26تیرماه سال جاری بود که برنامه کشت قراردادی سه محصول گندم‏، جو و دانه‌های روغنی در سال زراعی 1403-1402 با دستور وزیر جهاد کشاورزی به سازمان‌های جهاد کشاورزی سراسر کشور و مجریان دولتی و غیر دولتی ابلاغ شد

طبق این ابلاغ در برنامه کشت قراردادی سال زراعی 1403-1402 حداقل در سطح سه میلیون هکتار کشت قراردادی گندم، جو و دانه‌های روغنی هدف‌گذاری شده و در صورت آمادگی کشاورزان و تأمین اعتبار و امکانات، سقف کشت قراردادی این محصولات در سطح بیش از 6 میلیون هکتار پیش‌بینی شد.

جالب‌تر اینکه به گفته معاون زراعت وزارتخانه، کشت قراردادی با توجه به شرایط آب و هوایی از 15 شهریور سال جاری آغاز شده است.

حال آنکه هدف‌گذاری از اجرای این مصوبه افزایش خوداتکایی در تولید گندم، کاهش واردات جو و تأمین قسمتی از کنجاله و روغن مورد نیاز کشور است. طبق این طرح کشت قراردادی شامل گندم آبی و دیم،‏ جو و دانه‌های روغنی شامل کلزا، گلرنگ و کاملینا می‌شود.

از طرفی به گفته مسئولان کشوری با هماهنگی شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، بخشی از کود مورد نیاز کشت‌های قراردادی تأمین شده و در انبارها موجود است و بخشی نیز خریداری شده و در مرحله فرایند گمرکی در بنادر قرار دارد که می‌توان آن را میان کشاورزان توزیع کرد.

از سوی دیگر در کشت قراردادی سال زراعی آینده کود و بیمه جزو مشوق‌های مد نظر قرار گرفته است.

از طرفی در کشت قراردادی سال زراعی آینده، شرکت بازرگانی دولتی،‏ سازمان مرکزی تعاون روستایی و شرکت پشتیبانی امور دام به‌عنوان مجریان دولتی همکاری می‌کنند.

حال آنکه نقش ترویج و آموزش در پیشبرد اهداف کشت قراردادی جزو اصول جدانشدنی شبکه ترویج کشاورزی است تا کشت قراردادی در سال زراعی آینده به شکل مناسب اجرا شود.

بر این اساس با توجه به جایگاه استان همدان در بحث کشاورزی برآن شدیم تا در گفت‌وگو با تعدادی از دهیاران شهرستان ملایر و شهرام پرورش؛ معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان به بررسی بحث ترویج اجرای این طرح در روستاها بپردازیم که در ادامه می‌خوانید:

دهیار روستای منگاوی با اشاره به اینکه در اجرای کشت قراردادی تنها کار ترویج صورت‌گرفته در حد اطلاع‌رسانی از طریق فضای مجازی است، گفت: مساحت اراضی کشاورزی روستا بالغ بر سه هزار هکتار است که بخش اعظم آن به کشت گندم دیمی اختصاص دارد.

محمد گرجی با بیان اینکه در پی این اطلاع‌رسانی اهالی در حال طی کردن فرایند ثبت‌نام از طریق مراجعه به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی واقع در بخش هستند، اظهار کرد: خوشبختانه اهالی استقبال خوبی داشته‌اند.

وی در پاسخ به اینکه آیا می‌دانید کدام محصولات کشاورزی شامل اجرای کشت قراردادی می‌شود؟ اذعان کرد: تا آنجا که بنده خبر دارم اجرای این طرح در منطقه ما شامل کشت گندم می‌شود.

وی در واکنش به این مسئله که آیا جهاد کشاورزی گروه ترویجی برای تبیین شرایط کشت قراردادی و توضیح آن برای اهالی به روستا فرستاده؟ ابراز کرد: تاکنون که تنها از طریق فضای مجازی این فرایند طی شده یعنی از طریق دو پیام‌رسان ایتا و روبیکا جهاد کشاورزی نسبت به اطلاع‌رسانی به دهیاری‌‌ها اقدام کرده است.

در ادامه دهیار روستای علی‌آباد دمق نیز با بیان اینکه متأسفانه در این باره اطلاع‌رسانی خاصی نشده گفت: بنده اصلاً نمی‌دانم پروژه در چه خصوصی است.

بیگی با تأکید بر اینکه البته از بیش از یک دهه پیش کشت قراردادی جو و گندم در روستا به اجرا درآمده و بسیاری از اهالی به همین طریق نسبت به کشت دیم این دو محصول اقدام می‌کنند، گفت: آنچه مسلم است اینکه منطقه به لحاظ کم‌آبی نمی‌تواند پاسخگوی کشت کلزا، گلرنگ و کاملینا باشد.

وی با اشاره به اینکه این روستا دارای چهار هزار هکتار اراضی کشاورزی است که بالغ بر 500 هکتار آن را باغ‌ها تشکیل می‌دهند، افزود: در این بین بالغ بر دو هزار هکتار از این اراضی اختصاص به کشت جو و به‌ویژه گندم دارد.

دهیار روستای کمری هم با اشاره به نحوه اطلاع‌رسانی اجرای طرح کشت قراردادی، گفت: از سوی جهاد کشاورزی عکس یک بنر برای ما ارسال شد و ما نیز از طریق بارگذاری این عکس در کانال روستا این امر را به کشاورزان ابلاغ کردیم.

زنگنه با بیان اینکه متأسفانه اغلب کشاورزان به لحاظ کهولت سن و نداشتن ‌سواد امکان استفاده از فضای مجازی را ندارند، گفت: از بخش ترویج نیز کسی برای تبیین این مسئله به روستا نیامده است.

وی با اشاره به اینکه اراضی کشاورزی ما بیش از هزار هکتار است و تنها محصولاتی که در حال حاضر در این روستا کشت می‌شود گندم و جو دیمی است.

وی با تأکید بر اینکه البته از سال‌ها پیش عده‌ای از اهالی نسبت به قرارداد کشت با جهاد کشاورزی اقدام کرده و همچنان هم در این مسیر کشت می‌کنند، افزود: بازهم تأکید می‌کنم تنها اطلاع‌رسانی که ازسوی جهاد کشاورزی انجام شده ارسال عکس یک بنر آن‌هم از طریق پیام‌رسان ایتا بوده است.

دهیار روستای زمان‌آباد بخش جوکار نیز با اشاره به اینکه طی چند روز گذشته از تعاون روستایی عکس یک بنر را با مختصر توضیحی مبنی بر اجرای کشت قراردادای برای ما ارسال کردند، گفت: متأسفانه چون روستای ما با کمبود شدید آب مواجه است تنها محصولی که می‌توان روی کشت آن تا حدی حساب باز کرد گندم دیم است بنابراین در حال حاضر تمامی مزارع زراعی ما به کشت این محصول اختصاص دارد.

ورمزیار با اشاره به اینکه اگر واقعاً به‌دنبال اجرایی شدن‌ این طرح هستند باید کارشناسان ترویج در روستاها حاضر شده و خود نسبت به توضیح مزایای کشت قراردادی اقدام کنند، گفت: در حال حاضر بنده نیز از طریق فضای مجازی و گفت‌وگوی چهره به‌چهره با اهالی، اجرایی شدن این طرح را گوشزد کرده و در حد توان و اطلاعاتم نسبت به معرفی طرح اقدام می‌کنم اما مسلماً تأثیرگذاری کارشناسان ترویج و حضور آن‌ها در روستاها در تبیین این مسئله بیشتر است.

در ادامه معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه استان ما سردسیر است و متأسفانه این طرح دیر به استان ابلاغ شد، اذعان کرد: بهره‌برداران همدانی که اقدام به کشت قراردادی کنند از 20 درصد تخفیف بیمه محصول و کمک هزینه 130 هزار تومانی حمل به مراکز خرید به ازای هر تن محصول تحویلی به مراکز خرید تضمینی بهره‌مند می‌شوند.

شهرام پرورش با اشاره به مزیت‌های کشت قراردادی، افزود: در سال زراعی جاری هدف‌گذاری کشت قراردادی در استان همدان حدود 520 هزار هکتار تعیین شده است.

وی ادامه داد: کشاورزی قراردادی شامل محصولاتی همچون گندم، جو، کلزا، گلرنگ و کاملینا می‌شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با تأکید بر ثبت نام و شرکت در این طرح ملی، خاطرنشان کرد: کشاورزان علاوه بر مراجعه حضوری به مراکز جهاد کشاورزی می‌توانند با ورود به سامانه هوشمند کشاورزی قراردادی به آدرس https://gtc.ir و یا نصب اپلیکیشن مربوطه که در سامانه قابل دریافت است اقدام به ثبت اطلاعات و عقد قرارداد کنند.

پرورش، در بخش دیگری با اشاره به فرآیند عقد قرارداد اعم از ثبت‌نام، دریافت استعلام از مراکز مختلف، بانک‌کشاورزی، بیمه و جهاد کشاورزی در سامانه، افزود: کشاورزان در این حوزه با سه مجری دولتی و غیردولتی طرف قرارداد هستند؛ اداره کل غله و خدمات بازرگانی و تعاون روستایی برای گندم و دانه‌های روغنی، شرکت پشتیبانی امور دام و تعاون روستایی نیز برای جو تعیین شده است.

وی ادامه داد: یکی از شاخص‌های اجرای الگوی کشت اجرای کشاورزی قراردادی است به شکلی که در سال زراعی جاری عمدتاً کشت‌های پاییزه استان زیر پوشش کشت قراردادی قرار می‌گیرد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به‌نظر می‌رسد کشت قراردادی ضمن مزایا و تشویق‌هایی که برای کشاورزان و بهره‌برداران این بخش به‌دنبال دارد، مهم‌ترین ابزار برای اجرایی کردن الگوی کشت است؛ زیرا به گفته خیام نکویی رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، در الگوی کشت بر روی 133 محصول کار شده که 15 مورد آن 90 درصد سطح زیر کشت را شامل شده و در این بین چهار محصول از این الگو‌های تعریف‌شده در کشت قراردادی در همدان مورد متوجه قرار گرفته‌اند اما لازمه اجرایی شدن این طرح، پرداختن درست به بحث ترویجی و معرفی است که گویا با نواقصی فاحش مواجه است.