صنعت لجستیک به‌عنوان نسل جدید صنعت حمل‌ونقل شناخته شده که از نسل قبلی آن (حمل‌ونقل ترکیبی) یک گام جلوتر و در راستای تسهیل جابه‌جایی کالا و بار طرح‌ریزی‌شده است. در این صنعت علاوه بر آنکه مزایای حمل‌ونقل ترکیبی حفظ شده، دانش آی‌تی و فناوری اطلاعات نیز به کمک آن می‌آید و با برنامه‌ریزی جامع، از انواع شقوق حمل‌ونقل (جاده‌ای، ریلی، هوایی، دریایی) برای انتقال ارزان‌تر و بهینه بار استفاده می‌شود. دراین‌بین در سند آمایش مراکز لجستیک کشور که بر اساس مدل‌های ریاضی و با رصد همه تبادلات داخلی و خارجی بار تدوین شده، 58 پهنه برای راه‌اندازی انواع مراکز لجستیک معرفی شده است، حال آنکه اهمیت استان همدان در زمینه ترانزیت کالا بر کسی پوشیده نیست، موقعیت جغرافیایی مناسب، همجواری با استان‌های غربی و پایتخت و نیز استانی مرکزی کشور و همچنین وجود و دسترسی به شبکه ریلی، هوایی همدان را به شاهراه ارتباطی کشور تبدیل کرده است و همین امر موجب شده تا استان همدان جزو مراکز لُجستیک کشور باشد که جانمایی پارک لجستیک عمومی و تخصصی در آن انجام شده است براین اساس با توجه به ظرفیت‌های تعریف برای استان همدان منطبق با اسناد بالادستی برآن شدیم تا گفت‌و‌گویی را با فعال و تحلیلگر اقتصادی و معاون سابق صنایع کوچک در استان همدان گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

بهرام هاشمی با بیان اینکه پارک لجستیک عمومی، مرکز لجستیکی است که دارای حیطه فعالیت و گستره کشوری،‌ پایانه چندوجهی با انواع مختلف گروه‌های کالایی،‌ خدمات لجستیک شامل ترکیب، توزیع، تخلیه، بارگیری، نگهداری، بازرسی‌های قانونی مربوط به جابجایی کالا و خدمات ارزش افزوده ارائه می‌کند گفت: پارک لجستیک تخصصی نیز مرکز لجستیکی با تمرکز بر فعالیت‌های یک گروه کالایی خاص در حوزه توزیع، تخلیه، بارگیری، نگهداری و دیگر خدمات ارزش افزوده تخصصی گروه کالایی فعالیت می‌نماید.

وی با تأکید براینکه احداث این مراکز موجب افزایش رشد تولید ناخالص ملی آن منطقه می‌شود و می‌توان از ظرفیت استان در زمینه‌های بازرگانی و تجاری برای رشد اقتصادی این خطه استفاده کرد گفت: در بحث‌های لجستیکی، ورود به باراندازهای لجستیکی و دهکده لجستیکی مطرح است؛ یعنی پایانه‌هایی که در کنار امکانات مسافری که معمولاً برای کالاهای با ارزش استفاده می‌شوند ضمن اینکه کم‌کم در حال بدل شدن به پایانه‌های حمل بار اختصاصی نیز هستند چراکه در این‌گونه مراکز، تسهیلاتی نظیر امکانات توزیع و گاهی تولیدی وجود دارد.

این تحلیلگر و فعال در حوزه اقتصاد با تأکید براینکه موضوع دیگری که استان همدان توان ورود به آن را دارد مراکز توزیع است که نوع خاصی از پایانه‌های اینترمدال (متقابل) هستند که در فضای آن، زنجیره‌ای از عملیات‌ ایجادکننده ارزش افزوده بر روی بار را به انجام می‌رسانند و فعالیت‌های این مراکز، توسط شرکت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای پشتیبانی می‌شود، ابراز کرد: موضوع دیگر مرکز لجستیکی است که به‌عنوان شهرک‌هایی طراحی و ساخته می‌شوند تا امکان مدیریت بهتر بر فعالیت‌هایی مرتبط با حمل‌ونقل و جابجایی بار را به وجود آورند.

هاشمی با بیان اینکه حمل‌ونقل کالا و تحویل بار در بیشتر شهرهای کشورها به‌طور چشمگیری به کامیون‌ها، کامیونت‌ها و سیستم حمل‌ونقل در خیابان‌ها و جاده‌ها مرتبط است، عنوان کرد: زمانی که شرکت‌های پخش، توزیع و حمل‌ونقل به‌دنبال راه‌حل‌های کاراتر برای انتقال و پخش کالا باشند و بتوانند بهره‌وری از حمل‌ونقل‌ها، انبارداری، هزینه‌های تمام‌شده توزیع و پخش، کیفیت و تنوع محصولات و ایمنی و کاهش ترددها در درون شهرها را داشته باشند، موجب پاکیزگی و ترافیک کمتری در خیابان‌های کلان‌شهرها می‌شوند.

وی با تأکید براینکه طبق سند آمایش لجستیک، یکی از فرصت‌های تعریف‌شده برای استان همدان پارک لجستیکی تخصصی کشاورزی است اذعان کرد: در این پارک علاوه بر بهره‌مند بودن از کالا، محصولات کشاورزی و زیرساخت‌های مناسب باید پاسخگوی نیازهای خدماتی، بهداشتی، استانداردسازی و غیره برای انجام فعالیت‌های توزیع، پخش و تأمین‌کنندگان باشند.

معاون سابق صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی استان همدان با بیان اینکه ازجمله مهم‌ترین مزایای پارک‌های تخصصی لجستیک می‌توان به ایجاد جریان مؤثر و کارایی کالایی، بسترسازی برای حجم جریان کالایی، رشد توسعه اقتصادی، کاهش مسافت‌های پیموده شده توسط کامیون‌ها و زیباسازی محیط شهری اشاره کرد و گفت: وظیفه خاصی در ایجاد پارک‌های این‌چنینی بر عهده دستگاه‌هایی چون وزارت صمت، راه و شهرسازی و در ادامه آن شهرداری‌ها وجود دارد.

هاشمی با اشاره به اینکه بنکداری دیگر منسوخ شده است، باید با ورود به بحث‌هایی چون باراندازهای لجستیکی سعی کنیم درآمدزایی را برای شهر و استان همدان بالا ببریم که این روند با ورود به این عرصه و پیشروی به سوی محصولات باکیفیت و عرضه آن ممکن است ابراز کرد: این کار رفاه ایجاد کرده و به جای آن‌که به‌دنبال فروش به روش‌های منسوخ شده و ورود کامیون‌ها و وسایل نقلیه بی‌شمار و آلودگی‌های محیطی باشیم با این روند می‌توان شبکه‌های توزیع بنکداری را ایجاد کرد.

وی ادامه داد: با ایجاد شبکه‌های توزیع بنکداری هم سرمایه ایجاد شده و هم از تولید حمایت می‌شود ضمن اینکه از سویی، افرادی که در این مجموعه‌ها فعال می‌شوند، می‌توانند خودشان به‌نوعی تولیدکنندگان تخصصی شوند.

این فعال و تحلیلگر اقتصادی استان همدان با تأکید بر اینکه در باراندازهای لجستیکی شهری، کیفیت، نظارت، ایمنی، بهداشت و استاندارد ارتقا می‌یابد، عنوان کرد: ازآنجاکه هزینه‌ها در این روند کاهشی است می‌توان محصولات رقابت‌پذیر را وارد کار کرد.

هاشمی افزود: هزینه‌ها و سرمایه‌های مورد نیاز به‌شدت نسبت به مجموعه‌های دیگر کاهشی است، حمل‌ونقل‌های ماشین‌های سنگین در این روند کاهش می‌یابد و می‌توان به درآمدزایی‌های کلان فکر کرد.

وی با اشاره به اینکه باراندازهای لجستیکی می‌توانند در نظام توزیع وارد و با کوتاه کردن دست واسطه‌ها، پیشروی به سمت محصولات استاندارد، با کیفیت و البته با قیمت مناسب را رقم بزنند اما همچنان جای این باراندازها در همدان خالی است ابراز کرد: در سند آمایش لجستیکی برای کشور 58 مرکز لجستیکی تعریف شده که شامل چهار شهر، 14 دهکده، 12 پارک عمومی، 18 پارک کشاورزی و 10 مرکز لجستیکی مرزی است که در این میان سهم استان همدان، یک پارک لجستیک عمومی و یک پارک لجستیک کشاورزی است که با توجه به قابلیت‌ها و ظرفیت‌هایی که در بخش گردشگری، صنایع‌دستی، کشاورزی و ارتباطات وجود دارد باید احداث شود.

این تحلیلگر اقتصادی با تأکید براینکه باید با توجه به ظرفیت‌های استان همدان با در نظر گرفتن پتانسیل‌هایی همچون شهر جهانی لالجین، شهر جهانی منبت و درعین‌حال کشمش ملایر امکان ایجاد دهکده لجستیک که دارای جنبه بین‌المللی در استان همدان است فراهم شود خاطرنشان کرد: بااین حال همچنان شاهدیم که نه‌تنها در این عرصه قدم مؤثری برداشته نشده و فرصت‌سوزی صورت گرفته بلکه وعده‌ها در این عرصه جامه عمل به خود ندیده‌اند.

هاشمی با ارائه تعریفی از دهکده لجستیک گفت: این مرکز لجستیکی با ظرفیت و سطح عملکردی بالا،‌ دارای حیطه فعالیت و گستره غالباً بین‌المللی (صادرات،‌ واردات،‌ ترانزیت)،‌ دارای بندر خشک و دسترسی پرظرفیت ریلی و جاده‌ای‌، جهت ترکیب، توزیع، تخلیه، بارگیری، نگهداری، خدمات ارزش افزوده، بازرسی‌های قانونی مربوط به جابجایی کالا و انجام تشریفات و کنترل‌های مرتبط گمرکی فعالیت می‌کند، در حال حاضر این فرصت به استانی همچون کرمانشاه داده شده که باید به عقیده بنده در این بخش شاهد تحول باشیم.

وی با تأکید بر اینکه به استان کرمانشاه در کنار امکان ایجاد دهکده لجستیک شاهد اختصاص مرکز لجستیک مرزی نیز هستیم که با موقعیت جغرافیایی و برخورداری از مرکز مشترک در امکان ایجاد این زیرساخت در استان بحثی وجود ندارد تشریح کرد: مرکز لجستیک مرزی، مرکز لجستیکی است که در منطقه مرزی واقع است و امکانات و خدمات لجستیک مورد نیاز را برای صادرات، واردات و ترانزیت فراهم می‌کند به‌طوری‌که گمرک، مرزبانی، سازمان ملی استاندارد، سازمان حفظ نباتات کشور و به‌طور کلی تمامی سازمان‌های ذی‌ربط در ورود و خروج کالا خدمات خود را به‌طور متمرکز و یکپارچه در این مرکز ارائه می‌کنند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد ورود به عرصه مراکز لجستیک یقیناً در عرصه توسعه پایدار استان به‌ویژه شهرستان‌هایی که به لحاظ تولید دارای مزیت‌های خاصی هستند تأثیرگذار خواهد بود پس دراین‌بین این سؤال مطرح می‌شود که چرا طی این سال‌ها مدیران استان در این بخش‌ها ورودی نداشته و همچنان ظرفیت‌های تعریف شده علیرغم نیاز استان بر روی کاغذ مانده است. انتظار می‌رود مدیر ارشد استان در دولت سیزدهم با دید و باز و بر اساس ظرفیت‌های تعریف‌شده متکی بر نظرات کارشناسی دراین‌باره ورودی جدی داشته و درعین‌حال به‌دنبال تحقق بستری بر اساس پتانسیل‌های صنعتی برای استان بر حسب ظرفیت‌های بین‌المللی استان باشد چراکه طبق گفته کارشناس در تعریف ساختارهای عنوان‌شده در خصوص مراکز لجستیک، پارک‌ها جنبه تزانزیت در سطح ملی داشته حال‌آنکه همدان با داشتن ظرفیت‌های تولید در عرصه‌های بین‌المللی نیز می‌تواند ورود جدی داشته باشد پس پارک‌ها پاسخگوی نیاز استان نخواهند بود و باید به‌دنبال تحقق دهکده لجستیک با کارکرد بین‌المللی برای استان همدان باشیم.