جمهوری آذربایجان و شهر باکو در حالی میزبان اجلاس جهانی «کاپ 29» بوده که در خصوص مسائل و مشکلات زیست محیطی، جهان علاوه بر طبیعت، شاهد از بین بردن نوع بشر در شرق مدیترانه است. ارتش مجهز رژیم صهیونیستی که از حمایت ناتو و سایر کشورهای غربی برخوردار است، بدون رعایت کوچک‌ترین «خط قرمز» اخلاقی در حال نسل کشی در غزه و کشتار وسیع مسلمانان در لبنان است. در چنین شرایطی، نام اسحاق هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی در میان مدعوین به این اجلاس بین‌المللی دیده می‌شود! البته هرچند خبرهایی مبنی بر لغو سفر هرتزوگ به دلایل امنیتی نیز منتشر شده است. در ادامه این گزارش تحلیلی سعی خواهیم کرد تا به «متن- حاشیه» نشست «کاپ 29» در جمهوری آذربایجان بپردازیم.
«کاپ 29» چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
بیست‌ونهمین کنفرانس سالانه سازمان ملل متحد درباره تغییرات اقلیمی، با عنوان «کاپ 29» از 11 الی 22 نوامبر 2024 در شهر باکو پایتخت آذربایجان برگزار خواهد شد. این رویداد فرصتی بزرگ برای همکاری‌های بین‌المللی در مقابله با تغییرات اقلیمی محسوب می‌شود و تمرکز اصلی آن بر رسیدگی به شیوه‌های تأمین مالی کشورهای درحال‌توسعه برای مقابله مؤثر با بحران‌های اقلیمی خواهد بود. اقتصاد جمهوری آذربایجان به‌شدت به سوخت‌های فسیلی، یعنی منبع اصلی گازهای گلخانه‌ای که تغییرات اقلیمی را تشدید می‌کند، وابسته است و ریاستِ این کشور بر این نشست نیز ممکن است به مانعی در پیشبرد سیاست‌های سریع و چندجانبه برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی گردد. این امر توجه ویژه جامعه جهانی و سایر دولت‌ها را می‌طلبد تا با تدابیر مناسب، بتوانند از این چالش به‌عنوان فرصتی برای گفت وگو و تصمیم‌گیری‌های عملی بهره گیرند. جهان نیازمند پیشرفت‌های اساسی در اجلاس کاپ 29 است؛ چراکه اقدامات کنونی درزمینه تغییرات اقلیمی با تعهدات کشورها و تأکیدات جامعه علمی، فاصله بسیار زیادی دارد.
**باکو در مسیر تقویت «برند ملی» از طریق برگزاری رویدادهای بین‌المللی
انتخاب میزبان این کنفرانس به صورت شورایی تعیین می‌شود. جمهوری آذربایجان هم از طریق رایزنی خصوصاً با کشورهای مرکزی اروپا توانست میزبانی این کنفرانس را به دست بیاورد. این کنفرانس از نظر سطح و میزان شرکت کنندگان در جنبه‌ی تخصصی که در بررسی و اتخاذ تصمیم در تدابیر لازم در مسائل زیست محیطی دارد؛ کنفرانس نسبتاً مهمی محسوب اما جنبه‌ی سیاسی تعیین کننده در مسائل جغرافیای سیاسی نخواهد داشت. البته این موضوع به معنای سو استفاده کشورهای میزبان از این فرصت بین‌المللی نیست. به عنوان مثال باکو از فرصت این نشست استفاده و از فرانسه به خاطر حمایت از ارمنستان و آنچه کشتار مردم در محیط سرزمینی باکو در خارج از جمهوری آذربایجان می‌خواند، انتقاد کرد.
همچنین در این کنفرانس اهداف کلانی همچون کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به اصطلاح تلاش جمعی برای جلوگیری از افزایش دمای هوا و مسائلی از این دست در دستور کار کشورهای حاضر در اجلاس قرار دارد. اهداف 2050 و 20100 تا الان مد نظر قرار گرفته است. عمدتاً در این کنفرانس از کشورها در خواست می‌شود که در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای و سرمایه‌گذاری در تولید انرژی پاک و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی فعالیت مثبت داشته باشند. این کنفرانس در پنج حوزه‌ی کلیدی مثل آب، طبیعت، غذا، کربن‌زدایی و سازگاری با تغییرات آب و هوایی مورد توجه است.
فارغ از اهداف اعلامی این نشست، جمهوری آذربایجان سعی دارد تا با استفاده از برگزاری این رویداد بین‌المللی، «برند ملی» و «قدرت نرم» خود را در میان افکار عمومی و سطح نظام بین‌المللی تقویت کند. به عنوان مثال به زعم باکو، بازتاب این نشست در مراکزی معتبری همچون «چتم هوس» یا «شورای آتلانتیک» سبب افزایش اعتبار باکو در غرب و کشورهای همسو با برنامه‌های اقلیمی کشورهای اروپایی شده است. علاوه بر این علی‌اف با کسب میزبانی این نشست بین‌المللی، این پیام را به ایروان ارسال می‌کند که در شرایط کنونی بروکسل به دلیل نیاز به انرژی تبدیل به متحد راهبردی باکو شده و ایروان نمی‌تواند بر روی کمک همکیشان مسیحی خود برای مقابله با برخی زیاده‌خواهی‌های ارضی در منطقه قفقاز جنوبی حساب ویژه‌ای باز کند!
**رژیم صهیونیستی؛ بزرگ‌ترین دشمن محیط زیست
در تبلیغات جاری رژیم صهیونیستی، دستگاه پروپاگاندا اسرائیل سعی دارد تا این رژیم را بازیگری فعال در حوزه حفظ محیط زیست و مدیریت آب در سراسر جهان نشان دهد. اما فرای این تبلیغات پر زرق و برق تل‌آویو در برخورد با فلسطینی‌ها نه تنها گامی در جهت حفظ محیط زیست آنها برنداشته، بلکه به صورت مستقیم حیات انسانی این منطقه را نیز مورد هدف قرار داده است. آژانس امداد و کار آوارگان فلسطینی (آنروا) تا ژوئن 2024 تخمین زد که 67 درصد از تأسیسات آب و فاضلاب و تأسیسات زیربنایی در نوار غزه در نتیجه جنگ ویران شده یا آسیب دیده است. جنگ غزه هر سه روز به پنج مقر زیرساختی آب و فاضلاب آسیب جدی وارد کرده است. کل آب موجود در نوار غزه حدود 10 تا 20 درصد از کل آب موجود قبل از جنگ غزه ارزیابی شده است.
**رژیم صهیونیستی بزرگ‌ترین دشمن محیط زیست و بشریت
ارتش رژیم صهیونیستی از ابزار «تشنگی» به عنوان سلاحی علیه فلسطینیان در این جنگ نابرابر استفاده می‌کند. آکسفام این اقدام را به عنوان «جنایت جنگی» طبقه بندی کرده است. ارتش اسرائیل همچنان مانع از ورود سوخت مورد نیاز برای راه اندازی نیروگاه‌های آبی باقی مانده در نوار غزه می‌شود. سهم سرانه آب در نوار غزه در طول جنگ 94 درصد کاهش یافته است. تخریب زیرساخت‌های آب و برق و محدودیت‌های اعمال شده برای ورود قطعات یدکی و سوخت منجر به کاهش 84 درصدی تولید آب شده است. 88 درصد از چاه‌های آب و 100 درصد از کارخانه‌های تصفیه آب آسیب دیده یا مورد تخریب جدی قرار گرفته است! در چنین شرایطی سوال اساسی آن است که چرا نام سران رژیم صهیونیستی در میان مدعوین این نشست دیده می‌شد و باکو به عنوان میزبان مسلمان این رویداد خواستار تحریم بزرگ‌ترین دشمن طبیعت بر روی کره زمین نشد؟
**ناکامی هرتزوگ در سفر به سرزمین آتش
در ساعات پایانی پنجمین روز کنفرانس جهانی کاپ 29 باکو رسانه‌های عبری از لغو سفر اسحاق هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی به جمهوری آذربایجان برای شرکت در این نشست خبر دادند. ظاهراً دلایل امنیتی غیبت این چهره صهیونیست اعلام شده است. پیش از این رسانه‌ها اعلام کرده بودند که هرتزوگ قرار است در صدر هیأتی 100 نفره راهی باکو شود تا بتواند در میانه جنگ غزه و لبنان، نمایش تبلیغاتی گسترده‌ای به نفع رژیم صهیونیستی راه اندازی کند اما در این مسیر توفیقی به دست نیاورد. حاشیه‌های حضور و عدم حضور هرتزوگ در نشست کاپ 29 به این نقطه ختم نشد. تشدید اعتراض‌ها در فضای مجازی به سفیدشویی جنایات اسرائیل در یک گردهمایی بین‌المللی به بهانه محیط زیست، به راه افتادن کارزاری جهانی برای تحریم حضور رژیم صهیونیستی در باکو منجر شد. همچنین اخباری مبنی بر خنثی سازی یک بمب در فرودگاه باکو، تجمع‌های اعتراضی در سراسر جهان، آغاز بازداشت‌ها در حاشیه این نشست ازجمله بازداشت سیاوش حسین‌اف روحانی شیعه و کامران ممدلی فعال زیست محیطی و غیره در نهایت کار را به جایی رساند که یکی از رسانه‌های معتبر در زمینه اخبار جمهوری آذربایجان نوشت، به هیأت اسرائیلی گفته شده است کاملاً به شکلی مخفیانه و بدون جلب توجه در نشست‌ها حاضر شوند و از عبور و مرور در خیابان و اماکن عمومی خودداری کنند.
قبل از اعلام موجودیت کارزار جهانی تحریم حضور رژیم در کاپ 29 کمپینی غیردولتی با عنوان «نه به اجلاس صهیونی باکو» در سایت کارزار شکل گرفت و با چند ده هزار امضا در رسانه‌های مختلف انعکاس یافت. در جریان این کمپین تحریمی، قریب به 30 انجمن مردم نهاد نیز با صدور بیانیه‌ای خواستار محکومیت رژیم صهیونیستی و تحریم آن در نشست جهانی کاپ 29 شدند. همچنین هرتزوگ قرار بود بلافاصله پس از حضور در باکو به مناسبت سالروز تولد پدر رئیس جمهور آذربایجان، در مرکز فرهنگی حیدر علی‌اف از تندیس «زن برهنه» ساخته لورنزو کوئین مجسمه‌ساز ایتالیایی رونمایی کند اما مردم خشمگین باکو وارد مرکز شده و این تندیس را پیش از رونمایی درهم شکستند.
**سایه نسل کشی در غزه بر نشست تغییرات اقلیمی کاپ 29
ناراحتی فزاینده مردم جمهوری آذربایجان نسبت به سال‌ها حضور صهیونیست‌ها در باکو و در عین حال کشتار مسلمانان به دست رژیم اشغالگر قدس سبب شد تا هرتزوگ از حضور در سرزمین شیعیان آذری خودداری نماید. اعتراضات مردمی وقتی به اوج خود رسید که مشخص شد دولت جمهوری آذربایجان نمایشگاهی به یاد کشته شدگان و اسرای اسرائیلی در جنگ اخیر تدارک دیده و قرار است هرتزوگ پس از سفر به باکو در هفته دوم این نمایشگاه را افتتاح کند. پس از آن بود که خبرهایی از شکل‌گیری گروهی ناشناس تحت عنوان «جوانان آذربایجان» که مخالف حکومت و سرسپردگی کامل آن به اسرائیل هستند، به گوش می‌رسد. این گروه تهدید کرده‌اند جان هیچ اسرائیلی در جمهوری آذربایجان در امان نیست و در روزهای آینده هر اتفاقی ممکن است رخ دهد. نکته قابل ذکر آن است که پیش از این باکو سعی داشت با دستگیری شیعیان و فعالان ایران دوست، در خدمت سیاست‌های تل‌آویو در قفقاز جنوبی قرار بگیرد اما تحولات روزهای اخیر نشان می‌دهد که دشمنی با صهیونیست‌ها و همراهی با ایده‌های رهایی بخش انقلاب اسلامی ریشه در قلب جامعه جمهوری آذربایجان دارد.
در سال‌های اخیر دولت-ملت‌های جدیدالتاسیس مانند جمهوری آذربایجان و امارات عربی متحده سعی دارند با کسب میزبانی رویدادهای بزرگ بین‌المللی، ضمن کسب مشروعیت بین‌المللی، بتوانند حدی از مقبولیت را در فضای سیاسی داخل خود کسب نمایند. به عبارت دیگر برای باکو و دبی برگزاری رویدادهایی همچون نمایشگاه اکسپو یا برگزاری کنفرانس‌های تغییرات اقلیمی فرصت مناسبی برای تقویت برندملی در سطح نظام بین الملل است. نکته جالب توجه آن است که رژیم صهیونیستی نیز در تمام رویدادهای برگزار شده در این کشورها سعی دارد تا هم سطح با جمهوری آذربایجان یا امارات، از فرصت به وجود آمده برای کسب مشروعیت و برقراری ارتباط با کشورهای مختلف جهان استفاده نماید. ناکامی هرتزوگ برای حضور در نشست اگر ناشی از خشم عمومی یا ممانعت ترکیه از عبور هواپیما رئیس جمهور اسرائیل از آسمان این کشور مدیترانه‌ای باشد، تنها یک معنا دارد و آن هم افزایش خشم عمومی مسلمانان نسبت به تداوم نسل کشی در غزه و لبنان است. بسیاری از کارشناسان معتقدند جنایات سازمان یافته باند تبهکار صهیونیستی سبب انزوای بیش از پیش این رژیم در سطح جامعه جهانی و در میان افکار عمومی مردم جهان شده است.