سپهرغرب، گروه - سمیرا گمار : عموماً وجه تمایز یک نظامِ مبتنی بر مکتب اسلام با دیگر نظام‌های سیاسی، اهمیت جنبه فرهنگی است. در همین راستا رسالت و وظایف فرهنگی یک دولت در نظام جمهوری اسلامی کم‌اهمیت‌تر و کمرنگ‌تر از باقی رسالت‌ها و باقی عرصه‌ها نیست. این موضوع نیز از سوی نخبگان فرهنگی جامعه تاکنون بار‌ها مطرح شده که حل بسیاری از مسائل به صورت ریشه‌ای در گرو پرداختن به موضوع فرهنگ است. ضمن اینکه تجربه ثابت کرده مطرح نشدن مسائل فرهنگی به معنی بی‌اهمیت بودن و وجود نداشتن آن‌ها در مطالبات مردمی نیست؛ اتفاقاً اکثر اوقات عمق مطالبات ما از میان مسائل فرهنگی است.

علاوه بر این، قانون اساسی نیز دولت را موظف به بررسی مسائل فرهنگی از قبیل ایجاد محیط مناسب برای رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا، مبارزه با فساد و تباهی، بالابردن سطح آگاهی عمومی با استفاده از مطبوعات و رسانه‌های گروهی، تقویت روحیه بررسی و تحقیق در زمینه‌های مختلف از طریق تأسیس مراکز تحقیقی و تشویق محققان، توسعه برادری و... دانسته است. در حالی که برخی از رؤسای جمهور در دولت‌های مختلف رسالت فرهنگی را از دوش دولت برکنار می‌دانند و دولت را صرفاً متولی مسائل مالی می‌دانند. شاید بیراه نیست اگر بگوییم مسئولیت‌گریزی دولت‌ها از فرهنگ، موضوعی است که عموماً از دولتی به دولت بعدی منتقل می‌شود. چراکه نگاه دولت‌ها مبتنی بر لیبرالیسم فرهنگی بوده و با شعار مردمی کردن فرهنگ، مسئولیت خودشان را در زمینه هدایت فرهنگی جامعه نادیده گرفته‌اند. در حالی که بدون شک همان‌گونه که اقتصاد به کار جهادی نیاز دارد فرهنگ نیز از آنجایی که مسئله‌ای ذوقی و ارزشی است، کار جهادی در آن معنی‌دارتر و ملموس‌تر است.

گزاره اصلی مطرح در این گزارش بررسی درک و نگرش فرهنگی دولت‌هاست؛ اینکه دولت سیزدهم به چه میزان باید کنشگری فرهنگی را در رفتار خود اصل قرار دهد؟ آیا سنت و سیره‌ای که دولت سیزدهم قرار است در پیش بگیرد از نوع مواجهه فرهنگی و تبیینی خواهد بود یا یک رویکرد تحکمی و از موضع تکبر مدیریتی؟

با این وصف، خبرنگار سپهرغرب گفت‌و‌گویی با حجت‌الاسلام مهدی جوادی؛ دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان در این راستا انجام داده است که در ادامه بخش‌های مهم آن را می‌خوانید:

 فرهنگ به‌مثابه روح در کالبد جامعه

حجت الاسلام مهدی جوادی با اشاره به تعریف مقام معظم رهبری از «فرهنگ» گفت: فرهنگ از نظر ایشان یعنی ذهنیت‌های حاکم بر وجود انسان که رفتارهای او را به سمتی هدایت کرده و به مثابه نقش روح در کالبد انسان عمل می‌کند.

وی تأکید کرد: در دیدگاه رهبری هر اقدامی کار فرهنگی مثبت نبوده و اصطلاحاً ضد فرهنگی است؛ نظیر نوشته یا کتابی که منطقی را ارائه می‌دهد که غلط است، یا انگیزه آن صرفاً ارائه یک سخن فلسفی، سیاسی و اجتماعی نیست بلکه جزئی از یک طرح براندازی بوده و یا در نهایت کاری که اثرش آنی بوده و غیر قابل پاسخگویی است. همه این موارد از دیدگاه معظم‌له در زمره کار فرهنگی منفی یا «ضد فرهنگ» قرار می‌گیرد.

 کار فرهنگی یعنی کاری که روح فرهنگی در آن باشد

وی در ادامه با اشاره به چیستی کار فرهنگی تصریح کرد: بر اساس فرمایش رهبر انقلاب نباید وقتی صحبت از کار فرهنگی می‌شود ذهنمان به سمت روزنامه و مجله و امثال آن برود. کار فرهنگی این نیست، چیزی که لباس فرهنگی دارد، فرهنگ است اما الزاماً کار فرهنگی نیست؛ کار فرهنگی یعنی کاری که روح فرهنگی در آن باشد، انسان‌ها را رشد داده و در مغز و جان و روح انسان فعل و انفعال به وجود بیاورد.

*اگر پنبه فرهنگ را بزنند بقیه کارها هم بی‌خاصیت خواهد بود

دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان اظهار کرد: با توجه به هویت فرهنگ که به آن اشاره شد، دشمنان می‌دانند اگر پنبه فرهنگ را بزنند بقیه کارها هم سست و بی‌خاصیت خواهد بود. چون فرهنگ که سالم نباشد هوای مسمومی استنشاق می‌شود که به‌صورت سم مهلک عمل خواهد کرد.

حجت‌الاسلام جوادی با طرح این سؤال که هدف و غایت کار فرهنگی چیست؟ ابراز کرد: هر سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه اگر ناظر به هدف «فرهنگ» چارچوب‌های کار خود را پیش ببرند، می‌توان امیدوار بود اوضاع اصلاح شود در غیر این صورت اگر فرهنگ به معنای واقعی در جامعه جاری نباشد، عرصه نظامی، اقتصادی، سیاست و اجتماعی نمی‌تواند عرصه انسان‌های مؤدب باشد چراکه تربیت انسان‌ها بر اساس ادب دقیق انسانی هدف کار فرهنگی است.

 هدف فرهنگ انسان سازی است

وی متذکر شد: بر این اساس می‌توان گفت هدف فرهنگ تربیت انسان‌هاست و این یک واقعیت است که برای انقلاب انسان‌سازی از همه‌چیز مهم‌تر است، اگر انقلاب انسان‌سازی نکند یک پدیده کور و تاریک است؛ بنابراین آنچه که به عالم نور می‌دهد فرهنگ بوده و فرهنگ است که انسان می‌سازد.

 عبودیت هدف غایی فرهنگ اسلامی

دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان اضافه کرد: هدف غایی فرهنگ «عبودیت» است مادامی که عبودیت در جامعه شکل نگیرد، طغیان‌گری جریان خواهد داشت و اگر ما به انسان برسیم اما عبودیت نه، یک جماعت طغیان گر تولید خواهد شد.

حجت‌الاسلام جوادی اعلام کرد: بنابراین هرجا می‌گوییم «فرهنگ»، مقصود ما فرهنگ انقلابی-اسلامی است که بر مبنای ارزش‌های اسلامی و حرکت دادن جامعه به سمت اهداف اسلامی شکل گرفته که نتیجه و محصول این حرکت فرهنگی می‌شود «بندگی خدا».

وی تأکید کرد: آنچه بدون فرهنگ الهی و اسلام ناب در جامعه شکل می‌گیرد طغیان‌گران وسیعی را تشکیل خواهد داد که در حال حاضر هم در جامعه می‌بینیم. چون فرهنگ را نفهمیده‌اند و مقصود را نمی‌دانند همه ساحات بشری آسیب می‌بیند.

دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان با تأکید بر اینکه فرهنگ برای مبارزه با طغیان‌گری به میدان آمده و برای این مبارزه نه پول به کار می‌آید نه تفنگ و نه ابزار دیگر، ادامه داد: این کار نیاز دارد تا صرفاً زیر بنای فرهنگی را در بدنه مردم گسترش دهیم.

 از دولت آینده چه انتظاری داریم؟

حجت‌الاسلام جوادی در پاسخ به این سؤال که از دولت آینده چه انتظاری داریم، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین مطالبه و انتظار این است که دولت فهم فرهنگی دقیق وعمیقی داشته باشد و این امر حاصل نمی‌شود مگر اینکه رئیس جمهور، کارگزاران و بدنه دولت و در این اندیشه باشند.

 بایدها و نباید

وی تصریح کرد: اگر رئیس جمهور رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی است باید الزاماتی داشته باشد وگرنه یک رئیس جمهور بی‌فرهنگ با کابینه بی‌فرهنگ خواهد بود.

دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان یادآوری کرد: اولین لازمه یک کار فرهنگی این است که تشکیلاتی باشد، چراکه کار جزیره‌ای جواب نخواهد داد. تشکیلات هم نه به معنای نحله و باند، بلکه به‌عنوان یک بدنه مردمی که رئیس جمهور می‌تواند برای کارهای اجرایی از مردم استفاده کند. نمی‌توان انتظار داشت رئیس جمهور خودش متصدی باشد مجری باشد و کار به نحو احسن پیش برود!

حجت‌الاسلام جوادی تشریح کرد: الزام دیگر برای این کار پایبندی به اصول است، اگر رئیس جمهور به‌عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی دغدغه فرهنگ جامعه را دارد و اگر اعضای آن شورا به این مطلب توجه داشته باشند که پایبندی به اصول در یک جهاد حقیقی لازم است، اگر قرار باشد انقلاب اسلامی گسترش پیدا کند این شرط لازم است و از اول تا آخر باید پایبند بود امام راحل در مناسبت‌های مختلف بر این نکته تأکید داشتند که ما برای تکلیفمان کار می‌کنیم ما حتی برای نتیجه هم کار نمی‌کنیم.

وی یادآوری کرد: این نکته حائز اهمیت است که برای کار فرهنگی باید با «عمل» مردم را به سمت فرهنگ ناب اسلامی دعوت کنیم. کما اینکه در کلام معصوم نیز آمده که «کُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِالْخَیْرِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ، مردم را با عمل خود به کارهای نیک فرابخوانید.» بنابراین ایثارگری، قناعت، توجه به معنویات و... باید در زندگی رئیس جمهور و کابینه دیده شود تا مردم به این سمت و سو کشیده شوند.

دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان با اشاره به اینکه در همه حوزه‌ها از اقصاد تا سیاست، روح حاکم باید انقلاب اسلامی باشد، گفت: زمانی که رئیس‌جمهور از این روح فاصله بگیرد مرداری بیش نیست. امضاهای او در فرهنگی کردن جامعه نقش کلیدی دارد و نمی‌تواند نقایص را به گردن بقیه بیاندازد.

 در مراکز فرهنگی باید از افراد اهل فرهنگ استفاده کرد

حجت‌الاسلام جوادی متذکر شد: اسلام سکولار مدیریت فارغ از اسلام است همان چیزی که در این شرایط پیش‌رفت و اسلامی نبود و ما از این جهت ضربه خوردیم. بنابراین در مراکز فرهنگی باید از افراد اهل فرهنگ استفاده کرد که متدین و انقلابی و معتقد به فرهنگ سیاسی باشند.

وی خاطرنشان کرد: کسی که در مقابل نص صریح ولی، قد علم کند و اجتهاد شخصی داشته باشد کارش با فرهنگ انقلاب اسلامی ناسازگار است ما انتظارمان این است که رئیس جمهور بیان‌کننده اطاعت تام از ولایت فقیه باشد چون معتقدیم ولایت یعنی اسلام حداکثری و رئیس جمهوری که اعتقاد به ولایت نداشته باشد یعنی اعتقادی به اسلام حداکثری ندارد.

 بیش از 95 درصد امکانات در دست رئیس جمهور است

دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان با تأکید بر اینکه اسلام حداکثری نباشد اسلام آسیب می‌بیند، ابراز کرد: ابزار ایجاد فهم واحد در جامعه دست رئیس جمهور است و مؤید این مسئله در اختیار داشتن بیش از 95 درصد از امکانات جامعه است.

حجت‌الاسلام جوادی گفت: با همه اهمیتی که فرهنگ دارد، بیشترین هزینه‌ای که کم شد و نادیده گرفته شده، در فرهنگ بود. در حالی که زمانی می‌توان اجتماع فرهنگی ایجاد کرد که دولت بدنه مردم را مدیریت کند. سؤال این است که آیا اسلام راهکار و برنامه ندارد؟ چرا؟ اما بستر اتصال مفاهیم به بدنه وجود ندارد. یعنی برخی دولتمردان مصداق آیه «وَیَصُدّونَ عَن سَبیلِ اللَّهِ...» عمل می‌کنند؛ کارگزارانی که در دوره‌هایی از حاکمیت تئوری‌هایی را مطرح کردند که اجازه رشد اسلام داده نشد.

وی اظهار کرد: نیاز حیاتی امت اسلامی این است که رئیس جمهور در آینده برای ارتقای فهم مردم به‌صورت اورژانسی باید برنامه‌ داشته باشد، والی (حاکم) خوب کسی است که اگر امکانات دستش قرار گرفت مصداق «الذین اقاموا الصلاه» حکمرانی و حکومت‌داری کند. اگر نماز ما درست شود خیلی از امور اصلاح می‌شود اما ما نتوانسته‌ایم در نماز سیاست، اقتصاد و فرهنگ درست را نشان دهیم. چون دولتمردی ابعاد نماز را نشر نداده، مردم نماز نمی‌خوانند چون فایده اش را نمی‌بینند. «الصلاه عمود الدین» یعنی اینکه اگر نظام دینی است بدون عمود نمی‌تواند سر پا بایستد. باید به این نکات توجه کرد.

 بی‌توجهی به فرهنگ جامعه را به فروپاشی خواهد رساند

دبیر جبهه فرهنگی نیروهای انقلاب استان همدان اعلام کرد: اگر هرکسی رئیس جمهور شود و به فرهنگ اسلامی به معنای اتم و اکمل توجه نکند و سراغ سیاست و اقتصاد برود بدون توجه به فرهنگ یک جامعه فروپاشیده خواهیم داشت؛ ما تجربه دولت اقتصادی، سیاسی و امنیتی داشتیم تجربه دولت اسلامی و فرهنگی نداشتیم. چون نداشتیم می‌گوییم فرهنگ چیست و رئیس جمهور باید به معیشت مردم بپردازد. بله معیشت مهم است اما سؤال این است که مگر می‌شود معیشت مردم را بدون توجه به فرهنگ اقتصادی رشد داد؟

حجت‌الاسلام جوادی در پایان افزود: اگر فرهنگ و نگاه به آن درست شود بسیاری از جنبه‌های زیست مردم درست می‌شود و این امر حاصل نخواهد شد مگر این که رئیس جمهور پی به اهمیت ساحت فرهنگی در جامعه ببرد.