سپهرغرب، گروه دوران طلایی: سن نوجوانی یک دوره بسیار حساسی است، این دوره، دورۀ بسیار کوتاهی نسبت به کودکی و جوانی است، مهمترین دگرگونی‌ها من جمله تغییرات فیزیکی و رشد روانی را در دوران نوجوانی شاهدیم. در این زمان درصورتی که بدرستی نوجوان را درک نکنیم و رفتار مناسبی نداشته باشیم امکان دارد که برای نوجوان مشکلاتی پیش بیاید. در این مقاله در خصوص درک کردن نوجوانان صحبت خواهیم کرد.

 دوره نوجوانی چه دوره‌ای است؟

نوجوانی، مرحلهٔ گذار رشد فیزیکی و روانی انسان است که بین کودکی و جوانی روی می‌دهد. این گذار، تغییرات زیستی (بلوغ جنسی)، اجتماعی، و روان شناختی را در بر‌می‌گیرد، هرچند که از بین این‌ها تنها تغییرات زیستی و روان شناختی را می‌توان به آسانی اندازه‌گیری کرد.

یکی از اصطلاحاتی که در بلوغ نوجوانی استفاده می‌شود، جهش رشد است. جهش رشد؛ یعنی تغییرات ناگهانی و چشم‌گیر جسمانی. دخترها معمولاً دو سال زودتر از پسرها بالغ می‌شوند. اوج بروز جهش نموی در دختران حدود 13- 12 سالگی و در پسران 14 سالگی می‌باشد.

 اثرات منفی درک نکردن احساس نوجوانان

هر خانواده‌ای برای خود شیوه تربیتی خاصی را دنبال می‌کند که به نوعی آزمون و خطایی برای نسل آینده است و کمتر خانواده‌ای است که راه درست رفتار با نوجوانان در سن بلوغ را درک می‌کند.

دوران بلوغ دوران سرکشی، تمرد و استرس است، سرکشی دربرابر پدر و مادر و معلم و بطور کل قانون و مقررات یا به عبارتی دیگر دوران اتلاف وقت‌ها، تنبلی کردن، سستی و بی‌حالی، دهن‌کجی و بی‌اعتنایی، خشونت، بگو مگو و ناراحتی، غر ولند و شکایت، دوستی با جنس مخالف و تجربه کردن هیجانات پر خطر و یا اصلاً انجام دادن کارهایی برخلاف حساسیت‌های والدین است که والدین در مرحله نخست باید با این ویژگی‌ها آشنا باشند.

والدین تا زمانی که فرزندشان خردسال است از محبت کردن به آن‌ها کوتاهی نمی‌کنند ولی با بزرگتر شدن فرزندشان و هم زمان با رشد فیزیکی و جسمی وی، سعی می‌کنند خود را با احتیاجات گوناگون فرزندشان وفق دهند. ولی اکثر مواقع فراموش می‌کنند که عشق و محبت به فرزند یک احتیاج دائمی است و نباید آن را از فرزندانمان دریغ کنیم.

عشق، محبت، توجه و مراقبت از عناصر اصلی هر رابطه‌ای است که خواستار استمرار آن هستیم و رعایت کردن این موارد در مورد کودکان شکل ویژه‌ای بخود می‌گیرد.

نوجوان دوست دارد آزاد باشد و هرکاری را طبق خواسته و توان خود انجام دهد و خود را محک بزند بدین ترتیب کم تر تحت‌تأثیر راهنمایی‌ها و مشورت‌های والدین قرار می‌گیرد و از طرفی هم دوست ندارد والدین وی را رها کنند و کاملاً آزاد باشد. او دلش می‌خواهد پدر و مادرش تحکم خویش را داشته باشند و بر کارهایش نظارت کنند.

 اثرات منفی درک نکردن نوجوانان

دوره نوجوانی دوره‌ای است که نوجوان نمیداند چه انتظاری از خود و سایرین دارد و برای همین نوجوان و والدین همیشه سردرگم هستند که چه رفتاری با او داشته باشند و خانواده‌ها این رفتارهای دوگانه نوجوان را پاسخی به رفتار خودشان می‌دانند و فکر می‌کنند وی همیشه قصد مخالفت با آن‌ها را دارد. درصورتی که بدانند این تناقض‌ها بخشی از رشد طبیعی نوجوانی است، راحت تر با این رفتارها کنار می‌آیند.

ناکام‌کننده‌ترین عامل برای نوجوان این است که احساس کند والدین وی را درک نمی کنند، اما دستور می‌دهند. اما منظور این نیست که باید به انتظارهای بیجا و نامناسب وی جواب مثبت داد، ولی باید به آن‌ها گوش داد. مخصوصا هنگامی که والدین می‌خواهند اعمال قدرت کنند، حتماً باید به گفته‌های فرزندان گوش بدهند. گوش دادن به صحبت‌های نوجوان، خشم وی را کاهش می‌دهد و آماده همکاری می‌کند.

باید به نوجوان اعتماد کرد مگر این که اعتماد والدین خدشه دار شود.البته هنگامی که نوجوان از اعتماد والدین سواستفاده نموده و کار خطایی هم انجام می‌دهد، نباید از او سلب اعتماد کرد. با حرف زدن و تذکرهای کوچک گاه به گاه، می‌توان بدون برخورد مستقیم مشکل را حل و فصل کرد تا حد و حدود احترام‌ها هم حفظ شود.

پدر و مادر باید فرزندشان را برای بلوغ و نوجوانی فراهم کنند و تغییرات این زمان را برای نوجوانشان شفاف‌سازی کنند به دلیل آنکه بسیاری از نوجوانان اطلاعات درستی در این مورد ندارند و اکثراً این مطالب را از والدینشان یاد نمی‌گیرند بلکه از دوستان و اطرافیان و حتی منابع غیر‌موثق دریافت می‌کنند که همین مسئله می‌تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات آنان شود.

همراهی والدین با نوجوانان می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب در زمان نوجوانی کمک به سزایی کند و از پیشروی نوجوانان به استفاده از مواد و راه‌های نامناسب جلوگیری به عمل آورد. بهتر است که والدین به خصوص والد همجنس فرزند خویش را برای سن بلوغ آماده کنند و نگران این مسئله نباشند که دادن اطلاعات در این باره امکان دارد به مرزهای فرزند و والدی آن‌ها آسیب برساند.

والدین باید با قبول کردن تفاوت بین خود و نوجوانشان آرامش را در منزل برقرار نمایند و به جای تمرکز بر اختلاف‌ها، به نوجوانی خویش بنگرند و شباهت‌هایی که در رفتارشان در آن دوره با رفتار فرزندشان وجود دارد، توجه کنند.

در این زمان حساس نوع برقرای رابطه با نوجوان برای خانواده اهمیت دارد و برای درک متقابل نوجوان، اول باید خانواده آگاه به نحوه برقراری رابطه کلامی با نوجوان خود باشد. نکته قابل اهمیت در این دوره، حوصله و اندکی سازش و مدارا است و تعامل شایسته والدین و درک متقابل نوجوان باعث کاهش تنش‌ها در دوره نوجوانی می‌شود.