کاهش آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر و درآمد کم کشت‌های سنتی با روش‌های منسوخ‌شده آبیاری باعث شده است تا کشاورزان و سرمایه‌گذاران به فکر استفاده از روش‌های متفاوت کشت و برداشت محصول و درآمدزایی بیشتر با مصرف آب کمتر باشند.

با ورود موج خشکسالی به ایران، لرستان نیز از تبعات آن در امان نمانده و آثار خشکسالی یکی پس از دیگری زخم عمیق خسارت را بر چهره این استان به جای گذاشته است.

لرستانی که دشت‌های سرسبز، رودهای خروشان، تنوع بسیار بالای گونه‌های گیاهی و حیوانی و وجود بیش از 50 آبشار فصلی و دائمی آن را به منطقه‌ای رویایی و بکر تبدیل کرده در سال‌های اخیر به استانی کم آب به ویژه در حوزه کشاورزی تبدیل شده است.

با شدت خشکسالی و کاهش نزولات جوی، رفته رفته حجم برداشت‌های آب از منابع سطحی و زیرزمینی افزایش یافت به نحوی که کارشناسان اعلام کردند این سالها برداشت آب از دشت کوهدشت تا عمق 80 متری نیز رسیده است.

علاوه بر کاهش بارندگی و خشکسالی، کشاورزان مهاجر و کشت گیاهان آبدوست نیز بلای بزرگتری در کشاورزی استان شد به نحوی که برای آبیاری تنها 14 هزار هکتار کشت آبدوست استان 410 میلیون مترمکعب آب در این اراضی مصرف می‌شد.

در این شرایط فرهنگ استفاده از منابع آب نیز در جامعه آنطور که باید اصلاح نشده و عده ای که تعداد آنان کم نیست هنوز در هوای روزهای پرآبی به سر می‌برند و انگار که صدای ترک لب‌های خشک زمین را نمی شنوند.

در این میان اهمیت گلخانه‌ها بیش از پیش نمود پیدا می‌کند، خانه‌های سبزی که با کاهش چشمگیر مصرف آب و راندمان بالا نسبت به فضای بیرون می‌توانند تا حدود زیادی منابع آبی را از وضعیت قرمز خارج کنند و جهش تولید را به معنای واقعی تحقق ببخشند.

رونق و توسعه گلخانه‌ها یعنی گل کردن تولید زیر سقف‌های شیشه ای، یعنی نجات وضعیت قرمز آب با کمک خانه‌های سبز و ایجاد روزگار خوش تولید در دوران تحریم، تولیدی که شاید برخی موانع مسیرش را بهانه کرده اند اما بدون شک گلخانه‌ها راهی مطمئن و لذتبخش برای عبور از این گردنه‌های سخت هستند.

اینگونه است که تولید زیر سقف‌های شیشه ای و تابش خورشید گل می‌کند و تلاقی همت و کار علمی علاوه بر سودآوری، موجب اشتغالزایی، جهش تولید و ارزش افزوده بیشتری می‌شود.

بیش از 90 درصد آب مصرفی لرستان در بخش کشاورزی است

در حال حاضر 60 درصد آب مورد نیاز لرستان از حوزه کرخه و 40 درصد از حوزه دز تامین و سالیانه حدود 2 میلیارد و 600 میلیون مترمکعب آب در استان مصرف می‌شود که 72 درصد آن از منابع سطحی و مابقی از منابع زیر زمینی برداشت می‌شود و از این مقدار 92 درصد مصارف کشاورزی دارد، پنج درصد آب استان در زمینه آشامیدنی و مصارف بهداشتی و سه درصد در صنعت مصرف می‌شود.

کشت گلخانه ای، افزایش عملکرد با حفظ منابع آبی

معاون برنامه ‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی لرستان می‌گوید: امروزه محدودیت منابع آبی و تغییر اقلیم و بروز خشکسالی‌‌های متواتر، به چالش بخش کشاورزی کشور تبدیل شده است.

نامدار صیادی افزود: به منظور مقابله با این چالش، برنامه‌‌ها و سیاست‌‌های متنوعی تدوین شده که یکی از آنها توسعه کشت محصولات کشاورزی در محیط‌‌های کنترل شده و گلخانه ‌ای است.

وی اظهار داشت: توسعه کشت محصولات گلخانه ‌ای می‌‌تواند در راستای اجرایی شدن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به افزایش عملکرد تولید در واحد سطح و همچنین افزایش راندمان آبیاری و حفظ منابع آبی کمک کند.

به گفته وی وزارت جهاد کشاورزی در برنامه‌ ششم توسعه کشور، استان ‌ها را برای توسعه این مهم مکلف کرده است و جهاد کشاورزی لرستان نیز باید در این راستا با استناد به برنامه ‌های بالادستی اقدام به توسعه کشت ‌های گلخانه ‌ای به 107 هکتار در افق 1400 کند.

کاهش آب مصرفی گلخانه به یک دهم لیتر بر ثانیه

معاون برنامه ‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان گفت: مهمترین اهداف توسعه کشت‌‌های گلخانه ‌ای تولید محصولات کشاورزی در مناطقی است که قابلیت کشت در فضای باز را ندارند.

صیادی تولید محصولات براساس نیاز و ذائقه مصرف کننده به منظور حضور در بازارهای صادراتی و امکان تولید محصول در تمام فصول و مناطق را از دیگر اهداف این نوع کشت عنوان کرد.

وی اظهار داشت: افزایش تولید در واحد سطح کشت گلخانه ای صرفه اقتصادی بالایی دارد به نحوی که با یکهزار مترمربع کشت گلخانه ‌ای می‌ توان به اندازه‌ یک هکتار کشت در فضای باز و سنتی محصول تولید کرد.

وی افزود: میزان آب مصرفی کشت گلخانه ای نیز به یک دهم لیتر بر ثانیه نسبت به فضای باز می‌رسد درحالیکه کشاورزی سنتی ده‌ها و صدها لیتر بر ثانیه آب مصرف می‌کند، همچنین ارتقای مدیریت کشت در کشت گلخانه ای منجر به افزایش کیفیت محصول تولیدی می‌شود چرا که کنترل دقیق آبیاری، کوددهی و آفات و بیماری‌‌ها به روش‌های غیرشیمیایی انجام می‌شود.

موانع و مشکلات توسعه کشت ‌های گلخانه ‌ای در لرستان

معاون برنامه ‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی لرستان بالا بودن هزینه اولیه احداث واحدهای گلخانه ‌ای را از مهمترین مشکلات پیش رو دانست و بیان کرد: ضعف سیستم بازاریابی و بازاررسانی محصولات کشاورزی در استان نیز از مسائل موجود است.

صیادی ادامه داد: نبود یا کمبود صنایع بسته بندی با کیفیت صادراتی و نبود پایانه‌های صادراتی جهت انتقال سریع محصولات با دوام پایین به بازارهای هدف نیز مشکل دیگری در مسیر کشت گلخانه ای لرستان به شمار می‌رود.

وی اظهار داشت: با برندسازی مناسب و تقویت شرکت‌های تبلیغاتی برای معرفی بهینه محصولات کشاورزی می‌توان گام مهمی در راستای افزایش ارزش افزوده محصول گلخانه ای لرستان برداشت چراکه این استان سه عنصر اصلی، نیروی انسانی توانمند، آب و خاک حاصلخیز را در اختیار دارد.

13هزار تن محصول گلخانه‌ای در لرستان تولید می‌شود

رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز گفت: در حال حاضر سطح زیرکشت گلخانه‌های لرستان 65 هکتار بوده و سالانه 13 هزار تن محصولات گلخانه ای شامل گوجه، خیار، فلفل دلمه ای وآلوئورا برداشت و صادر می‌شود.

اسفندیار حسنی مقدم با بیان اینکه سطح گلخانه‌ها با توجه به ظرفیت استان بسیار کم می‌باشد تصریح کرد: چهار میلیون شاخه گل رز در گلخانه‌های استان تولید و به بازارهای داخلی و استان‌های همجوار ارسال می‌شود.

حسنی مقدم در خصوص مزایای کشت گلخانه ای نسبت به فضای آزاد گفت: افزایش تولید در واحد سطح، صرفه جویی مصرف آب، محصول سالم و اشتغالزایی بالا از نتایج این نوع کشاورزی است.

وی ادامه داد: در فضای باز از هر هکتار گوجه فرنگی 20 تا 25 تن برداشت می‌شود که در محیط گلخانه تا 20 برابر یعنی 500 تن در هکتار قابل افزایش می‌باشد و این درحالیست که نیاز آبی یک هکتار گلخانه نسبت به فضای باز یک سوم می‌باشد و با توجه به بحران کم آبی، حرکت به سمت این نوع کشت ضروری است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان تصریح کرد: به همین منظور تکمیل طرح‌های نیمه تمام در دستور کار قرار دارد که یکی ازپروژه‌های مهم و بنیادین وزارت خانه برای باغات به ویژه انار، زردآلو، سیب و مرکبات به منظور پیشگیری از آفتاب سوختگی، سرمازدگی و تگرگ احداث سایبان می‌باشد.

حسنی مقدم اظهار داشت: در همین راستا احداث سایبان برای شرکت فجر صفا شهرستان خرم آباد به مساحت 25٠ هکتار در دست اقدام است و انتظار می‌رود تا پایان سال جاری تکمیل و بهره برداری شود.

وی تاکید کرد: سازمان جهاد کشاورزی از سرمایه گذاری بخش خصوصی در فعالیت‌های گلخانه ای استقبال می‌کند که در این راستا متقاضیان بایستی با مراجعه به سازمان و بازدید از زیرساخت شهرک‌های آماده کار اقدام کنند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان همچنین گفت: 334هکتار از اراضی ملی استان طی سالهای گذشته برای واگذاری به شرکت شهرک‌های گلخانه‌ای برای کاشت محصول اختصاص یافته است و علاوه بر این، تسهیلات ارزان قیمت بانکی تبصره 18 بند الف به متقاضیان پرداخت می‌شود.

کرونا هفت میلیارد تومان به گلخانه‌های لرستان خسارت زد

رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان اضافه کرد: شیوع کرونا موجب خسارت هفت میلیارد تومانی به گلخانه‌های استان شد که تاکنون 2 میلیارد تومان تسهیلات در این بخش پرداخت شده است.

حسنی مقدم افزود: تاکنون 166 پرونده برای پرداخت خسارت کرونا به گلخانه داران استان تشکیل شده و روند پرداخت تسهیلات ادامه دارد.

وی ادامه داد: سالانه بیش از چهار و نیم میلیون گل شاخه بریده در استان تولید می‌شود که با توجه به شیوع ویروس کرونا حداقل یک و نیم میلیون گل شاخه بریده استان خسارت دید و به بازار مصرف عرضه نشد.

وی بیان کرد:‌ تولید محصول گلخانه‌ای باعث صرفه‌جویی 95 درصدی آب، تولید ١٠ برابری محصول و اشتغال هفت برابری در قیاس با فضای آزاد می‌شود بنابراین باید در راستای تقویت این حوزه تلاش کرد.