بر اینکه درحال حاضر اعضای اتحادیه فرش دستباف شهرستان صحنه نیز زیرمجموعه صنف لوازم خانگی‌ و طلافروشان است، اذعان کرد: درواقع اگر بخواهم با صراحت صحبت کنم، باید بگویم استان کرمانشاه صاحب ندارد که بخواهند پیگیری کنند و آنچه عنوان می‌شود بیشتر در حد شعار و حرف است.

یاقوتی با اشاره به اینکه این اتفاق از دی‌ماه سال 97 و پس از وقوع سیل و وقفه چندماهه در فعال شدن کارگاه‌ها در شهرستان‌های استان افتاده است، ابراز کرد: تأسف‌بارتر اینکه علاوه‌بر بافندگان بیکارشده، برخی صنوف همچون خامه‌فروشان و تجهیزات وابسته به فرش و طراحان و نقشه‌کش‌های فرش نیز در شهرستان‌ها بیکار شده و مغازه‌های خود را بسته‌اند.

وی با تأکید بر اینکه شاید در اسناد رسمی هنوز اتحادیه به‌نام شهرستان‌ها وجود داشته باشد اما دیگر اتحادیه واقعی فرش در شهرستان‌ها وجود ندارد، گفت: این اتفاق از آنجا نشأت می‌گیرد که رؤسای برخی اتحادیه‌های فرش اطلاع یافتند اداره کل صمت استان به برخورد با یک‌سری باندبازی نسبت به توزیع تسهیلات ویژه بخش فرش بین افراد غیر مرتبط اقدام کرده و در پی اعتراض برخی مسئولان، صمت در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به انحلال اتحادیه‌ها در شهرستان‌های مختلف اقدام کرد.

این مقام مسئول با بیان اینکه خود در رشته فرش دستباف تحصیل کرده و 22 سال در این زمینه سابقه کار دارد و شاید بیش از هفت تا هشت هزار نفر را طی این مدت آموزش داده و هریک از آن‌ها درحال حاضر به استادکار این هنرصنعت بدل شده‌اند، افزود: یکی از مزیت‌های فرش دستباف کرمانشاه بهره‌مندی از پشم گوسفند سنجانی در آن بود.

وی ادامه داد: با توجه به وجود گوسفند نژاد سنجانی در منطقه که پشم مرغوبی دارد این مهم انجام می‌شد و از ویژگی‌های خاص فرش بافته‌شده با این پشم می‌توان به درخشندگی، دوام، استحکام، تسکین درد، مناسب برای سلامتی و بهبود گردش خون اشاره کرد؛ اما این مزیت نیز از فرش دستباف کرمانشاه گرفته شد و درحال حاضر این مواد اولیه به‌صورت خام از استان خارج و بعد از فرآوری به کرمانشاه برمی‌گردد و درنهایت پشم درجه چندم وارد استان می‌شود! اما اگر سرمایه‌گذار برای راه‌اندازی واحد ریسندگی و شست‌وشوی فرش در استان جذب شود، علاوه‌بر ایجاد اشتغال، مشکل خام‌فروشی نیز مرتفع خواهد شد.

این مقام مسئول با تأکید بر اینکه ثبت جهانی نشان جغرافیایی فرش دستبافت سنقروکلیایی نیز باید به‌عنوان یک برند و پشتوانه برای تولیدات باشد اما درحال حاضر این‌گونه نیست، ابراز کرد: با تعطیل شدن کارگاه‌ها درحال حاضر شاید کمتر از 30 متر سالانه فرش دستباف در استان تولید شود.

یاقوتی با تأکید بر اینکه خود دانش‌آموخته هنرصنعت فرش دستباف است و تا سال 97 بخش آموزش فرش دستباف از طریق اتحادیه‌ها در شهرستان‌ها رونق داشت، اظهار کرد: تا چندی پیش که متخصصان عرصه فرش دستباف در اتحادیه‌ها مشغول به کار بودند، وضعیت بهتر بود؛ اما حالا این‌گونه نیست و درواقع آموزشی وجود ندارد.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، با وجود اینکه یکی از معضلات استان کرمانشاه طی یک دهه گذشته بحث بیکاری است، عدم حمایت از هنرصنعت فرش دستباف در این استان خود 70 هزار نفر دیگر را به خیل بیکاران این استان طی سه سال گذشته افزوده است. به‌طوری که امروز آنچه درباره فرش دستباف شهرستان‌های استان کرمانشاه گفته شد، متأسفانه ما را به این باور رساند که مسئولان این استان به‌واقع دغدغه این هنرصنعت را ندارند و دیگر برایشان مهم نیست که از 35 نقشه و طرح منحصربه‌فرد فرش‌های دستباف استان کرمانشاه اثری باقی‌ نمانده و درواقع آنچه مسلم است اینکه هنرصنعت فرش دستباف با عملکرد سازمان صمت با موضوع انحلال اتحادیه‌های فرش بنا به گفته رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی کرمانشاه به دار‌ آویخته و به معنای واقعی نابوده شده است.