سپهرغرب، گروه خبــر - طاهره ترابی‌مهوش: وجود برخی مشکلات در عرصه ایجاد زیرساخت همچون اوقافی بودن کبودراهنگ، راه را بر اجرای بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای بدیهی همچون طرح‌های بازآفرینی و جذب سرمایه‌گذار در این شهر و شهرستان بسته است.

کبودراهنگ با وسعتی حدود چهار هزار و 25 کیلومتر مربع به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرستان در شمال استان همدان، دارای موقعیت مناسب جغرافیایی با قرار گرفتن در کنار کریدور اصلی ارتباطی مرکز کشور با استان‌های غربی، هم‌جواری با منطقه ویژه اقتصادی فامنین، استقرار شهرک صنعتی ویان به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرک صنعتی استان همدان، استقرار صنایع بزرگی همچون مجتمع فولاد ویان، لوله نورد اکباتان، شرکت شیمی معدنی پاسارگاد، کارخانه دوده صنعتی آلتون، کارخانه سیمان، آویژه الوند، کارخانه ساخت دیگ بخار و ده‌ها واحد صنعتی دیگر بوده و همچنین وجود نیروگاه یک‌هزار مگاواتی برق شهیدمفتح باعث شده است که در شهرستان کبودراهنگ زمینه‌های لازم برای یک جهش بزرگ جهت تبدیل شدن به قطب صنعتی استان همدان، فراهم شود.

از سوی دیگر کبودراهنگ شهرستانی با شهرت جهانی است و از سال پیش با داشتن جاذبه گردشگری علیصدر و داشتن پتانسیل‌های بکر کشاورزی در رسته‌های مختلف همچون دام مهربان، گندم و جو و صنایع دستی همچون فرش مهربان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اما طی این سال‌ها موانعی در راه توسعه زیرساخت‌های این شهر و شهرستان وجود داشته، به‌طوری که کبودراهنگ با وجود داشته‌ها و ظرفیت‌های فوق‌الذکر، سال‌ها است که جزء چند شهرستان محروم کشور محسوب شده و از محل ماده سه منابع نفت و گاز بهره می‌برد؛ این درحالی است که طبق توسعه دیگر شهرستان‌های استان همدان، انتظار می‌رفت درحال حاضر این شهر و شهرستان جهانی نیز به مقصدی برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود.

اما با کدام زیرساخت؟ کدام سرمایه‌گذار به هزینه کردن در شهری رغبت دارد که املاکش سند ثبتی ندارد؟ در شهرستانی با صدها سال سابقه مدنیت، مطالعات دقیق شهری و زیرساخت‌های لازم (که از سال‌ها قبل باید آغاز می‌شده) وجود ندارد و با هر حادثه‌ای در این شهر، شاهد بروز بحران هستیم.

حال آنکه دراین‌بین برخی مشکلات در عرصه ایجاد زیرساخت همچون اوقافی بودن کبودراهنگ، راه را بر اجرای بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای بدیهی همچون طرح‌های بازآفرینی در این شهر و شهرستان بسته است؛ به‌طوری که طبق آخرین پیگیری‌های ما در این حوزه نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر کبودراهنگ دراین‌باره گفت: وقفی بودن اراضی این شهر در حوزه صدور سند و بازآفرینی بافت فرسوده، ساکنین را با مشکل مواجه کرده است.

تأسف‌بارتر اینکه سال‌ها است مسئولان استانی و شهرستانی دم از تبدیل به احسن کردن اراضی اوقافی این شهرستان می‌زنند و حتی در مقطعی یعنی سال 93 خبرهایی از نشست مشترک مسئولان مردم بهار و کبودراهنگ در مجلس با قائم‌مقام اوقاف و امور خیریه کشور با موضوع تبدیل به احسن کردن اراضی و املاک موقوفه شهرهای لالجین و کبودراهنگ در تهران زده شد و در این نشست سردار عابد، قائم‌مقام اوقاف و امور خیریه کشور گفت: از سوی رهبر انقلاب حکم اجرای تبدیل به احسن کردن اراضی کبودراهنگ و لالجین صادر شده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد که باید عملیات اجرایی آن‌ها آغاز شود و کارشناسان در این شهرها حضور یابند تا مشکل مردم حل شود؛ اما با گذشت بیش از پنج سال از آن زمان، هنوز بخش اعظم اراضی این شهرستان با مشکل اوقافی بودن مواجه‌اند و هیچ پاسخ قانع‌کننده را نیز از سوی مسئولان شاهد نبوده و نیستیم.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین‌باره گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام رضا حاجی‌زین‌العابدینی، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان و نیز موسی عابدی، نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر کبودراهنگ ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان با بیان اینکه اوقافی بودن اراضی هیچ‌‌گونه مانعی را برای توسعه شهرستان کبودراهنگ ایجاد نکرده است، گفت: آمادگی از سوی اداره کل اوقاف استان برای پیشبرد اهداف توسعه شهرستان کبودراهنگ در کلیه امور مرتبط با این موضوع وجود دارد.

حجت‌الاسلام رضا حاجی‌زین‌العابدینی با تأکید بر امکان همکاری و مشارکت اوقاف برای اجرای طرح‌هایی همچون بازآفرینی شهری و در پی آن ارتقای زیرساخت‌ها و حتی سرمایه‌گذاری در شهرستان وجود دارد، افزود: درواقع در این بخش کوتاهی از طرف اداره کل اوقاف وجود نداشته است.

حجت‌الاسلام حاجی‌زین‌العابدینی با بیان اینکه امکان برگزاری جلسات با دستگاه‌های متولی برای هماهنگی در این بخش فراهم است، در واکنش به این مسئله که امکان عدم صدور سند مالکیت یکی از موانع رغبت برای ورود به عرصه بازآفرینی شهری از سوی شهروندان کبودراهنگی است زیرا با وجود تصمیم‌سازی‌های چندین‌باره در این خصوص تلاش‌ها در حوزه تبدیل به احسن‌سازی به نتیجه مطلوب نرسیده است، ابراز کرد: بنده در جریان فرآیند پیشنهاد از سوی شهرداری درخصوص ارائه زمین به‌ازای اراضی اوقافی نیستم، اما نکته این است که 6 دانگ شهرستان و شهر کبودراهنگ موقوفه است؛ بنابراین اینکه بخواهند به‌ازای اراضی موقوفه، اراضی دیگری به اوقاف بدهند، با این شرایط چگونه ممکن خواهد بود؟

وی افزود: درخصوص مشکل صدور سند مالکیت اراضی اوقافی شهرستان کبودراهنگ برای اجرای طرح‌هایی همچون طرح بازآفرینی، باید بگویم این نخستین شهرستان ما نیست و یقیناً آخرین شهرستان هم نخواهد بود و مشابه شرایط کبودراهنگ در کشور فراوان یافت می‌شود.

حجت‌الاسلام حاجی‌زین‌العابدینی با تأکید بر اینکه در موارد این‌چنینی امکان برقراری رابطه استیجاری بین فرد ساکن در اراضی یا املاک اوقافی نسبت به عرصه فراهم است، گفت: پس از ساخت، اعیانی ملک به نام فرد سازنده سند زده می‌شود.

وی با بیان اینکه در بستر مذکور امکان خریدوفروش، رهن، اجاره و حتی ارائه این سند برای تضمین بانک از سوی مالک فراهم است، خاطرنشان کرد: مشابه این مورد در شهرستان ملایر به وفور یافت می‌شود.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان با تأکید بر اینکه منعی دراین‌باره وجود ندارد، اذعان کرد: ما یقیناً ادعایی پس از انعقاد قرارداد استیجاری نسبت به اعیان نخواهیم داشت و سازمان ثبت نیز مشکلی با صدور سند اعیانی ندارد.

در ادامه نایب‌ریئس شورای اسلامی شهر کبودراهنگ با نقد گفته‌های مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان درخصوص اوقافی بودن 6 دانگ شهرستان و شهر کبودراهنگ، گفت: به‌هیچ‌وجه این‌گونه نیست و تنها مسئله اوقافی بودن در بخش‌هایی از شهر کبودراهنگ و نیز در تعدادی از روستاهای این شهرستان سندیت دارد.

موسی عابدی با بیان اینکه متأسفانه مسیر وقف در این شهرستان که می‌بایست منجر به توسعه و پیشرفت منطقه می‌شد از راه اصلی منحرف شده است، خاطرنشان کرد: اینکه عنوان شده امکان فرآیند قرارداد استیجاری بین اوقاف و مردم فراهم است، می‌بایست بگویم نخست اینکه بسیاری از ساکنین املاک از امکان مذکور بی‌اطلاع هستند و یا اینکه درصورت اطلاع از این فرآیند، هزینه انتقال این املاک از مالک اعیانی به فرد دیگر بسیار است و مردم به این موضوع واقف هستند؛ زیرا در هربار انتقال، می‌بایست درصدی به اداره کل اوقاف پرداخت شود.

وی ادامه داد: از طرفی این اداره کل می‌تواند با فروش اراضی به قیمت کارشناسی به مالکین و اهالی ساکن در موقوفات، در مسیر واقعی وقف قرار گرفته و از طریق جمع‌آوری این مبالغ، خود در مسیر توسعه شهرستان با سرمایه‌گذاری در بخش صنایع کشاورزی و گردشگری گام مؤثری برداشته و از این طریق مسیر را برای حضور دیگر سرمایه‌گذاران هموار کند.

عابدی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر نیز با پیگیری‌های انجام‌شده قرار شد تبدیل به احسن کردن اراضی از سر گرفته شود، خاطرنشان کرد: در این راستا یک‌هزار نفر برای آن ثبت‌نام و حتی 100 نفر از آن‌ها هزینه کارشناسی واریز کردند، اما اداره اوقاف به مبلغ کارشناسی اعتراض کرد و این روند متوقف شد؛ هزینه کارشناسی نیز به افراد که این وجه را به حساب کارشناسان واریز کرده بودند، بازگردانده نشد!

وی با تأکید بر اینکه انتظار می‌رود مشکل اوقافی بودن اراضی این شهرستان از طریق مدیران استانی و نیز نماینده شهرستان و حتی مسئولان محلی به‌صورت جدی پیگیری شود، گفت: رفع مشکل مذکور گامی بزرگ به ‌سوی توسعه این شهر و شهرستان خواهد بود.

عابدی با بیان اینکه البته پیشنهادی را به‌صورت شفاهی در جلسات مختلف خطاب به اداره اوقاف مطرح کردیم که به نظر می‌رسد مشکلات شرعی مسئله را نیز برطرف کند، اظهار کرد: امکان اینکه اراضی در خارج از محدوده شهری خریداری و به‌ازای اراضی وقفی به این اداره داده شوند، وجود دارد؛ چراکه اراضی وقفی فعلی نیز پیش از گسترش شهر، دارای کاربری کشاورزی بوده‌اند، پس به‌نوعی تهاتر شکل می‌گیرد.

مع‌الوصف؛ با وجود گفته مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان مبنی بر نبود مانع برای اجرای طر‌ح‌های عمرانی و توسعه‌ای در شهرستان کبودراهنگ، یقیناً شرایط برای تحقق این موضوع سهل نیست؛ زیرا در غیر این صورت می‌بایست طی سال‌های گذشته بنا به ظرفیت‌های موجود در حوزه اقتصاد کشاورزی (همچون دام و محصولات کشاورزی) و نیز وجود پتانسیل‌های گردشگری (همچون غار علیصدر) در شهرستان، شاهد حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و حتی دولتی در این بخش می‌بودیم که در پی حضور سرمایه‌گذاران، یقیناً تقویت زیرساخت‌ها و ارتقای کیفیت زندگی مردم این شهرستان را می‌دیدیم که متأسفانه این‌گونه نبوده است؛ بنابراین تعیین تکلیف وضعیت اراضی اوقافی شهرستان و اینکه کل و یا جزئی از شهرستان اوقافی است، اصلی‌ترین مسئله‌ای بوده که می‌بایست در مرحله نخست از سوی مدیریت ارشد استان تعیین تکلیف شود و از سوی دیگر باید مشخص باشد که در واقعیت امر آیا اوقافی بودن اراضی طی این سال‌ها مانع توسعه شهرستان شده و یا اینکه کم‌کاری مدیران دلیل اصلی است؟