بر اساس تعریفی که مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در بیست‌ودومین اجلاس خود در سال 2017 به تصویب رساند، گردشگری فرهنگی به نوعی از فعالیت گردشگری اشاره دارد که در آن انگیزه اساسی بازدیدکننده یادگیری، کشف، تجربه و مصرف جاذبه‌های فرهنگی ملموس و ناملموس است.

محصولات فرهنگی در یک مقصد گردشگری دربرگیرنده مجموعه‌ای از ویژگی‌های متمایز مادی، فکری، معنوی و عاطفی یک جامعه است که شامل هنر و معماری، میراث تاریخی و فرهنگی، میراث آشپزی، ادبیات، موسیقی، صنایع خلاق و فرهنگ‌های زنده با سبک زندگی و ارزش‌های آن‌ها می‌شود.

گردشگری فرهنگی یک تجارت بزرگ به‌شمار می‌رود. برخی از افراد تنها با هدف یک تجربه فرهنگی به سفر می‌پردازند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فرهنگ را به عنوان محصول جانبی سفر خود تجربه کنند. از این رو می‌توان استدلال کرد که در بیشتر تعطیلات نوعی گردشگری فرهنگی وجود دارد.

گردشگری فرهنگی به بازدید مسافران از مقاصد خاص به‌منظور تجربه و یادگیری فرهنگی خاص اطلاق می‌شود که می‌تواند شامل بسیاری از فعالیت‌ها مانند شرکت در رویدادها و جشنواره‌ها، بازدید از موزه‌ها و چشیدن طعم غذاها و نوشیدنی‌های محلی ‌شود.

همچنین در برخی مواقع گردشگری فرهنگی بخشی ناخواسته از تجربه گردشگری محسوب می‌شود، به گونه‌ای که غوطه‌ور شدن فرهنگی با مردم محلی و آشنایی با زبان، آداب و رسوم و غذا آن منطقه بخشی اجتناب‌ناپذیر از سفر گردشگران را شکل می‌دهد.

گردشگری فرصت‌های بی‌پایانی را برای یادگیری در مورد یک جامعه، نحوه زندگی دیگران و سنت‌های آن‌ها فراهم می‌سازد. بر این اساس شرکت در فستیوال‌ها، بازدید از اهرام مصر و سایر برنامه‌های سفر نوعی از آشنایی و مواجهه با فرهنگ مقصد گردشگری را به همراه دارد.

سازمان جهانی گردشگری (WTO) به طور کلی گردشگری فرهنگی را به‌عنوان سفر افراد با هدف برآورده شدن نیاز انسان به تنوع، تمایل به بالا بردن سطح فرهنگی فرد و ایجاد دانش، تجربه و برخوردهای جدید تعریف می‌کند. گردشگری فرهنگی معمولاً از این طریق با آموزش مرتبط است و لذا برخی افراد آن را به‌صورت محدودتر به‌عنوان گردشگری فرهنگی آموزشی توصیف می‌کنند.

با این وجود به دلیل پیچیدگی و ذهنیت این اصطلاح، تعریف مشترک و مشخص‌تری در میان دانشگاهیان مورد توافق قرار نگرفته و به نظر می‌رسد که دو دیدگاه متمایز در این زمینه وجود دارد که رویکرد یکی از این دو دیدگاه بر اساس مصرف محصولات فرهنگی مانند مکان‌ها یا بناهای تاریخی تمرکز دارد و دیدگاه دیگر شامل تمام جنبه‌های سفر می‌شود، جایی که مسافران در مورد تاریخ و میراث سایر جوامع یا شیوه‌های زندگی معاصر خود یاد می‌کنند.

ازجمله کشورهایی که به‌عنوان مقصد گردشگری فرهنگی مورد استقبال قرار می‌گیرند می‌توان از کشور هند، اسرائیل، دبی و نیویورک نام برد که سفر به این مناطق تجربه‌های فرهنگی جذابی به همراه خواهد داشت.

گردشگری فرهنگی به دلایل زیادی اهمیت دارد و شاید برجسته‌ترین دلیل آن تأثیر اجتماعی باشد. از این رو گردشگری فرهنگی می‌تواند به تقویت هویت، افزایش درک متقابل فرهنگی و حفظ میراث و فرهنگ یک منطقه کمک کند.

همچنین گردشگری فرهنگی می‌تواند اثرات اقتصادی مثبتی نیز داشته باشد. این اثرات می‌تواند به صورت مستقیم از طریق بازدید گردشگران از اماکن گردشگری ایجاد شود یا به واسطه ایجاد مشاغل و فرصت‌های شغلی جدید و همچنین اثرگذاری بر مشاغل ثالث صورت گیرد.

یکی از مهم‌ترین مزایای گردشگری فرهنگی را می‌توان جنبه آموزشی آن بیان کرد. به شکلی که گردشگران و میزبانان به طور یکسان می‌توانند در مورد شیوه‌های مختلف زندگی اطلاعات بیشتری کسب کنند.

گردشگران فرهنگی طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها را می‌توانند تجربه کنند که ازجمله آن‌ها می‌توان اقامت با یک خانواده محلی در خانه، داشتن یک تور در اطراف یک روستا یا شهر، یادگیری در مورد اشتغال محلی، انجام کار داوطلبانه در جامعه محلی، بازدید از یک موزه، بازدید از یک بنای مذهبی مانند مسجد، معاشرت با اعضای جامعه محلی، بازدید از یک بازار محلی یا منطقه خرید، تجربه غذاها و نوشیدنی‌های محلی، رفتن به یک نمایش یا اجرای فرهنگی، بازدید از بناهای تاریخی را نام برد.

به این ترتیب گردشگری فرهنگی همواره تأثیرات مثبت و منفی به دنبال دارد. به‌عنوان مثال ازجمله تأثیرات مثبت گردشگری فرهنگی می‌توان احیای فرهنگ و هنر و حفظ میراث را نام برد. همچنین تغییر اجتماعی به‌عنوان نمونه‌ای از اثرات منفی این نوع از گردشگری محسوب می‌شود.