سپهرغرب، گروه ایران و جهان: رزمایش مشترک دریایی ایران، روسیه و چین گویای توافق سه کشور برای اقدام مؤثر در تأمین امنیت منطقه خلیج فارس است و این مشارکت در حالی‌ است که طرح امنیتی آمریکا در این زمینه موفقیتی نداشته و کمتر کشوری حاضر به مشارکت در آن است.

در دریای عمان و بخش شمالی اقیانوس هند رزمایش دریایی مشترک روسیه، ایران و چین تحت عنوان «کمربند امنیتی دریایی» آغاز شد. این مانور نظامی ــ دریایی تا روز دوشنبه ادامه خواهد داشت.

همان‌طورکه پیش از این "کاظم جلالی" سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در مسکو اعلام کرد، هدف از آن تدوین اقدامات به‌منظور مبارزه با تروریسم، دزدی دریایی و همچنین تضمین امنیت منطقه‌ای است. "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران نیز در سفر به مسکو تأکید کرد که این رزمایش مشترک علیه سایر کشورها انجام نمی‌شود.

خبرگزاری «نووستی» روسیه در تحلیلی در این‌باره نوشته است: با توجه به همسویی ژئوپولیتیکی روسیه، ایران و چین و اتفاقات اخیر در این بخش از جهان، رزمایش مشترک سه کشور توجه جامعه حرفه‌ای و متخصص را برانگیخته است.

"حبیب‌الله سیاری" معاون هماهنگ‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران روز شنبه اعلام کرد که ایران، روسیه و چین قصد دارند در آینده مانورهای مشترک نظامی دیگری را انجام دهند و رزمایش دریایی سه‌جانبه در شمال اقیانوس هند و دریای عمان قطعاً آخرین آنها نخواهد بود.

به‌گفته این مقام نظامی، طی مانور مشترک در حال اجرا، نیروهای دریایی سه کشور، روی روش‌ها و رویکردهایی کار می‌کنند که امکان اجرای رزمایش‌های آینده را فراهم می‌کند.

دریادار سیاری تأکید کرد که برگزاری مانور نظامی ــ دریایی ایران، روسیه و چین به‌منزله قصد سه کشور برای ایجاد ائتلاف نظامی نیست.

وی افزود، بسیاری از کشورهای اروپایی و کشورهای جنوب‌شرق آسیا به نفت خلیج فارس احتیاج دارند، به همین دلیل تأمین امنیت این منطقه بسیار اهمیت دارد.

اهمیت این موضوع از این جهت است که در شرایطی که روند اوضاع پیرامون خلیج فارس، روابط بسیاری از کشورها را تحت تأثیر قرار داده، مسئله ثبات تأمین ارسال نفت و گاز از این منطقه نیز به امنیت دریایی بستگی دارد.

کمتر کشوری تمایل دارد تا در نقشه‌های آشکارا ضدایرانی آمریکا مشارکت داشته باشد

با توجه به این شرایط، ایالات متحده برای ماه‌ها به‌طور جدی نظریه "ایجاد ائتلاف دریایی" برای حمایت از حمل‌ونقل امن در منطقه را ترویج می‌کرد، با این حال، آنها هنوز هم نتوانسته‌اند موفقیت خاصی در اجرای این طرح خود داشته باشند، دلیل این امر ساده است: دستور کار ضدایرانی نقشه‌های آمریکایی بیش از حد آشکار است، و تعداد کمی از کشورها مایل به حمایت از آن هستند.

البته واقعیت این است که تقریباً تمامی طرف‌ها به حمل‌ونقل ایمن در منطقه علاقه‌مند هستند: کشورهای خاورمیانه، اروپا، چین، روسیه و خود ایران. فقط افراد کمی از قصد آمریکایی‌ها برای اعمال فشار حداکثری بر تهران رضایت دارند، حتی کشورهای اروپایی، هرچند تمایلی برای رویارویی مستقیم با واشنگتن ندارند، ولی از طرح‌ پیشنهادی آمریکا در این باره فاصله گرفتند.

در این بین در ماه جولای، روسیه دکترین پیشنهادی خود برای تأمین امنیت جمعی در منطقه خلیج فارس را ارائه داد و در پاییز نیز مقامات تهران خود نظریه‌ای در این رابطه عنوان کردند.

در حالی که در نشست‌های بین‌المللی قالب احتمالی همکاری‌های امنیتی آینده در منطقه همچنان مورد بحث قرار دارد و آمریکایی‌ها در تلاشند تا متحدین و شرکای خود را به گزینه مورد نظرشان سوق دهند، مسکو، پکن و تهران عملاً دست به کار شده‌اند، رزمایش دریایی روسی ــ ایرانی ــ چینی که در حال اجراست، در واقع تأیید روشنی بر این مسئله است.

شانس واشنگتن برای ترغیب پایتخت‌های اروپایی برای آغاز رویارویی مستقیم نظامی با تهران (هرچند فعلاً به‌طور انحصاری در دریا) به‌سرعت در حال سقوط است، حتی دورنمای فرضی درگیر شدن در چنین مناقشه نظامی با ایران، بسیاری از ارتش‌های دوم و سوم جهان را نیز می‌ترساند، به‌ویژه آنکه در سال‌های اخیر روسیه توانایی چشمگیر خود در عرصه نظامی منطقه خاورمیانه را نشان داده است، و البته اقدامات سیاسی مسکو هم اهمیتی کمتر از این ندارد.

     با ناکامی طرح امنیتی آمریکا؛ مسکو، تهران و پکن عملاً دست به کار شده‌اند

در نتیجه، اکنون ائتلاف روسیه و چین و ایران نه در کلام، بلکه در عمل برای شکل‌گیری قالب همکاری‌های امنیتی در یکی از مهمترین بخش‌ها از اقیانوس‌های جهانی آغاز شده است، و ایالات متحده، به‌دنبال تمایل به حفظ سلطه خود در جهان، ابتکارعمل را در این عرصه از دست داده است و مجبور خواهد شد تا دستورالعمل تعیین‌شده توسط رقبای خود را دنبال کند.

ممکن است برخی از خود بپرسند که: چرا مسکو، پکن و تهران موفق به دستیابی به چنین توافقی شدند، ولی آمریکایی‌ها نتوانستند با اروپایی‌ها به توافق برسند؟

به‌نظر می‌رسد که سرنخ در کلمه "مذاکره کردن" است؛ برای روسیه، چین و ایران هدف اصلی تأمین ثبات و امنیت حمل‌ونقل در منطقه خلیج فارس است، به همین دلیل، این سه کشور برخی جزئیات دیگر را کنار گذاشته‌ و مشخصاً در این زمینه به نتیجه هم رسیده‌اند.

این در حالی است که برای آمریکا، مسئله اصلی متفاوت است و آن نه‌تنها یک دستورکار ضدایرانی، بلکه تأیید وضعیت رهبری بی قید و شرط "جهان آزاد" است: همه چیز باید همان‌طور که آنها می‌خواهند باشد و شرکا و متحدینشان نیز موظفند دستورات رسیده از واشنگتن را انجام دهند.

اروپایی‌ها که قبلاً جاه‌طلبی‌ها و منافع خود را به‌اندازه کافی تقویت کرده‌اند، حاضر شده‌اند "خود را به خواب بزنند" و چنین کاری را هم انجام می‌دهند.

به‌طور کلی، در حالی که روسیه، چین و ایران چارچوب رژیم آینده حمل‌ونقل ایمن در منطقه خلیج فارس را به اجرا می‌گذارند، پنتاگون قول داده که این رزمایش را به‌طور دقیق زیر نظر بگیرد، و این اقدامی منطقی است، زیرا هیچ کار دیگری از آنها ساخته نیست.

"بهرام امیراحمدیان" کارشناس امور بین‌الملل و مسائل ژئوپولیتیکی در گفت‌وگو با «ریانووستی» ابراز عقیده کرده که رزمایش دریایی مشترک در شمال اقیانوس هند و دریای عمان منجر به ائتلاف نطامی بین سه کشور نخواهد شد.

به‌گفته وی، هدف از این مانور نظامی ــ دریایی، تمایل سه کشور برای اطمینان از ایمنی حمل‌ونقل در منطقه است که انتقال منابع انرژی به کشورهای دیگر به آن بستگی دارد.

این کارشناس گفت: «مشارکت چین در این زمینه عمدتاً به‌دلیل نگرانی این کشور از وضعیت امنیتی منطقه است، زیرا بخش عمده‌ای از منابع انرژی مورد نیاز این کشور از خاورمیانه تأمین می‌شود. باید درک کرد که چین در هیچ ائتلافی شرکت نخواهد کرد و علاقه‌ای به ایجاد ائتلاف نظامی با دیگر کشورها ندارد.»

امیراحمدیان افزود: «مشارکت روسیه در این رزمایش هم می‌تواند نوعی تمایل به اثبات این مسئله باشد که مسکو می‌تواند با ایران در زمینه مقابله با رویکردهای یکجانبه ایالات متحده در سیاست خارجی هماهنگ شود، گرچه روسیه بیشتر تمایل دارد که برای حل‌وفصل مشکلات مختلف اتحاد تشکیل دهد.»

به‌عقیده وی، موضع ایران در مورد امنیت این منطقه بر این اساس است که امنیت در اقیانوس هند، خلیج فارس، دریای عمان و همچنین تنگه هرمز (که آنها را به هم وصل می‌کند) باید بدون حضور نیروهای خارجی در منطقه تضمین شود.