در گفتوگو با دکتر حرفه‌ای مدیریت گردشگری مشخص شد اگر در یک مقصد گردشگری به دنبال توسعه هستیم، باید بدانیم که منافع توسعه اول باید عاید جامعه محلی و مردم منطقه شود.
یکی از مؤلفههای مهم برای توسعه گردشگری در هر مقصدی، آمادگی جامعه محلی برای ورود مسافر به منطقه است که کمک شایانی به این حوزه خواهد کرد و اگر در کنار آموزش و بیان هنجارهای هر منطقه برای گردشگران قرار بگیرد، قطعاً موجب رشد و توسعه خواهد شد. امروزه صنعت گردشگری در بسیاری از جوامع مورد توجه قرار گرفته و به‌عنوان یک اقتصاد پویا از آن یاد می‌شود و به عقیده برخی کارشناسان گردشگری، درصورتی که بتوان این حوزه را رونق بخشید، حتی می‌تواند جایگزین اقتصاد نفتی نیز بشود.
جامعه محلی نقش بسزایی در ماندگاری گردشگر و ایجاد انگیزه سفر دارد، چراکه افراد محلی به‌نوعی راهنمایان گردشگری نیز به حساب می‌آیند؛ گردشگران درخصوص رستوران‌های باکیفیت شهر، مناطق گردشگری و غیره، از مردم منطقه آدرس می‌پرسند و نحوه برخورد آن‌ها، در ذهن گردشگر ایجاد خاطره مطلوب یا نامطلوب خواهد کرد. به‌طور کلی رضایت جامعه محلی از حضور گردشگر، در گرو میزان سهم آن‌ها از نفع حضور مسافران است.
بنابراین با توجه به نقش اساسی جامعه محلی در توسعه گردشگری در این خصوص با سیدفرخ میرشاهزاده، دارای مدرک دکترای حرفه‌ای مدیریت گردشگری که از فعالان حوزه گردشگری نیز هست، گفتوگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
دکتر حرفه‌ای مدیریت گردشگری با بیان اینکه توسعه گردشگری یک بحث تخصصی، دانشگاهی و کاملاً علمی است که متأسفانه نگاه‌های عامیانه تنها این موضوع را ایجاد زیرساخت می‌پندارد، گفت: درصورتی که توسعه گردشگری یک رویکرد کاملاً منظم، برنامه‌ریزی‌شده و نظام‌مند است که باید جزئیات آن به‌دقت مورد توجه قرار بگیرد تا تحقق آن در یک منطقه انجام شد.
سیدفرخ میرشاهزاده افزود: ضرورت دارد یک‌سری الزامات و جزئیات با دقت ویژه مورد توجه قرار بگیرد تا آن اتفاقی که در قالب توسعه انتظار داریم، محقق شود.
میرشاهزاده با تأکید بر اینکه باید نگاهمان را نسبت به توسعه هدفمندتر کنیم، ابراز کرد: باید دید که منظور ما از توسعه چیست؟ آیا تنها به دنبال ایجاد زیرساخت و به‌وجود آمدن رونق اقتصادی هستیم یا هم‌زمان با توسعه، به دنبال این هستیم که بستر نگاه آتی را نیز فراهم کنیم و زمینه‌ساز آینده گردشگری باشیم تا میراث را برای آیندگان نیز حفظ کنیم که بتوانند از آن استفاده کنند.
وی اظهار کرد: نظریه‌پردازهایی مانند دوکسی و باتله در جهان برای توسعه گردشگری نظریه‌های مختلفی را ارائه داده‌اند که اگر با این نظریات که متأسفانه اغلب غربی هستند و با نگاه ما کمتر سازگاری دارند، پیش برویم، راحت‌تر می‌توانیم مسیر توسعه را طی کنیم.
این کارشناس گردشگری با عنوان اینکه به‌طور مثال دوکسی عنوان می‌کند که در یک فرآیند توسعه‌محور در حوزه گردشگری چهار مرحله ممکن است ایجاد شود، گفت: این مراحل به‌ترتیب رضایت، بی‌تفاوتی، آزردگی و خصومت هستند.
وی ادامه داد: طبق نظر وی اگر قرار باشد یک منطقه را توسعه دهیم، ابتدا مردم از این امر رضایت خواهند داشت، بعد از مدتی اگر منافع حاصل از این توسعه به همه نرسد و بخشی از جامعه منتفع نشوند، مردم نسبت به این موضوع بی‌تفاوت می‌شوند و بعد از پیشرفت بیشتر این مقوله و ایجاد مزاحمت برای جامعه محلی، مردم به سمت آزردگی حرکت می‌کنند و از توسعه نارحت خواهند بود و درنهایت جامعه محلی به سمت خصومت رفته و مانع از ورود گردشگر به منطقه خواهند شد.
میرشاهزاده با بیان اینکه متأسفانه توسعههای ما دومرحلهای است و از مرحله رضایت به خصومت می‌رسد، اظهار کرد: اتفاقات خوبی رقم نمیخورد، چراکه برنامه‌ریزی برای توسعه وجود ندارد؛ مشخصاً توسعه باید یک روال مناسب و معقول با مسیر جامعه را داشته باشد تا مردم محلی شوکه نشوند.
وی افزود: شما مقاصد مختلف را درنظر بگیرید؛ مثلاً جزیره لارک در جنوب کشور که وقتی به‌طور ناگهانی به مقصد گردشگری تبدیل شود، هجوم زیاد گردشگر باعث آن خواهد بود که جامعه محلی کشش نداشته باشد و انفجار رخ خواهد داد! چون جامعه محلی پذیرش این میزان از جمعیت را نخواهند داشت، ممکن است جرایم مختلف نیز به دنبال این تغییر ناگهانی، رخ دهند.
میرشاهزاده در ادامه تصریح کرد: بنابراین وقتی می‌خواهیم در مسیر توسعه گردشگری حرکت کنیم، باید توان‌سنجی جامعه محلی اتفاق بیفتد و سپس یک نقشه توسعه معقول برنامه‌ریزی شود.
وی تأکید کرد: اگر در یک مقصد گردشگری به دنبال توسعه هستیم، باید بدانیم منافع توسعه اول باید عاید جامعه محلی و مردم منطقه شود؛ چراکه اگر مردم منطقه از این توسعه بهرهای نبرند، مسلماً آن را تخریب خواهند کرد و اجازه نخواهند داد آن توسعه مسیر خود را طی کند.
این کارشناس گردشگری افزود: در صنعت گردشگری 30 درصد از کل فرآیند معطوف به زیرساخت‌هایی مانند ساختمان‌ها و تجهیزات بوده و 70 درصد مبتنی بر مردم است که اگر روی باز وجود نداشته باشد، میهمانی به منطقه وارد نخواهد شد.
میرشاهزاده خاطرنشان کرد: توسعه نیاز به بسترسازی فرهنگی و توجه ویژه فرادستی برای توزیع عادلانه ثروت در محدوده دارد که اگر این موارد به‌درستی کنار هم قرار بگیرند، قطعاً نقش مردم و جامعه محلی برجسته می‌شود که در این حوزه کمک‌کننده خواهد بود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه برای توسعه مقصدهای مختلف نمیتوان یک نسخه واحد پیچید چراکه هر مقصدی یک نسخه مختص به خود را می‌طلبد که نیازمند مطالعه است، گفت: متأسفانه در کشور ما این مهم انجام نمی‌شود و ما همیشه هیجان‌زده یک منطقه را زیبا ارزیابی می‌کنیم! درصورتی که زیبا دانستن جایی، یک نظر شخصی است؛ مثلاً من به طبیعت علاقه دارم و وقتی فضایی دارای آبشار باشد، آن را بهترین گزینه برای توسعه گردشگری می‌دانم، اما برای ماندگاری این محل که بسترهای لازم را دارد، باید یک‌سری نسخه متناسب با جامعه مقصد تهیه کرد و بر مبنای آن‌ها پیش رفت.
دکتر حرفه‌ای مدیریت گردشگری ادامه داد: متأسفانه این اقدام در کشور ما انجام نمی‌شود و ما طرح‌های کپی را اجرا می‌کنیم و یک نسخه را برای فضاهای مختلف درنظر می‌گیریم.
وی افزود: شاخص‌ترین اقدامات در حوزه گردشگری بین‌الملل، جاذبه‌های انسان‌ساخت است؛ به‌واقع ما در حوزه گردشگری دو نوع جاذبه داریم، دسته نخست جاذبه‌های طبیعی و دسته دوم، جاذبه‌های انسان‌ساخت هستند. جاذبه‌های طبیعی به‌لحاظ تاریخی و فرهنگی در هر منطقه احصا شده‌اند، اما جاذبه‌های انسان‌ساخت هستند که مقاصد فاقد هویت، فرهنگ و تمدن را هم تبدیل به مقصد می‌کنند!
میرشاهزاده تصریح کرد: پارک‌های موضوعی و دیزنی‌لندها ازجمله مثال‌های جاذبه‌های انسان‌ساخت هستند؛ البته ایجاد این نوع جاذبه ممکن است هزینه زیادی داشته باشد، اما برای پایداری و ماندگاری مخاطب، می‌توان نسبت به رویدادسازی و داستان‌سرایی منظم، اقدام کرد؛ داستان‌سرایی یعنی برای یک مسیر سفر، همه داستان آن را در لحظه به مخاطب ارائه نمی‌کنیم، بلکه برای سلسله‌مراحل مسیر، داستان طراحی می‌کنیم که افراد را مجاب می‌کند در مقصد بمانند.
این کارشناس گردشگری خاطرنشان کرد: مهندسی خدمات یکی از رشته‌های نوین دنیا است که اقدام به طرح‌ریزی خدمت با مبناهای مختلف می‌کند؛ مانند این موضوع که چگونه ماندگاری گردشگر را افزایش دهیم؟
وی تصریح کرد: اگر مسیرها درست طراحی شوند و جاذبه‌های انسان‌ساخت مکمل جاذبه‌های طبیعی هر منطقه شوند و برنامه رویدادمحور متناسب با توان جامعه محلی برگزار کنیم، راحت می‌توانیم ماندگاری گردشگر را افزایش دهیم؛ چراکه صرفاً رفتن به یک نقطه و بازگشتن از آن، هیچ جاذبه‌ای خلق نکرده و هیچ ارزشافزودهای نیز برای مخاطب ندارد، زیرا امروزه با توجه به وجود روشهای نوین، می‌تواند بدون طی مسیر، بهترین تصاویر را مشاهده کند.
میرشاهزاده در پایان تأکید کرد: خلق تجربه، موضوع مهم ما در توسعه گردشگری است که باید مورد توجه باشد.
همان‌گونه که در سخنان متخصص گردشگری نیز بیان شد، ذی‌نفع بودن جامعه هدف برای تبدیل به مقصد گردشگری شدن، یک ضرورت است تا افراد محلی خود به رونق این مهم کمک کنند.
البته از سویی این توسعه باید با برنامه و با توجه به ظرفیت هر منطقه باشد که توسط متخصصان امر درنظر گرفته می‌شوند.
یکی از موضوعاتی که کمک شایانی به همراهی جامعه محلی می‌کند، تبلیغات و بیان مسئله و هدف از توسعه است.
گردشگری می‌تواند به تغییر جوامع محلی در مسیری مثبت کمک کند؛ همکاری مردم محلی با توریست‌ها باعث می‌شود تا منطقه ازلحاظ اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و فیزیکی پیشرفت داشته باشد. از بهترین نتایج می‌توان به بهبود هرچه بیشتر وضعیت استخدام و درآمد توسط محلیان منطقه اشاره کرد.
از طرفی با توجه به اینکه طبیعت‌گردها و توریست‌ها علاقه بسیاری به کسب تجارب متفاوت و جذاب از محیط‌ها و مکان‌هایی که در سفر خود می‌بینند، دارند، این صنعت باعث می‌شود تا جوامع محلی انگیزه و دلگرمی بیشتری نسبت به حفظ کردن میراث سنتی و ارزش‌های منطقه خود پیدا کنند.
شناسه خبر 88960
