سپهرغرب، گروه شهر - سمیرا گمار: سید محمدکاظم حجازی گفت: برخی از اعضای شورا به دلیل اینکه نتوانستند سطح شخصیتی لازم را برای نمایندگی مردم داشته باشند، از ابتدای ورود به شورا به‌دنبال منافع فردی خود در حداقل مراودات خود با دستگاه‌ها بوده، یا با چیدمان نیروهای خود در شهرداری و پرداختن به فعالیت‌های اقتصادی در حوزه‌های ذی‌نفوذ وقار لازم را برای پیگیری مسائل عمومی مردم ندارند.

شهر و هر محیط زندگی مدنی و اجتماعی، با شهروندان معنی پیدا می‌کند. رابطه شهروندی با مدیریت شهری ازجمله مسائل و موضوعات مهمی است که در حوزه مدیریت شهری در جهان موردتوجه قرار گرفته است. شهرها ازجمله مراکز سکونتی هستند که برای ایفای نقش‌های متعدد به افرادی در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی نیاز دارند. نقش دادن به افرادِ متفاوت عرصه شهری ازجمله دولت، مردم، نهادهای مدنی و قانون‌گذار باعث ایجاد وظایف متقابل و دوسویه بین شهروندان و اداره‌کنندگان امور در راستای رسیدن به حقوق شهروندی، در سطح ملی و محلی شده است.

شوراهای اسلامی شهر از نهادهای مدنی حاکمیت است که وظیفه تحقق حقوق شهروندی را در حوزه شهر برعهده دارد و منتخبین مردم به‌عنوان معتمدین آن‌ها مطالبات و منافع جمعی را در ارتباط با دستگاه‌های دولتی و اختیاراتی که ذیل قانون اساسی برای آن تعریف شده، پیگیری می‌کنند.

آنچه در ادامه می‌خوانید گفتگوی خبرنگار سپهرغرب با نماینده اسبق مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی در رابطه با شورای اسلامی شهر است که با توجه به سالروز تشکیل شورا به آن پرداخته‌ایم؛ جایگاه شوراهای اسلامی شهر، ویژگی‌های شورای تراز، انتظاراتی که از آن وجود دارد و آسیب‌ها و موانع پیشِ‌روی این پارلمان محلی محور گفتگوی خبرنگار ما با این سیاستمدار است.

 چرایی تشکیل شوراهای اسلامی

سید محمدکاظم حجازی با بیان اینکه موضوع «شورای اسلامی شهر» یکی از اصول صریح قانون اساسی جمهوری اسلامی است، عنوان کرد: طبیعتاً نظام از آغاز شکل‌گیری و پس از تصویب قانون اساسی گام‌های متعددی برداشت، برای اینکه بتواند اصول مترتبی که در قانون اساسی هست را به اجرا دربیاورد، در همین راستا در یک مقطع زمانی که زمینه اجتماعی برای شکل‌گیری شورا به وجود آمد این اصل قانون به انجام رسید.

وی خاطرنشان کرد: اثری که در پی اجرای این قانون حاصل شد این بود که مردم بتوانند درباره مسائل منطقه‌ای خود از معتمدین و صاحب‌نظران در حوزه‌های اجتماعی بهره‌مند شده و مطالباتشان چه در شهر و چه در روستا به انجام برسد و می‌بینیم که این نیاز با اجرای اصل قانون اساسی پاسخ داده شد.

 تأثیر تشکیل شورا به‌عنوان پارلمان محلی

نماینده اسبق مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر تعریف قانون اساسی در مورد موضوع شوراها، گفت: آنچه در محیط شهر و روستا به مدیریت شهری یا روستایی برمی‌گردد موضوع موردتوجه در شوراهای اسلامی است.

حجازی ادامه داد: شورای شهر می‌تواند در مراودات بین ادارات، نهادها و ارگان‌های اجتماعی آن شهر که در پویایی و رشد منطقه اثرگذارند ورود مؤثر داشته و با بهره‌گیری از توان افرادی که در جایگاه‌های رسمی دولتی نیستند اما خبرگی، پختگی و تقید لازم را به جامعه و مردم دارند پیگیر امور مردم باشد.

 آیا انتظارات از شورا محقق شده؟

وی با اشاره به اینکه شورای اسلامی دستگاه دولتی نیست افزود: بر این اساس شورا با انتخابی که مردم انجام داده‌اند، در دوره‌ای می‌تواند کارنامه عملکرد قابل‌قبول داشته و یا در دوره‌هایی هم متناسب با آن انتخاب نتواند اهداف مقرر را به سرانجام برساند.

 مردم باید به چه کسانی رأی دهند؟

عضو اسبق شورای اسلامی شهر همدان تأکید کرد: اگر مردم ملاحظات لازم را در انتخاب افراد برای راه‌یابی به شوراها مدنظر قرار داده و افراد خوش‌نام و با سابقه فعالیت درخشان انتخاب شوند، دارای عملکرد قابل‌قبول بوده، سنخیت اجتماعی با کار شورایی و تجربه کار جمعی داشته باشند، مطامع فردی خط قرمز آن‌ها بوده و در دفاع از حقوق مردم حریت و آزادگی داشته باشند، می‌توان گفت این افراد در کنار هم با همدلی و گذشت از مسائل شخصی می‌توانند یک نهاد موفق به نام شورای اسلامی پدید بیاورند.

حجازی ادامه داد: ما در دوره‌ای شاهد تشکیل این جمع بالنده در شورای اسلامی شهر بودیم به این معنا که افراد نیامده بودند که با ورود به شورا برای خودشان جایگاه اجتماعی ایجاد کنند بلکه ورود آن‌ها باعث شده بود شورا شأن متفاوتی داشته باشد و مدیران، آن‌ها را مورد وثوق خود دیده و نسبت به آن‌ها خود را پاسخگو ببینند.

 موانع پیشِ‌روی شوراها

وی تصریح کرد: یکی از مواردی که می‌تواند در شوراها اثر منفی ایجاد کند این است که اعضای شورا شأنی که در قانون اساسی برای شورای اسلامی شهر مطرح شده را نشناخته باشند؛ بنابراین گام اول به علت عدم آمادگی برای انجام این مسئولیتشان شورا را تنزل می‌بخشند و طبیعتاً در این صورت نه شهرداری (به‌عنوان دستگاهی که ارتباط مستقیم با شورا دارد) و نه هیچ دستگاه دولتی برای این جمع بهای لازم را قائل نمی‌شود.

 بی‌توجهی به ظرفیت شورا از سوی برخی دستگاه‌ها

وی با اشاره به یکی دیگر از موانع پیش روی شوراها، اظهار کرد: برخی از دستگاه‌های دولتی توجهی به ظرفیت شوراها ندارند و هنگامی‌که نماینده شورا به نیابت از مردم و بر اساس تصمیم شورا، موضوعی را مطرح می‌کند در مقابل او ایستادگی کرده و آن اهداف عالی شورا که در این نشست‌ها، کمیسیون‌ها و کارگروه‌ها می‌بایست مدنظر قرار گرفته و به‌عنوان یک رأی ممتاز به آن نگاه شود، مراعات نمی‌شود چراکه برخی علاقه‌مند نیستند در مجموعه‌ای، معتمدین، مطالبات عمومی مردم را به گوش مسئولان برسانند.

 گاهی خود اعضای شورا هم شأن شورا را رعایت نمی‌کنند

عضو اسبق مجلس شورای اسلامی ابراز کرد: به این نکته باید توجه ویژه کرد که گاهی به علت عدم رعایت شأن شورا توسط خود اعضا، دفاع از نماینده و دیدگاهی که از طرف شورا مطرح می‌شود به‌صورت صریح و روشن وجود ندارد؛ در واقع یکی از نقاط ضعف موجود، بعضاً لابی‌گری‌هایی است که با برخی اعضای شورا صورت می‌گیرد و باعث می‌شود شورا نتواند شأن قابل دفاعی در ورود به مسائل اجتماعی داشته باشد و حریت آن زیر سؤال می‌رود.

 ترجیح منافع فردی بر منافع و حقوق مردم

حجازی بیان کرد: یکی دیگر از آسیب‌های شورا که اخیراً هم شاهد آن بودیم اینکه برخی از اعضای شورا به دلیل اینکه نتوانستند سطح شخصیتی لازم را برای نمایندگی مردم داشته باشند، از ابتدای ورود به شورا به‌دنبال منافع فردی خود در حداقل مراودات خود با دستگاه‌ها بوده، یا با چیدمان نیروهای خود در شهرداری و پرداختن به فعالیت‌های اقتصادی در حوزه‌های ذی‌نفوذ وقار لازم را برای پیگیری مسائل عمومی مردم ندارند.

وی اذعان کرد: توصیه من به‌طورکلی به همه کسانی که در انتخابات اعضای شورا حق رأی دارند این است که افرادی با تدین لازم، برخوردار از روحیه انقلابی و متوجه به مسائل ارزشی، دارای پختگی لازم اجتماعی و پایبند به کار جمعی و به‌ویژه افرادی که بومی شهر هستند را انتخاب کنند.

 توجه ویژه به انتخاب افراد بومی

عضو اسبق شورای اسلامی شهر همدان ادامه داد: در اهمیت بومی بودن باید این نکته را عرض کنم که حتی افراد مهاجر نیز بهتر است در انتخاب خود به یک کاندیدای بومی توجه داشته باشند، این مسئله با مسئول دولتی که از شهر دیگر مأموریت گرفته و وارد یک شهر می‌شود، متفاوت است؛ چراکه شورا معتمد این شهر بوده و باید خانواده، اطرافیان، سوابق، عملکرد و مواردی از این قبیل در مورد او قابل‌بررسی باشد تا هم مردم به وی اعتماد کنند هم مسئولان این جایگاه را برای او قائل باشند که نسبت به مسائل و موضوعاتی که مطرح می‌کند پاسخگو باشند.

 اعضای شورا برنامه قابل ارزیابی داشته باشند

حجازی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به مؤلفه‌های شورای موفق در مسیر گام دوم انقلاب گفت: در این مقطع زمانی مردم انتظار دارند شورا با برنامه بوده و این برنامه در حدودوثغور قانون اساسی باشد تا با بهره‌گیری از آیین‌نامه‌ها و ضوابط قابل اجرا باشند و در پایان هر چهار سال این برنامه قابل ارزیابی باشد؛ این مسئله زمانی امکان‌پذیر است که اعضای شورا که هر یک افرادی توانمند، متخصص و با اشراف علمی هستند، بدانند در نهایت یک برنامه باید در شهر پیاده کنند.

وی با تأکید بر اهمیت پیگیری منافع مردم با داشتن هدف واحد بین اعضای شورا، بیان کرد: همه افراد نهایتاً قرار است یک برنامه را به کار بگیرند، بنابراین باید همه همت خود را به کار بگیرند تا صدای واحد داشته باشند؛ اگر بهترین افراد هم وارد شورا شوند اما به‌دنبال ایده‌های فردی و منافع شخصی خود باشند شورا به سرانجام مطلوب نخواهد رسید، پس لازم است اعضای شورا ترکیبی از افرادی باشند که با جمع شدن در کنار هم خروجی مناسب حال جامعه داشته باشند.

 آسیب‌های پیش روی شورا

عضو اسبق مجلس شورای اسلامی مهم‌ترین آسیب شوراها را نیز برشمرد و خاطرنشان کرد: اگر خدای‌نکرده تدین و تقید در اعضای منتخب وجود نداشته باشد و خود را در مقابل پروردگار و در محضر او در خلوت و جلوت مقید و پایند نبینند جامعه پیرامون خود را در ابعاد گوناگون اجتماعی و اعتقادی مردم خود را نشناسند، فردی‌گرایی پیشه کنند و هر کس به‌دنبال ایده‌های خود باشد و این را به حرکت جمعی و پیگیری اهداف مردم ترجیح دهند، نمی‌توان انتظار موفقیت و به ثمر رسیدن برنامه را داشت.

حجازی اضافه کرد: باید به این نکته هم توجه کرد که گاهی به دلیل در دسترس بودن برخی حوزه‌های مالی و تصمیم‌گیری، مسیر شورا به جهتی سوق پیدا کنند که اعضا به‌دنبال منافع فردی خود باشند، یقیناً این یک آسیب جدی و لطمه بزرگ است که منتخبین نتوانند حقوق مردم را تأمین کنند.

وی در پایان سخنان خود نیز تأکید کرد: در حوزه‌هایی که شورای اسلامی می‌تواند مؤثر باشد باید حداقل اطلاعات علمی و قدرت فهم مسئله وجود داشته باشد تا مبادا شورا به یک مسیر عوامانه روی بیاورد که در سطح کلان برای او امکان‌پذیر نباشد و این مسئله هم در نهایت برای جامعه مشکل‌ساز شود.