سپهرغرب، گروه سلامت: سعی کردیم با استفاده از نظر متخصصان و پزشکان، پاسخ مهم‌ترین سؤالات درباره کرونا را بدهیم و آن‌ها را از خط ملتهب شایعات جدا کنیم تا با شناخت هرچه بهتر این بیماری، رفتار منطقی‌تری نسبت به خبرهای داغ و لحظه‌به‌لحظه فضای مجازی داشته باشیم.

شما که غریبه نیستید، کرونا بیماری جدیدی که تا همین سه ماه گذشته ناشناخته بود، حالا با همه شایعات و واقعیت‌های پیرامونش تبدیل به سوهان جسم و روح جمعی ما شده است. آن‌هایی که بیشتر می‌دانند و عمری با ویروس‌ها سر کرده‌اند، از انتشار برخی خبرهای کذب دلخورند و در سکوت لب می‌گزند و تعداد زیادی که درگیر جو اغراق‌آلود فضای مجازی شده‌اند، حالا مطالبه‌هایی از دولت دارند؛ به انتشار شایعه‌ها و دست به دست شدن خبرهای نگران‌کننده دامن می‌زنند و بی‌آنکه خیلی متوجه باشند، با ناآرام کردن فضای افکار عمومی جامعه از خود این بیماری خطرناک‌تر عمل می‌کنند. سؤال‌ها و نگرانی‌های بی‌شماری درباره این بیماری در اذهان عمومی مطرح است، سعی کردیم با استفاده از نظر متخصصان و پزشکان، پاسخ مهم‌ترین سؤالات درباره کرونا را بدهیم و آن‌ها را از خط ملتهب شایعات جدا کنیم تا با شناخت هرچه بهتر این بیماری، رفتار منطقی‌تری نسبت به خبرهای داغ و لحظه‌به‌لحظه فضای مجازی داشته باشیم.

      کروناویروس جدید یا کووید 19 چه نوع بیماری است؟

کروناویروس‌ها خانواده گسترده‌ای از ویروس‌هایی هستند، نام این ویروس‌ها زمانی مورد متوجه متخصصان قرار گرفت که باعث اپیدمی فعال در بیماری سارس شدند. سندروم تنفسی که علائمی مانند سرماخوردگی داشت، کروناویروس‌ها از حیوان به انسان و از انسان به حیوان منتقل می‌شوند.

     آیا این برای نخستین‌بار بوده که کرونا به شکل اپیدمی فعال درآمده است؟

پیش از این هم کروناویروس‌ها مسبب شیوع و ایجاد اپیدمی فعال شده‌اند. بیماری‌های سارس و مرس که از آن‌ها با عنوان ویروس خاورمیانه یا ویروس خلیج نام برده می‌شد، منشائی از کروناویروس‌ها داشتند.

      ویژگی‌ها و علائم این بیماری ویروسی چیست؟

کووید 19 یک بیماری ویروسی است. ویروس‌ها بسیار کوچک‌تر از باکتری‌ها هستند و آنتی‌بیوتیک‌ها روی آن‌ها تأثیری ندارد. ویروس‌ها توان بزرگ‌تر شدن ندارند، اما با رفتن به سلول میزبان به‌سرعت تکثیر می‌شوند. تنها دارویی که روی ویروس‌ها تأثیر دارد، واکسن آن ویروس است که مانند پادزهر در بدن عمل می‌کند و باعث تقویت سیستم ایمنی و بیمه شدن نسبی آن در برابر ویروس می‌شود. کرونا یا کووید شماره 19 از خفاش به انسان منتقل شده است، شیوع این بیماری از مرکز فروش غذاهای دریایی و برخی حیوانات وحشی در مرکز ووهان چین آغاز شده، در مراحل نخست به نظر می‌رسید که این بیماری تنها از حیوان به انسان منتقل می‌شود و تنها افرادی که به این بازار رفت‌وآمد داشتند، مورد قرنطینه قرار گرفتند؛ اما بعد از شیوع گسترده مشخص شد این بیماری به ساده‌ترین شکل ممکن از انسان به انسان نیز منتقل می‌شود. علائم این بیماری در سه روز نخست مانند سرماخوردگی است. تب خفیف، سرفه، عطسه، گلودرد، سردرد، تهوع، سرگیجه و نفس‌تنگی و در مواردی بدن‌درد از علائم فعال شدن این بیماری در بدن هستند.

     مبتلایان در چه شرایطی قربانی این بیماری می‌شوند؟

بسیاری از مبتلایان به بیماری کووید 19 با دو روش حمایتی و نگهدارنده رو به بهبودی می‌روند. بیشتر قربانیان کرونا بالای 60 سال سن دارند یا درگیر بیماری‌هایی مانند دیابت پنهان، بیماری‌های عفونی، ریوی و قلبی عروقی بوده‌اند.

      کرونا برای چه گروه سنی خطرناک‌تر است؟

کووید 19 می‌تواند برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطرناک‌تر باشد. ویروس‌ها عملکرد سیستم ایمنی را به‌شدت کاهش می‌دهند و با تضعیف مرحله‌به‌مرحله آن درنهایت باعث مرگ بیمار می‌شوند. سالمندان ازجمله گروه‌های سنی هستند که عملکرد سیستم ایمنی در بدن آن‌ها ضعیف‌تر است. بنابراین این افراد در خانواده‌ها باید از خطر ابتلا به سرماخوردگی ساده هم مصون بمانند. داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، تنگی نفس، بیماری‌های قلبی و عروقی و عفونی نیز می‌تواند فرد مبتلا را به سمت مرگ پیش ببرد.

      آیا این درست است که کودکان به کرونا مبتلا نمی‌شوند؟

کودکان نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند، اما به نظر می‌رسد به دلایلی که فعلاً ازلحاظ علمی قطعی نیستند، این بیماری در کودکان مانند یک سرماخوردگی ساده و کم‌خطر بروز پیدا می‌کند. نکته مهم این است که کودکان در همین شرایط می‌توانند به‌سادگی ناقل این بیماری به افراد مسن‌تر باشند، پس اگر در خانواده کودکی دارید که علائم سرماخوردگی داشت، در این‌روزها او را از سالمندان و افرادی که به‌واسطه بیماری عملکرد ضعیفی در سیستم ایمنی دارند، دور نگه دارید.

      چرا تاکنون درمانی برای این ویروس شناخته نشده است؟

کووید 19 یک بیماری ویروسی است. هیچ دارو یا آنتی‌بیوتیکی روی ویروس‌ها تأثیر ندارد، این ویروس نسبت به واکسن‌های موجود مانند واکسن آنفلوآنزا مقاومت نشان می‌دهد و از آن تأثیر نمی‌گیرد، بنابراین باید طی زمان معینی که معمولاً دو تا سه ماه طول می‌کشد، واکسن ویژه این ویروس ساخته شود. دلیل زمان بردن تهیه واکسن این است که معمولاً این واکسن‌ها باید ظرف چندهفته روی مدل‌های حیوانی آزمایش شوند و بعد از تأثیر در بهبودی بیماری، برای انسان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. درحال حاضر هیچ نوع واکسنی برای کووید 19 ساخته نشده است، تلاش‌ها برای ساخت این واکسن ادامه دارد و متخصصان در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن است ظرف یک تا دو ماه دیگر به این واکسن دسترسی پیدا می‌کنند.

      اکنون چه روش‌های درمانی برای کووید 19 درنظر گرفته می‌شود. آیا به‌کارگیری این روش‌ها در بهبودی بیماران تأثیر دارد؟

روش‌هایی مانند تأمین آب بدن با تزریق سرم و راهکارهای حمایتی و نگهدارنده برای وضعیت بیمارانی که تب بالاتری دارند، در بیمارستان‌های چین به‌کار گرفته شده، جامعه جهانی نیز با الگوگیری از روش چینی‌ها در کنترل و مهار بیماری، همین درمان را مد نظر قرار داده است.

      آیا همه مبتلایان به این بیماری به بستری شدن نیاز پیدا می‌کنند؟

اکنون در شهر ووهان چین بیش از 69 هزار نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند. تنها 20 تا 30 در صد این بیماران در بیمارستان‌ها بستری هستند و بسیاری از آن‌ها بعد از تشخیص بیماری با آموزش‌های لازم در خانه‌هایشان قرنطینه می‌شوند. رژیم غذایی را رعایت می‌کنند، به استراحت می‌پردازند و به‌طور مداوم درجه تبشان را کنترل می‌کنند و به تقویت سیستم ایمنی بدنشان می‌پردازند.

      با توجه به اینکه کووید 19 علائمی شبیه به سرماخوردگی و آنفلوآنزا دارد، در درمانگاه‌ها و بیمارستان‌های ما چطور تشخیص این بیماری امکان‌پذیر خواهد بود؟

در هیچ نقطه از دنیا این بیماری در درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها تشخیص داده نمی‌شود. پروتکل معینی به پزشکان همه مراکز درمانی ابلاغ شده است، پزشک با بیمار به‌طور دقیق صحبت می‌کند، اگر در شرح وضعیت بیمار نکاتی بود که او را مشکوک به این بیماری نشان می‌داد، پزشک موظف است بیمار را به مراکز آزمایشگاهی ما هدایت کند. در این آزمایشگاه‌ها از بیمار نمونه آزمایشگاهی گرفته می‌شود و تا آماده شدن جواب آزمایش، بیمار تحت مراقبت قرار می‌گیرد. درصورت مثبت بودن این آزمایش بیمار در بیمارستان‌های معین بستری و رسیدگی به وضعیت او در قرنطینه آغاز می‌شود.

      در تهران و دیگر استان‌ها چند آزمایشگاه برای تشخیص بیماری کرونا وجود دارد؟

دو مرکز در تهران و چهار مرکز در استان‌های دیگر به‌طور شبانه‌روزی درحال آماده‌باش برای کار کردن بر روی نمونه‌های آزمایشگاهی بیماران مشکوک به کرونا هستند.

      جواب آزمایش افراد مشکوک به ابتلا در چه مدت‌زمانی به‌صورت قطعی اعلام می‌شود؟

این آزمایش دارای مراحلی است. از افراد چند نوع تست مجزا گرفته می‌شود، رسیدن به جواب قطعی با توجه به علائم متفاوت بیماری در موارد مشکوک بازه زمانی نسبی را ایجاد می‌کند؛ اما معمولاً در 24 ساعت پاسخ این تست‌ها به‌طور قطعی اعلام می‌شود.

      در بسیاری از استان‌ها و شهرستان‌ها با فقر زیرساخت‌های درمانی روبه‌رو هستیم، درصورت بروز اپیدمی در هر نقطه از ایران وضعیت رسیدگی به بیماران به چه صورت خواهد بود و آیا موارد مشکوک در شهرستان‌های کم‌برخوردار و محروم به شهر‌های دیگر منتقل می‌شوند؟

درصورت بروز طغیان و احتمال شیوع فعال این آمادگی برای رسیدگی به بیماران در هر نقطه از ایران را داریم.

      کرونا از چه طریقی از فرد مبتلا به افراد سالم منتقل می‌شود؟

به‌طور کلی ویروس‌ها در ترشحات فوقانی بدن وجود دارند و بیش از همه این بخش از بدن را درگیر می‌کنند. این ویروس در ترشحات دهان، بینی، چشم و گوش فعال است و به‌سادگی با یک عطسه و سرفه و بیرون انداختن آب دهان و مخاط بینی، می‌تواند به دیگران منتقل شود؛ دست‌های آلوده به ویروس مهم‌ترین عامل انتقال این بیماری هستند.

      راه‌های پیشگیری از کرونا در چه مواردی خلاصه می‌شود؟

رعایت جدی نکات بهداشتی و تقویت سیستم ایمنی بدن از راهکارهای پیشگیری کرونا معرفی شده‌اند. شستن مداوم دست‌ها با آب و مایع صابون به مدت 30 ثانیه مهم‌ترین و کاربردی‌ترین روش برای مقابله با این ویروس‌ها معرفی شده است. ویروس کووید 19 از ژنوم و غشای پروتئینی محافظ تشکیل شده، شستشوی مداوم دست‌ها با صابون آسیب جدی به ساختار غشای پروتئینی وارد کرده و عملکرد ویروس را مختل می‌کند. توصیه می‌شود بعد از لمس وسایلی مانند گوشی تلفن، لپ‌تاپ، میز محل کار، مبلمان شهری، مبلمان وسایل حمل‌ونقل عمومی، دکمه‌های آسانسور و دستگاه‌های خودپرداز بانک‌ها و فروشگاه‌ها و همچنین بعد استفاده از سرویس‌های بهداشتی دست‌ها را به فاصله زمانی هر 30 دقیقه یک‌بار و به مدت 30 ثانیه با آب و صابون به‌خوبی شست‌وشو دهید و پس از آن از لمس چهار نقطه حساس قسمت فوقانی بدن (چشم‌ها، گوش‌ها، دهان و بینی) پرهیز کنید.

      کرونا از طریق تنفس هوای آلوده به ویروس نیز به بدن فرد سالم منتقل می‌شود، آیا استفاده از ماسک می‌تواند در پیشگیری از این بیماری مؤثر باشد؟

استفاده از ماسک برای جمعیت عادی و سالم توصیه نمی‌شود. اگر علائمی مانند آنفلوآنزا یا سرماخوردگی دارید، بهتر است برای مدت‌زمان کوتاه در محیط‌های بسته عمومی از ماسک استفاده شود. استفاده طولانی‌مدت از ماسک‌های یک‌بارمصرف به‌دلیل مرطوب و باکتریایی شدن، صحیح نیست. امحای غیر اصولی و غیر بهداشتی این ماسک‌ها و رها کردن آن‌ها در محیط‌های عمومی می‌تواند زمینه‌ساز بروز و شیوع بیماری‌های عفونی دیگر در اماکن عمومی شود.

      روند بهبود در مورد بیماری کرونا به چه صورت است؟ آیا ماندن در قرنطینه و حفظ وضعیت عمومی بدن در بهبود بیماری مؤثر است؟

هیچ ویروسی در بدن پایدار نیست. تنها ویروسی که در بدن باقی می‌ماند، ویروس ایدز است. ویروس کرونا هم این مکانیزم را در خود دارد و بعد از مدت یک تا سه روز از بدن خارج می‌شود؛ اما میزان آسیبی که وارد می‌کند، ارتباط مستقیم با شرایط سیستم ایمنی بدن دارد که از هر فرد نسبت به فرد دیگر متغیر است. آسیب‌ها در یک فرد به‌گونه‌ای بوده که بیماری منجر به فوت می‌شود و در مورد تعدادی دیگر شرایط بیماری بعد از گذشت زمان و راهکار‌های موجود مانند تأمین آب بدن و حفظ دمای طبیعی، رو به بهبودی می‌رود. طبق آمار وضعیت تعداد زیادی از مبتلایان که عملکرد سیستم ایمنی آن‌ها نرمال بوده و بیماری زمینه‌ای نداشته‌اند، بهبود پیدا کرده است.