سپهرغرب، گروه اندیشه - سمیرا گمار: معاون نهاد رهبری دانشگاه ملایر، گفت: کسب معرفت امام عصر از راه اطاعت حاصل می‌شود نه چله نشینی برای ملاقات.

مهدی موعود، وارث آدم و نوح و ابراهیم، وارث پیامبر اعظم و امیرالمؤمنین و وارث خون خدا صلوات الله علیهم است و به وجود اوست که روزی می‌خوریم و آسمان‌ها و زمین برقرار است.

می‌گویند جنس انتظار کسی که معتقد است حضرت خواهد آمد با آنکه یقین دارد حضرت، هست و خود نیز منتظر است، فرق می‌کند.

در مورد نخست، گویی هنوز وقت برای آماده شدن وجود دارد؛ امام عصر (عج) هنوز نیامده و خیلی جای نگرانی نیست. اما نگاه دوم، منتظر را آتش می‌زند، می‌داند که امامش هست اما او را نمی‌بیند و می‌فهمد امامش منتظر اوست پس خود را به آب‌وآتش می‌زند تا به امام برسد.

قرار گرفتن در آستانه میلاد امام عصر (عج) فرصت خوبی است تا فارغ از شعار زدگی و شورِ صرف به موضوع فرهنگ انتظار و نیاز به امام بپردازیم؛ اینکه در حال حاضر ما چه وظیفه‌ای داریم و با چه فرصت‌ها و تهدیداتی در عصر غیبت مواجهیم؟

آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرنگار سپهرغرب با حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سعید شیری، معاون نهاد رهبری دانشگاه ملایر، استاد دانشگاه و حوزه و مولف کتاب‌های «منجی گرایی در عرفان‌های نوظهور»، «عهد انتظار» و «آخرین منجی» است که در این باره می‌آید:

     لطفاً به‌عنوان نخستین سؤال اهمیت موضوع مهدویت را تبیین بفرمایید.

بحث از مهدویت و منجی در حال حاضر شاید از مهم‌ترین مباحث باشد و قرار گرفتن در نیمه شعبان بهانه خوبی است تا ابعاد مختلف این مهم تبیین شود؛ زیرا نجات دنیا و تک‌تک افراد دنیا با این موضوع ارتباط دارد.

124 هزار پیغمبر و همه ائمه اطهار از سوی خدا آمدند تا این مسأله را پایه گذاری کنند که هدف خدا در خلقت انسان، کمال انسان‌ها بوده و این امر در گرو ظهور و زمینه سازی برای آن است؛ این بستر زمانی فراهم می‌شود که تمام دنیا به دنبال منجی باشد.

در حال حاضر با توجه به نیازی که در مردم دنیا وجود دارد، موضوع غالب فیلم‌ها در شرق و غرب بر اساس منجی گرایی است و این باور در همه دنیا وجود دارد که دنیا نیاز به منجی دارد.

در سراسر دنیا نیز کسانی که ادعای منجی‌گری را مطرح می‌کنند، طرفداران زیادی دارند.

یک استاد فلسفه در ژاپن که خدا را هم قبول نداشت، اما می‌گفت منجی می‌آید در 10 کشور دنیا طرفدار پیدا کرد و البته در نهایت اعدام شد.

«اوشو»، از دیگر افرادی بود که ادعای منجی گری کرد و در کتاب آینده جهان که برگرفته از «رساله جمهوریت» افلاطون بود، مباحثی را مطرح کرد که به زبان‌های مختلف ترجمه شد و معتقد بود با صحبت‌های من دنیا نجات پیدا می‌کند.

«مهربابا»، از دیگر افرادی بود که ادعای «آواتار» بودن را مطرح کرد و مردم به قدری به او پول دادند که یک بیمارستان ساخت که بخشی از آن از طلا بود.

هندی‌ها نیز معتقدند، خداوند در جسم یک انسان برای نجات انسان‌های دیگر حلول می‌کند و همین عقیده است که باعث می‌شود «مهربابا» و «سای بابا»، طرفداران بسیاری پیدا کنند.

البته این دیدگاه فقط مختص هندوستان و شرق نیست در اروپا و غرب هم چنین است و افراد بسیاری ادعای منجی گری دارند؛ «پائولوکوئیلو»، در آمریکا یکی از آنها است.

فراگیری این موضوع در جهان، نشان می‌دهد منجی در دنیا مهم است و مردم به دنبال ابرقهرمانانی هستند تا هدایت شده و آرامش یابند.

پس با این اوصاف تمام دنیا به سمت و سوی منجی در حال حرکت است و همین امر باعث می‌شود

تا از احساس نیاز بشر سوء استفاده کنند و آنها را به سوی منجی بدلی بکشاند.

در واقع تکنولوژی آمریکایی، با ایجاد این تحریفات سعی می‌کنند، دنیا را به سمتی ببرند و اشخاصی با تفکرات غربی و یا کسی که قدرت خاصی ندارد، به عنوان منجی معرفی می‌شود تا این مسأله را به دنیا القا کنند که نیاز نیست منجی معصوم بوده و با خدا در ارتباط باشد؛ تا آنجا که حتی مثلاً بگویند ترامپ هم می‌تواند منجی باشد.

برای مثال، یکی از این منجی‌ها «لژیونر» است که زنازاده بوده و از خدا هم ناراحت است یا در آرماگدون تمام کاراکترها از فسادخانه‌ها است؛ اما اصلاً مهم نیست که این منجی، طاهر باشد.

     بسیار خوب؛ استاد با این اوضاع و تلاشی که دشمن سعی در تحریف منجی و مهدویت دارد، چه باید کرد؟

امام رضا علیه السلام فرمودند: شما محاسن کلام ما را بگویید مردم گرد ما جمع می‌شوند. در روایتی از امام صادق (ع) آمده‌است که 6 ماه قبل از ظهور، اسم حضرت در سراسر دنیا بر سر زبان‌ها خواهد افتاد؛ یعنی مردم مهدی (عج) را می‌شناسند.

چیزی شبیه به انقلاب اسلامی که قبل از پیروزی انقلاب، مردم بسیاری از شهرها امام را ندیده بودند؛ اما او را طلب می‌کردند و در نهایت همین خواست عمومی مردم بود که به حمایت از قیام امام منجر شد. در مورد حضرت بقیه الله هم این طور است؛ اگر منجی واقعی برای مردم تبیین شود، بازار دکان‌های قلابی برچیده می‌شود.

     آقای شیری تعبیری از وجود حضرت داریم با عنوان خورشید پشت ابر، در این باره کمی توضیح دهید.

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: مهدی غایب خواهد شد و مردم به ایشان دسترسی نخواهند داشت؛ اما وجه انتفاع مردم از ایشان مانند خورشید پشت ابر خواهد بود.

خورشید و معصوم چند شباهت به یکدیگر دارند؛ نخستین وجه شبه خورشید با امام این است که خورشید محور و مرکز منظومه شمسی است امام نیز این گونه است و محور همه انسان‌های عالم بوده و خداوند دنیا را به خاطر وجود امام و معصوم خلق کرده است.

اگر بخواهم یک مثال در این باره بزنم، باید بگویم همان‌طور که باغبان هدفش کاشت یک درخت و پرورش آن است و سایر گیاهان که در مجاورت آن درخت هستند نیز بهره می‌برند امام نیز این گونه بوده و ما هم به خاطر امام از نعمت وجود برخوردار هستیم.

وجه شباهت بعدی این است که خورشید پشت ابر فایده‌اش را از دست نمی‌دهد و زمین از وجود آن بهره می‌برد، امام هم این گونه است و با این که از دیده‌ها غایب است اما ما از وجود ایشان بهره می‌بریم.

سومین ویژگی این است که ابری شدن آسمان به دلایل زمینی است یعنی آب دریا بخار شده، تشکیل ابر داده و خورشید را پنهان می‌کند علت غیبت امام عصر نیز ما هستیم.

شباهت بعدی این است که یک نفر بخواهد خورشید را ببیند به جاذبه غلبه می‌کند و خورشید را می‌بیند، ما هم اگر به جاذبه‌های دنیایی غلبه کنیم می‌توانیم امام عصر را ببینیم.

اگر کسی نابینا باشد و خورشید را نبیند، خورشید او را می‌بیند و نفع او به فرد نابینا هم می‌رسد امام هم این طور است و نفعش به کسی که او را قبول نداشته باشد، می‌رسد.

ضمن اینکه خود حضرت فرمود: من از احوال شما غافل نیستم و در روایت داریم که اگر حجت خدا در روی زمین نباشد، زمین اهلش را فرو می‌برد.

     روایتی از امام صادق علیه السلام وجود دارد که خیلی عجیب است؛ حضرت می‌فرمایند: اگر من مهدی را درک می‌کردم صبح و شام او را خدمت می‌کردم؛ کمی در این باره توضیح می‌دهید؟

در مورد ائمه داریم که «کُلهم نُورٌ واحدٌ»؛ اما همان طور که خداوند می‌فرماید برخی از پیامبران را بر برخی دیگر برتری دادیم، ائمه هم این طور هستند؛ مولا امیرالمومنین بر همه ائمه برتری دارد، سپس امام حسن و امام حسین علیهم السلام و در نهایت امام عصرعج الله تعالی فرجه.

با ذکر این مقدمه، در پاسخ به سؤال شما باید بگویم این بیان امام صادق علیه السلام، نخست نشان از فضیلت حضرت صاحب دارد و سپس اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد که می‌فرماید: منِ امام آرزو و افتخار خدمت کردن به او را دارم تا به عبارتی حساب کار هم دست ما بیاید.

     فارغ از شعارزدگی ما چه باید بکنیم و چه وظایفی برای مهیا کردن شرایط ظهور داریم؟

اولاً باید معرفت خود و اطرافیانمان را نسبت به امام زمان علیه السلام ارتقا دهیم. این معرفت هم سلسله مراتب دارد. همین‌که تلاش کنیم و درصدد افزایش معرفت بربیاییم، می‌تواند مؤثر باشد.

این سؤال خیلی مطرح می‌شود که معرفت چطور حاصل می‌شود؟ با دعا، مطالعه یا... بحث مفصلی است؛ اما اجمالاً در پاسخ باید گفت، در دعای فرج می‌خوانیم «اولی الامر الذین فرضت علینا طاعتهم و عرفتنا بذلک منزلتهم» اگر از امام اطاعت کنیم، خود به خود این معرفت افزایش پیدا می‌کند.

بعد از معرفت خودمان، نوبت شناساندن حضرت به جهانیان است. هر کس متناسب با توانایی‌هایی که دارد، برای حضرت کاری کند. اگر کسی می‌تواند شعر بگوید با زبان شعر حضرت را به دیگران بشناساند، اگر می‌تواند مجلس بگیرد، طرح مطالعاتی انجام دهد، مطلبی را ترجمه کند، هر کاری که بتواند در جهت شناساندن حضرت به بقیه انجام دهد؛ الان حوزه ترجمه و فیلم سازی از جانب مدعبان دروغین بسیار قوی است؛ از «اوشو» چندین کتاب به زبان فارسی ترجمه شده اما ما یک کتاب به زبان هندی ترجمه نکرده‌ایم؛ یا از زبان «کاستاندای سرخپوستی»، 40 کتاب ترجمه شده اما ما یک کتاب یا حتی یک مقاله به این زبان در حوزه مهدویت نداریم.‌

فیلم‌سازی، حوزه جذاب و اثرگذاری است؛ آیت الله جوادی آملی می‌فرمود: پیغمبری نخواهد آمد؛ اما اگر بنا بود پیامبری بیاید، معجزه اش قطعا فضای مجازی خواهد بود.

اکنون دنیا درگیر یک ویروس است و همه در تکاپو هستند و این تلاش‌ها البته به حق است اما ما تا کنون برای بحران نبود حضرت مهدی یک ستاد بحران تشکیل نداده ایم.

     دنیای بعد از ظهور، چطور دنیایی خواهد بود؟ دوران کوتاهی است و جهان به پایان خواهد رسید؟ آنان که حضرت را ندیده اند، تکلیفشان چه می‌شود؟

در روایت آمده است که حضرت بین 70 تا 309 سال حکومت می‌کنند بعد از ظهور هم رجعت اتفاق می‌افتد؛ یعنی این طور نیست که بلافاصله بعد قیامت رخ دهد؛ ممکن است این سؤال پیش بیاید افرادی که در این دنیا رنج کشیده‌اند و رفته اند تکلیف آنها چه می‌شود؟ روایت داریم این افراد در دوران مهدی علیه السلام رجعت می‌کنند؛ امام صادق در جمع اصحاب خود درباره دوران ظهور بیاناتی فرمودند: که روزگاری خواهد آمد که امنیت، عدالت، ثروت، بهداشت و... به اوج خود خواهد رسید، اصحاب اعتراض می‌کنند که چرا ما در آن دوره خلق نشده ایم، ما در این زمانه حتی نمی توانیم عقیده خود را ابراز کنیم آن وقت یک عده در آن زمان متولد شوند و به این نعمات دست یابند؟ حضرت صادق می‌فرمایند: شما هم اگر خوب باشید، می‌توانید در آن دوره برگردید.

یا اینکه از حضرت سوال می‌کنند، تفسیر آیه «وَیَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیَاتِنَا فَهُمْ یُوزَعُونَ» چیست؟ این که یک گروه احضار می‌شوند آیا این مختص روز قیامت است؟ فرمودند: این مربوط به دوران ظهور است و گروهی از افراد بازگردانده می‌شوند.

     به دلایل و نشانه‌های ظهور هم بپردازیم این روزها بازار تطبیق نشانه‌های ظهور با حوادث روز داغ است؛ برخی معتقدند تعطیلی حج، یا فراگیری یک بیماری از نشانه‌های ظهور است لطفاً این موضوع را هم تبیین کنید.

آنچه برای ما به عنوان منتظر حائز اهمیت است این است که شرایط ظهور را مهیا کنیم؛ در خصوص شرایط ظهور هم ببینید هر جایی که حکومتی بخواهد تشکیل شود به چهار رکن اساسی نیاز است؛ حاکم، قانون، یاران و کارگزاران که به حاکم برای اجرای قانون کمک کنند و خواست مردم؛ که اگر هر یک از این ارکان نباشد حکومت شکل نمی‌گیرد.

در مورد حکومت حضرت مهدی (عج)، دو مورد نخست یعنی حاکم و قانون را داریم؛ خداوند یک حاکم عالم به احکام الهی، توانمند، دلسوز و مهربان و هر مؤلفه‌ای که برای یک حاکم نیاز است را در وجود حضرت قرار داده، قانون الهی اسلام و قرآن نیز موجود است، پس با این اوصاف، دو رکن باقی می‌ماند که طبق روایات، بر عهده مردم گذاشته‌شده‌است؛ یعنی «وجود کارگزار و خواست مردم» که باید محقق شود تا امام بیاید.

اما در مورد خواست مردم باید کاری کنیم که در مقیاس جهانی ظهور مطالبه شود؛ حضرت را فارغ از غلو و اغراق آن‌طور که هست به مردم بشناسانیم، اسرائیلیات و جعلیات را از اذهان مردم دور کنیم که اگر مردم حضرت را درست بشناسند ایشان را مطالبه می‌کنند.

اما در مورد علائم؛ ما وظیفه‌ای نداریم و ای بسا آنها بعد از ظهور حضرت رخ دهند. البته علائم سه دسته هستند؛ علائم آخرالزمان، ظهور و قیامت که با هم فرق دارند.

علائم آخرالزمان اشاره به مواردی است که مربوط به آینده باشد و ربطی به ظهور ندارد. علائم قیامت هم مانند طلوع خورشید از مغرب است که به غلط ذیل علائم ظهور تعریف می‌شود و علائم ظهورکه اصلاً قبل از ظهور نیست و بعد از ظهور اتفاق می‌افتد.

در بحث ظهور حضرت، باید این نکته را در نظر گرفت که حضرت می‌آیند یعنی «ظهور» می‌کنند، بعد «قیام» اتفاق می‌افتد، یعنی خود را می‌شناسانند، بیعت می‌گیرند، بعد قیام می‌کنند.

علائم ظهور مانند صیحه آسمانی، سفیانی، یمانی، کشته شدن نفس زکیه همه ما بین ظهور و قیام است. این که ما کرونا را به بیماری وبای همه گیر در ظهور ربط بدهیم یا تعطیلی حج را، صحیح نیست؛ زیرا اولاً ظهور در گرو تعطیلی حج نبوده و هر علامتی را نمی‌توان دال بر ظهور دید.

ثانیاً ما نباید منتظرعلامت‌ها باشیم، در رابطه با تعطیلی حج هم کلیپی در فضای مجازی دست به دست شد که خانه کعبه خالی است و این از نشانه‌های ظهور است در حالی که این مسئله پیش از کرونا هم بوده و برای غبارروبی انجام می‌شود، ضمن اینکه در طول تاریخ، قریب به 50 بار حج تعطیل شده است.

روایت داریم «کذب الوقاتون» تعیین‌کنندگان وقت برای ظهور دروغگویانند؛ اما ادامه آن را خیلی‌ها نمی گویند که «و هلک المستعجلون» و شتاب‌کنندگان در آن، به هلاکت می‌رسند.

بله ما باید امیدوار باشیم، در دعای عهد هم آمده است «انهم یرونه بعیدا و نرئه قریبا» ما ظهور را نزدیک می‌بینیم اما باید شرایط را فراهم کرد و امید داشت. اینکه خواهیم با این علائم بپیش برویم قطعا باعث ایجاد ناامیدی خواهد شد.

     استاد ممنون از وقتی‌که در اختیار ما قرار دادید؛ لطفاً به‌عنوان نکته پایانی اگر ذکر مطلبی را ضروری می‌دانید بفرمایید.

بنده کتاب‌های بسیاری درباره مهدویت دیده‌ام؛ اما بهترین کتاب در این زمینه خوانده‌ام، کتاب «مکیال المکارم» تألیف آقای محمدنقی موسوی اصفهانی است که بسیار خیلی جامع و کامل بوده و در آن 80 وظیفه برای منتظران آمده‌است که در هیچ کدامشان ملاقات به عنوان وظیفه نیامده‌است، این که ما به دنبال چله نشینی باشیم تا ملاقات اتفاق بیفتد، اصلاً در زمره وظایف منتظر نیست؛ معرفت مهم‌ترین وظیفه ما نسبت به حضرت است.

روایتی داریم که بسیار قابل تأمل است؛ روزی رسـول خـدا "صلی‌الله علیه و آله" در مـسـجـد نشسته بودند و اصحاب گِرد حضرت؛ رسولِ اکرم فرمود:اگر یک دعای مستجاب داشتید چه بود؟ هر کس چیزی گفت...

یکی گفت: من از خدا خانه می‌خوام

یکی گفت: آرزوی من داشتن فرزند صالح‌ است

یکی از اصحاب گفت: از خدا عاقبت بخیری می‌خواهم

نفر بعدی گفت: شهادت، یک دعای مستجاب داشته باشم، شهادت در راه خداست

حضرت فرمودند: کاش اویس اینجا بود.

مجلس به اتمام رسید و حضرت فرمودند از اویس بپرسید اگر یک دعای مستجاب داشت چه بود؟

رسول اکرم از دنیا رفت؛ اصحاب اویس را پیدا کردند و گفتند یک روز که گرد وجود رحمت للعالمین بودیم، هر دعایی کردیم حضرت اسم تو را آوردند؛ اگر تو بودی چه دعایی می‌کردی؟

اویس گفت: شما چه خواستید؟ هر کس چیزی گفت؛ محبوب قلب نبی، گفت: اگر من بودم یک دعا می‌کردم و آن «دعا برای خود ِپیامبر» بود...

اویس هیچ گاه پیامبر را ندید؛ اما معرفتش ستودنی است. معرفتی که امام را بر خود و اطرافیانش اولی و سزاوار ببنید.

از دیگر وظایف ما به عنوان منتظر، انتظار فرج، ذکر فضائل حضرت، خواندن دعاها به ویژه دعای عهد، عجله نکردن در ظهور، تکذیب مدعیان دروغین، دوستی با دوستان حضرت و دشمنی با دشمنان ایشان، خوشحال کردن مومنان، صبر بر مشکلات، احترام به منسوبان حضرت و مهیا کردن شرایط ظهور است.