همدان با 6 خیابان اصلی به میدان مرکزی شهر (میدان امام) متصل می‌شد که خیابان‌های بوعلی و اکباتان در سال‌های گذشته به پیاده‌راه تبدیل و دهم اردیبشهت نیز عملیات اجرایی پیاده‌راه شدن خیابان باباطاهر آغاز شد که قرار بود به طول 80 متر و عرض 35 متر در 80 روز انجام شود.
این در حالی است که به گفته متولی اجرای این طرح کمک به نشاط و تندرستی شهروندان، کمک به جذب گردشگر، کمک به حفظ محیط زیست، حل گره‌های ترافیکی مرکز شهر و کاهش آلودگی هوا را می‌توان از مهم ترین اهداف یا مزایای اجرای پیاده‌راه‌ها در همدان نام برد به طوری که سید مسعود حسینی؛ شهردار همدان در آیین افتتاحیه این پروژه عنوان کرد: پیاده‌راه‌های همدان با معماری منحصر به‌فرد میدان امام و خیابان‌های شش‌گانه همدان که از مرکزیت میدان امام منشعب می‌شود دارای حساسیت و ویژگی‌های خاص و در عین حال زیبایی‌های ویژه‌ای است. ساخت پیاده‌راه‌های بوعلی و اکباتان با دو بازخورد متفاوت در سال‌های گذشته انجام شد و بر اساس همین تجربه در شهرداری ضمن انجام مطالعات، همکاری‌ها و عقد قرارداد با دانشگاه بوعلی ارزیابی تأثیرات اجتماعی را لحاظ قرار دادیم و این پروژه حتماً پیوست فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خواهد داشت. در فاز نخست اجرای این پروژه به مردم اطمینان می‌دهیم که این پروژه‌ها خیر و صلاح آن‌ها را به‌دنبال خواهد داشت و در عین اجرای پروژه، وضعیت معیشت و اقتصادی کسبه و تردد مردم مورد توجه قرار خواهد گرفت.
اما امروز با گذشت تقریباً هشت ماه از پیدا شدن آثار تاریخی و متوقف شدن این پروژه شاهد تکمیل آن نیستیم به طوری که اهالی و کسبه منطقه و همچنین مردم و عابران از نیمه‌کاره بودن این پروژه در مضیقه هستند.
بنابراین با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره با رحیم الوندی؛ مدیر منطقه چهار شهرداری همدان و نیز حسن سجادزاده؛ استاد تمام شهرسازی و معماری دانشگاه بوعلی سینا گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
مدیر منطقه چهار شهرداری همدان با بیان اینکه در روزهای آغازین عملیات اجرایی این پروژه و در پی حفاری‌ها با موضوع حفظ آثار تاریخی در این محوطه و دغدغه سازمان میراث فرهنگی مواجه شدیم، گفت: با این اتفاق قرار شد از سوی میراث فرهنگی طرحی ارائه شود که متأسفانه این فرایند به طول انجامید.
رحیم الوندی با تأکید بر اینکه برای اجرای این پروژه حدود 6 میلیارد تومان هزینه در نظر گرفته شده تصریح کرد: اخیراً بعد از ارائه چند طرح، آخرین طرح ارائه‌شده که گویا قرار است طبق آن، روی این محوطه با شیشه پوشانده شود، ازسوی شهرداری نیز مورد تأیید قرار گرفت.
وی افزود: در حال حاضر پیمانکار در حال کف‌سازی و دیوارکشی محوطه است تا مقدمات برای پوشاندن آن فراهم شود.
وی با ابراز اینکه هنوز طرحی برای پیاده‌راه شدن ادامه این خیابان به ما ابلاغ نشده تصریح کرد: مسئله این است که با توجه به زمان‌بر بودن ارائه طرح ازسوی سازمان میراث فرهنگی، در صورت داشتن برنامه جدید برای ادامه پیاده‌راه‌سازی باز هم شاهد به مضیقه افتادن کسبه و مردم در این محوطه باشیم.
در ادامه استاد تمام شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه در پیاده‌راه‌سازی خیابان باباطاهر چالش‌های خاصی وجود داشت، گفت: شهرداری تنها دلیل نیمه‌کاره مانده این پروژه را به میراث فرهنگی ربط می‌دهد اما به طور کلی من فکر می‌کنم چالش اصلی این است که دوستان متولی به خصوص معاونت امور زیربنایی و حمل‌و‌نقل شهرداری به مطالعات انجام‌شده ازسوی دانشگاه بوعلی توجه نکردند.
دکتر حسن سجادزاده، افزود: یعنی مطالعات راه خود را پیش می‌برد، ما به‌تازگی شروع به مطالعات کرده بودیم که شهرداری کلنگ پروژه را بر زمین زد.
وی با اشاره به اینکه ما در این مطالعات همه جوانب قبل، حین و بعد از اجرا را پیش‌بینی کرده بودیم، تصریح کرد: دلیل این مسئله را بنده شخصاً این موضوع می‌دانم که شهرداری و مدیریت شهری ذاتاً در حد مناسبی رویکرد تعاملی با مطالعات ندارند.
وی با بیان اینکه در این پروژه به معنای واقعی آینده‌نگری صورت نگرفت و پیش‌بینی‌هایی اعم از میراثی، تعاملات اجتماعی مردم و غیره که به‌طور مفصل در این مطالعات دیده شده بود، مورد توجه قرار نگرفت، ابراز کرد: در نظر بگیرید که حدود هزار صفحه مطالعه برای این پروژه در بخش‌های مختلف از سوی کارشناسان و اساتید در موضوعات مختلف مرتبط با این پروژه انجام شد؛ اما متأسفانه در عمل این مطالعات آنگونه که باید ملاک قرار نگرفت.
این استاد تمام شهرسازی با ابراز اینکه علاوه بر مسائل میراثی که روند اجرای پروژه را کُند کرد، مباحث مالی شهرداری نیز نکته بعدی است، تصریح کرد: درنظر بگیرید که با گذشت یک سال شهرداری هنوز یک ریال به گروه مطالعاتی پرداخت نکرده است.
سجادزاده با تأکید بر اینکه به هر صورت این امر مستلزم یک مدیریت شهری یکپارچه است عنوان کرد: وقتی در یک شهر پروژه پیاده‌راه‌سازی انجام می‌شود باید تمام دستگاه‌ها هماهنگ باشند، از میراث فرهنگی گرفته تا ادارات آب، برق، گاز و سایر بخش‌ها اما متأسفانه چون این هماهنگی صورت نگرفته، به مطالعات کمتر توجه شده و سطح تعاملات مدیریت شهری نیز در استان پایین است، شاهد بروز چنین شرایطی در این پروژه بودیم.
وی با اشاره به اینکه اصولاً پیاده‌راه‌سازی در شهر همدان برای این خیابان و خیابان‌های دیگر نیاز به یک طرح مطالعاتی جامع دارد، منوط به آنکه به معنای واقعی معاونت‌ها و مدیران مرتبط در مدیریت شهری به لزوم پیاده‌سازی محتوای مطالعات اعتقاد داشته باشند، تشریح کرد: آنگونه که به‌نظر می‌آید متأسفانه اعتقاد آنچنانی به پیاده‌مداری در شهر از سوی مدیران رده بالای شهرداری نه خود شهردار وجود ندارد.
وی ادامه داد: البته منظور من از پیاده‌مداری صرفاً پیاده‌راه‌سازی نیست چراکه این دو مقوله از هم جدا هستند تصریح کرد: بنده حتی خطاب به مدیران عنوان کردم که اصلاً از پیاده‌راه‌سازی یا پیاده‌مداری برای این پروژه استفاده نکنیم بلکه این موضوع در قالب ساماندهی خیابان‌های شهری همدان دنبال شود زیرا امروز در خیابان‌های باباطاهر و شهدا با موضوعاتی مثل انبوهی از خودروها، سد معبرها و عدم هرس درختان مواجهیم.
این طراح شهری افزود: اما مسئله این است که ما در پیاده مداری در همدان همیشه کار آخر را اول انجام داده و کار نخست را آخر؛ یعنی وقتی موضوع پیاده‌مداری مطرح می‌شود در ابتدا کف‌سازی خیابان را آغاز کرده و با سد کردن مسیر بر خودروها از همان ابتدا نارضایتی را در بین مردم رواج می‌دهیم، این در حالی است که ابتدا باید ایجاد زیبایی‌های بصری همچون هرس درختان، یک دست کردن تابلوها و حذف زوائد از دیواره‌ها مورد توجه قرار گیرد.
سجادزاده با ابراز اینکه در سایر کشورها وقتی می‌خواهند مسیری را پیاده‌راه کنند حتی در راستای زیبایی منظر و مهیا کردن ذهنیت مردم، ابتدای امر نسبت به رنگ‌آمیزی کف خیابان اقدام می‌کنند تشریح کرد: متأسفانه چون در کشور ما سلسله‌مراتبی در کار نیست و در عین حال مدیریت مبتنی بر سلیقه‌گرایی است، بنابراین همواره با مشکلات این‌چنینی نیز مواجه می‌شویم.
وی با بیان اینکه ما حتی در مطالعات انجام‌شده، طرح خیابان کامل را که در میانه آن امکان تردد خودرو وجود دارد و از فضای گاراژ‌های خالی اطراف می‌توان برای ایستگاه و ساماندهی وسایل حمل‌و‌نقل عمومی استفاده کرد را داده بودیم تشریح کرد: آنچه مسلم است اینکه شهرداری به‌ویژه معاونت امور زیربنایی که مسئول اصلی این پروژه است، می‌بایست تعامل بیشتری با ما داشته باشد اما نه به لحاظ کمک‌های مالی به گروه مطالعه‌گر نه به لحاظ به فرایندی که ما برایشان در این مطالعات ترسیم کرده بودیم، توجه لازم صورت نپذیرفت.
وی مطرح کرد: متأسفانه امروزه پروژه‌های شهری به یک ابزار برای اقناع افکار عمومی بدل شده و در عمل شاهد عملیاتی شدن این مطالعات نیستیم.

طاهره ترابی مهوش