همدان که در تولید محصولات کشاورزی از قطب‌های کشور محسوب می‌شود با حمایت از آبزی پروران، توسعه صنعت شیلات و پرورش ماهی را برنامه‌ریزی کرده به نحوی که در چندسال اخیر ماهی نیز به سبد صادراتی همدان افزوده شده است.

به طوریکه بررسی‌ها نشان می‌دهد که در چند سال اخیر توسعه آبزی‌پروری و پرورش آبزیان به عنوان یکی از راهکارهای رونق اقتصادی در برخی مناطق استان همدان تبدیل شده است.

درواقع وجود رودخانه‌های پرآب، نیروی کار فراوان و متخصص و وجود جاذبه‌های گردشگری از مهم‌ترین دلایلی است که توسعه پرورش آبزیان را به عنوان یکی از فعالیت‌های اقتصادی ضروری ساخته است.

بر همین اساس در چندسال اخیر شیلات همدان توسعه آبزی‌پروری را مد نظر قرارداده تا از این جهت قدمی در توسعه کشاورزی همدان برداشته شود. اما در این بین علیرغم تلاش‌ها همچنان برخی از واحدهای پرورش ماهی با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند بنابراین با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا با دو واحد پرورش ماهی فعال در استان گفتگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیرعامل شرکت تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی قزل‌دانش با تأکید بر اینکه این مجموعه بزرگترین مرکز تکثیر ماهیان سردابی در کشور است، گفت: متأسفانه فعالیت مجموعه ما از سال 91 با احداث مرکز تفریحی و توریستی در سراب گاماسیاب که بدون دریافت مجوز از نهاد نظارتی کار خود را آغاز کرده بود، دچار آسیب جدی شد.

محمدعلی گودرزی با ابراز اینکه همچنان درگیر مشکلات هستیم، خاطرنشان کرد: بعد از آن سال علیرغم تلاش‌هایی که داشتیم دیگر نتوانستیم به آن سطح از تولید انبوه برسیم.

وی با بیان اینکه موضوع انتقال مستقیم لوله آب از سراب به مجموعه قزل‌دانش که بنا به دستور استاندار وقت قرار بود در کمترین زمان ممکن انجام شود، همچنان درگیر بروکراسی‌های اداری و کسری بودجه و اعتبار شده، گفت: از سال 98 تا به حال علیرغم اینکه انتظار می‌رفت در کمتر از یک سال به اتمام برسد هنوز تمام نشده تا بتوانیم از آن بهره‌برداری کنیم و درصد پیشرفت آن چیزی بین 70 تا 80 درصد است.

مدیرعامل مرزعه پرورش ماهی قزل‌دانش با اشاره به اینکه وضعیت شیلات استان در مجموع مناسب نیست، اذعان کرد: اگر شرایط حال حاضر را با یک دهه قبل مقایسه کنیم بیانگر طی شدن روند نزولی است بدین‌معنا که گرچه در کمیت شاهد افزایش بودیم اما با توجه به عدم رعایت مسائل بهداشتی و مدیریتی در مزارع و با بالا رفتن میزان آلودگی‌ها به‌دلیل تخم‌های وارداتی به لحاظ کیفی، شاهد روند نزولی هستیم.

گودرزی با تأکید بر اینکه طبق شواهد تناژ تولیدی استان نیز پایین آمده گفت: برای نمونه مجموعه ما مجوز تولید هزار تن ماهی‌پرورشی، 200 میلیون قطعه حد واسط و 80 میلیون قطعه بچه‌ماهی را دارد اما در حال حاضر به معنای واقعی تولید نداریم.

وی با اشاره به وضعیت اشتغال‌زایی این مجموعه، ابراز کرد. درحال حاضر 22 نفر دراین مجموعه مشغول به کار هستند حال آنکه به هنگام رونق فعالیت این مجموعه تعداد اشتغال ما چیزی بالغ بر 65 نفر بود.

وی با ابراز اینکه آنچه تولید می‌شود بنا به دلایل و موانعی که پیشتر عنوان شد به‌صورت خیلی محدود در حد 20 تن ماهی و 10 تن بچه ماهی است که شاید یک بیستم ظرفیت مجموعه فعالیتی ما هم نیست زیرا پروانه بهره‌برداری ما از نظر تناژی هزار تن ظرفیت دارد، خاطرنشان کرد: گردشگرپذیر بودن منطقه منجر به آن شده که در چشمه‌ای که در بالادست مجموعه به فاصله دو کیلومتری وجود دارد، در اثر عدم رعایت موازین بهداشتی (پاک کردن ماهی و شستن ظروف در چشمه) از سوی میهمانان و مسافران متأسفانه آب آلوده به مزرعه رسوخ ‌کند؛ انتظار می‌رود برای حضور گردشگران زیرساخت لازم برای انتقال پساب فاضلابی ایجاد کنند تا این آلودگی‌ها به رودخانه و چشمه وارد نشود.

این کارآفرین در پاسخ به اینکه این زیرساخت توسط نهاد دولتی ایجادشده یا خصوصی؟ گفت: توسط نهاد دولتی اجرا شده اما چگونه بدون دریافت مجوز از سازمان‌های نظارتی، امکان فعالیت یافته، جای سؤال دارد.

گودرزی در واکنش به این سؤال که در صحبتهایتان اشاره به افزایش بیماری‌ها و عدم رعایت بهداشت در واحدها کردید، مگر مباحث ترویجی در این بخش‌ها به تولیدکنندگان و فعالان از سوی جهاد کشاورزی ارائه نمی‌شود؟ گفت: این امر انجام می‌شود اما اهرم نظارتی و اجرایی درستی در این زمینه تعریف نشده است.

وی افزود: برای مثال سراب گاماسیاب تأمین‌کننده نیاز آبی تعداد بیشماری واحد‌های پرورش ماهی در مسیر خود است اما به‌راحتی آلوده می‌شود به طوری‌که بنده شخصاً بارها مشاهد کرده‌ام که خودروهای حمل بچه‌ماهی در مسیر حرکت خود به شهری دیگر، در این چشمه اقدام به تعویض آب می‌کنند حال آنکه ممکن است آب قبلی در مخزن آن‌ها حامل آلودگی و بیماری باشد.

وی با تأکید بر اینکه در صورت آلودگی آب، تمامی مزارع پایین‌دست سراب آلوده خواهند شد تشریح کرد: بارها اینگونه موارد را با فرمانداری و جهاد کشاورزی در میان گذاشتیم اما متأسفانه تاکنون اقدام خاصی برای ممانعت از این امر را شاهد نبودیم.

این فعال صنعت شیلات در شهرستان نهاوند با ابراز اینکه آنچه از سوی مسئولان انجام شده در حد ابراز ناراحتی و نگرانی است، گفت: چون مجموعه ما نخستین واحد پرورش ماهی در مسیر چشمه است معمولاً بیشترین آسیب متوجه ما می‌شود.

گودرزی در پاسخ به اینکه مگر واحد شما مجهز به تجهیزاتی همچون تصفیه‌خانه و غیره نیست؟ گفت: تنها مجموعه پرورش ماهی در کشور هستیم که از دستگاه صنعتی ازن‌ساز برای ضدعفونی کردن آب استفاده می‌کند؛ اما مسئله این است که ازن قابلیت ضدعفونی کردن آلودگی‌های سطحی را داشته و نمی‌تواند در عمق فعالیت داشته باشد حال آنکه بسیاری از بیمارهای ویروسی در داخل بافت‌های داخلی منبع آلودگی مخفی می‌شوند پس وقتی ماهی از آن تغذیه می‌کند دچار آلودگی و گسترش بیماری می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه همین مسئله به‌سادگی منجر به از بین رفتن ماهیان در مزارع می‌شود که نمونه بارز آن را می‌توان مزرعه ما دانست، گفت: این مرزعه که تنها مرکز ملی راهبردی آبزی‌پروری است، در حال حاضر سال‌ها است که با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند.

گودرزی با بیان اینکه دربحث تامین نقدینگی برای توسعه فعالیت و تکمیل پروژه نیز درسفرریاست جمهوری قرار شد مبلغ 20 میلیاردتومان تسهیلات ازمحل مولدسازی به ماپرداخت شودکه تاکنون محقق نشده اذعان کرد: البته طی چند روز گذشته گروهی از کارشناسان از تهران و استان در مجموعه ما حاضر شده نسبت به ارزیابی محل، اقدام کرده و قرار شد در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به پرداخت این تسهیلات اقدام شود.

*

در ادامه رضی الله تیموری کارشناس فنی شرکت تعاونی کشت و صنعت میثاق همدان با اشاره به اینکه یکی از بخش‌ها این مجموعه تعاونی درعرصه پرورش ماهی سردابی است،،گفت: این بخش کار خود را از سال 1385 شروع کرده و تولید سالانه این محصول چیزی بالغ بر 60 تن با ظرفیت 50 هزار قطعه ماهی قزل‌آلا است.

وی با تاکید براینکه این مجموعه در شهرستان فامنین واقع‌شده ابراز کرد: از آنجاکه این مجموعه به صورت کشت و صنعت دربخش‌های مختلف حوزه کشاورزی فعالیت دارد درحال حاضر برای 120 نفر اشتغال‌زایی داشته که دراین بین 6 نفر به صورت مستقیم در بحث پرورش ماهی فعالیت دارند.

تیموری با اشاره به اینکه متاسفانه درحال حاضر وضعیت صنعت شیلات مناسب نیست ابرازکرد: به دلیل گرانی نهاده و بچه ماهی با مشکل مواجه هستیم.

وی ادامه داد: برای مثال سال گذشته خوراک ماهی کامل به ازای هر کیلو 35 تا 36 هزار تومان بود اما طی سالجاری این رقم به 60 هزار تومان درهر کیلو رسیده است.

وی با تاکید براینکه بخشی از این نهاد در داخل و بخشی از خارج از کشور تامین می‌شود گفت: مسئله اینجاست که ما از نهاده‌های داخلی استفاده می‌کنم اما باز هم با افزایش قیمت مواجه شدیم.

کارشناس فنی مجموعه شرکت تعاونی کشت و صنعت همدان با تاکید براینکه امروز بنا به هزینه تمام شده تولید هر کیلو ماهی با حجم سرمایه که درتامین صنعت انجام می‌شود توجیه‌پذیر نیست تشریح کرد: درحال حاضر قیمت تمام‌شده هر کیلو ماهی چیزی بالغ بر 130 هزار تومان است حال آنکه ما درحال حاضر با سودی کمتر از 20 درصد آن را به کیلویی 155 هزار تومان می‌فروشیم این درحالی است که حداقل سود برای صرفه اقتصادی داشتن این صنعت چیزی بالغ بر 30 درصد است.

تیموری با تاکید بر اینکه متاسفانه بخش شیلات جهاد کشاورزی استان هیچ گونه حمایتی از فعالان این عرصه ندارد،اظهارکرد: از آنجا که مجموعه ما از محل پساب کشاورزی برای تامین آب استفاده می‌کند امروز با مشکل کم آبی نیز مواجه‌ایم چراکه سطح آب چاه در مرزعه پایین رفته و همین مهم باعث‌شده که امکان توسعه فعالیت نداشته باشیم.

وی با اشاره به لزوم تزریق تسهیلات برای به‌روزرسانی تجهیزات در عرصه تامین آب ابرازکرد: اگراین اتفاق رقم بخورد امکان توسعه فعالیت تا 100تن را خواهیم داشت.

سال‌هاست چه متولیان امر سلامت چه مسئولان حوزه امنیت غذایی مردم را تشویق به استفاده از آبزیان در سبدغذایی می‌کنند اما اگر واقعا دنبال جایگزینی گوشت ماهی به عنوان بخشی از ظرفیت سبد غذایی مردم با گوشت قرمز هستیم باید به حمایت جدی از مزارع پرورش ماهی بپردازیم تامین آب سالم و ارائه نهاده با قیمت مناسب نخستین گام در این حوزه است که انتظار می‌رود متولیان امر به ویژه جهادکشاورزی شهرستان به این نکته توجه نماید البته جای بسی تعجب است که چگونه علوم پزشکی(حوزه بهداشت) و محیط زیست اجازه استقرار یک مرکز تفریحی بدون زیرساخت مناسب در سرچشمه یک منبع آبی قرار بگیرد که در یک فقره اینگونه روزگار مزارع پرورش ماهی را سیاه کند دیگر وای به حال مردمی که قرار است از آن محصولات غذایی استفاده کنند