سپهرغرب، گروه سلامت - عطیه صفی‌‌زاده: کارشناس تغذیه بابیان اینکه همان‌طور که ابن‌سینا در کتاب‌های خود به این نکته اشاره کرده‌ که غذای ما داروی ماست عنوان کرد: این مطلب اهمیت غذا را نشان می‌دهد و هر غذایی که می‌خوریم در سلامت جسم و روح ما بسیار تأثیرگذار است.

برای رسیدن به جسمی سالم و آرام نیاز به روانی سالم است و روان سالم بدون جسم سالم میسر نیست و جسم هم بدون تغذیه نمی‌تواند سالم باشد، چراکه سلامت جسمی و روانی انسان به میزان قابل‌توجهی به نوع تغذیه، کیفیت مواد غذایی و ویتامین‌ها مربوط است.

ارتباط بین رژیم غذایی مناسب و حالات روحی و روانی ارتباطی دوطرفه است. کمبود مواد مغذی مانند اسیدهای چرب امگا 3، آهن، مس، روی و ویتامین‌های گروه B می‌تواند قبل از اینکه منجر به علائم بالینی شوند، فرد را در معرض بیماری‌های روحی و روانی قرار دهند.

از طرف دیگر از عوارض جانبی برخی داروهای مورداستفاده در درمان بیماری‌های روانی ایجاد کمبود‌های تغذیه‌ای است که به‌نوبه خود می‌تواند وضعیت بیماری فرد را تشدید کند.

متأسفانه اختلالات روحی و روانی مانند سایر بیماری‌ها به‌سرعت تشخیص داده نمی‌شوند و ممکن است علائم واضح و مشخصی نداشته باشند اما با دریافت تاریخچه رژیم غذایی فرد مشکوک و شناخت عادات غذایی و انجام آزمایش‌های شیمیایی می‌توان کمبودهای رژیمی را اصلاح و وضعیت روانی فرد را بهبود بخشید.

     تعریف غذای سالم

غذای سالم یا ایمن، غذایی است که از مواد اولیه سالم و ایمن تهیه‌شده باشد. به عبارتی، غذای سالم عاری از مواد زیان‌بخش و مضر و متشکل از اجزای مفید برای سلامت مصرف‌کنندگان است.

مراحل تهیه غذا شامل فرآوری، توزیع و مصرف به‌صورت یک زنجیره درهم‌تنیده است و چنانچه هر یک از این اجزاء دچار نقص یا کمبود شود، دیگر قسمت‌ها نیز از آن متأثر خواهد شد و به‌طورکلی سلامت نهایی غذا مستلزم تأمین سلامت همه این اجزاست البته ویژگی‌های دیگری نیز برای غذای سالم در نظر گرفته می‌شود، ازجمله این‌که حتی‌الامکان به حالت طبیعی و کامل نزدیک‌تر بوده، تحت حداقل پردازش قرارگرفته، مواد مغذی و فیبر موجود در آن‌ها حذف نشده و فاقد افزودنی‌های سنتتیک (مصنوعی) است.

در همین راستا و با موضوع نقش تغذیه بر سلامت جسم و روان با کارشناسان این حوزه به گفتگو پرداخته‌ایم که نتیجه را در ادامه می‌خوانید:

یک کارشناس تغذیه بابیان اینکه روح و جسم سالم در کنار تغذیه سالم به دست می‌آید عنوان کرد: برای تغذیه سالم باید مواد غذایی را انتخاب کنیم که برای بدن مغذی، سالم و مفید باشد.

لیلا رامشک در ادامه گفت: باید مواد غذایی همانند سبزیجات، میوه‌ها، پروتئین‌ها را در برنامه غذایی خود قرار دهیم.

وی بابیان اینکه یکی از علل بیماری‌های قلبی و عروقی به نوع تغذیه فرد مربوط می‌شود خاطرنشان کرد: می‌توان با اصلاح روش تغذیه‌ای و ورزش کردن از ابتلا به بیماری‌ها جلوگیری کرد.

کارشناس تغذیه بابیان اینکه با رعایت چند نکته ساده در عادات غذایی می‌توان سلامت قلب و عروقی خود را افزایش دهیم گفت: تغذیه سالم یکی از مهم‌ترین روش‌ها در دست‌یابی به‌سلامت جسم و روح می‌باشد.

رامشک بابیان اینکه در اکثر مواقع روح و روان در کنار جسم سالم به دست می‌آید که این دو در کنار تغذیه سالم به‌دست‌ می‌آیند اذعان کرد: هدف هر شخص از تغذیه فقط سیر شدن نیست بلکه هدف اصلی تغذیه، رسیدن مواد مغذی به بدن است، این مواد با تأثیرات خود باعث تأمین نیازهای بدن و درنتیجه سلامت اندام‌ها همچنین روان هر شخص می­‌شود.

وی در ادامه گفت: به­عبارتی این‌که چه می‌خوریم، چگونه و چه مقدار می‌خوریم بر سلامت جسم و روان ما تأثیر بسزایی دارد. رامشک اذعان کرد: امروزه ارتباط بیش خوردن و چاقی با بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، سرطان‌ها، بیماری‌های مفصلی مثل آرتروز، بیماری‌های کیسه صفرا، نقرس و غیره کاملاً اثبات‌شده و نگرانی متصدیان سلامت جوامع امروز، نه بیماری‌های واگیر و عفونی بلکه بیماری‌های غیر واگیر هستند که اکثریت قریب به‌اتفاق آن‌ها با عادات غذایی مرتبط‌اند. برای پیشگیری از سرطان‌ها، بیماری‌های قلب و عروق و دیابت و بالاخره افزایش طول عمر، تغذیه مناسب در دستور کار دستگاه‌های بهداشتی سلامت کشورها قرارگرفته است.

وی بابیان اینکه هرم غذایی یکی از اصلی‌ترین پایه‌های برنامه‌ریزی تغذیه‌ای برای جامعه است که با استفاده از آن انواع گروه‌های مواد غذایی مصرفی اولویت‌بندی می‌شوند عنوان کرد: درواقع با استفاده از این هرم، میزان مصرف هر یک از مواد غذایی و نسبت مصرف آن‌ها تعیین‌شده است.

کارشناس تغذیه بابیان اینکه هرم غذایی دارای 6 قسمت است که به‌صورت نامساوی تقسیم‌شده‌اند گفت: نامساوی بودن بخش‌ها بدین معناست که میزان مصرف موادی که قسمت بزرگ‌تری را به خود اختصاص داده‌اند، می‌بایست بیشتر از قسمت‌های کوچک‌تر باشد.

رامشک با اشاره به هرم غذایی گفت: در هرم غذایی به ترتیب از گروه اول گروه نان غلات، گروه سبزی‌ها، گروه میوه‌ها، گروه لبنیات، گروه پروتئین‌ها و گروه هفتم ‌گروه چربی و قندها است.

وی بابیان اینکه یک غذای سالم با مواد اولیه سالم به دست می‌آید خاطرنشان کرد: یک غذای سالم عاری از مواد زیان‌بخش و با امنیت غذایی بالا به دست می‌آید.

کارشناس تغذیه در ادامه گفت: لازم است غذایی را انتخاب کنیم که بیش‌تر ترکیبات آن از مواد مغذی و مفید برای بدن تشکیل‌شده باشد که علاوه بر بحث تغذیه به کارکرد بدن هم کمک کند.

رامشک بابیان اینکه تغذیه نقش بسیار مهمی در تقویت سیستم ایمنی ایفا می‌کند مطرح کرد: تحقیقات نشان می‌دهد یکی از علل ضعف سیستم ایمنی بدن سوء تغذیه است که علت اصلی آن کمبود ویتامین‌ها، کلسیم و آهن و املاح بدن می‌باشد.

وی در خاتمه بابیان اینکه تغذیه نقش بسزایی در سلامت روح و جسم دارد بیان کرد: لازم است مواد غذایی مانند ماهی، لبنیات، سبزی‌ها، صیفی جات، گوشت بخارپزشده، تخم‌مرغ را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

     غذاهای طبیعی و ارگانیک را جایگزین مواد غذایی صنعتی کنید

دیگر کارشناس تغذیه با تأکید بر استفاده از مواد غذایی ارگانیک به عنوان یک برنامه غذایی سالم اذعان کرد: اگر قصد استفاده از مواد غذایی کارخانه‌ای را دارید لازم است مواد غذایی صنعتی که کیفیت غذایی بالاتری دارند را انتخاب کنید.

آرزو صفری با اشاره به ضرورت استفاده از مواد غذایی که نگهدارنده کمتری دارند ادامه داد: مواد نگهدارنده بسیار مضر بوده و لازم است برای رسیدن به تغذیه‌ی سالم مصرف مواد غذایی کارخانه‌ای و صنعتی را به حداقل برسانید.

وی بابیان اینکه برای رسیدن به غذای سالم لازم است استفاده از روغن را به فراموشی بسپاریم عنوان کرد: بخارپز کردن مواد غذایی و استفاده از فر را در رأس برنامه آشپزی خود قرار دهید و فست فودها و استفاده از روغن را به حداقل ممکن برسانید.

وی در ادامه گفت: سعی کنید برای تهیه دسر، کیک و شیرینی‌ها از رنگ‌های طبیعی مانند لبو، سبزی‌ها، زعفران به‌جای رنگ‌های مصنوعی استفاده کنید.

     غذای ما، داروی روح و جسم ما

کارشناس دیگر تغذیه بابیان اینکه همان‌طور که ابن‌سینا در کتاب‌های خود به این نکته اشاره کرده که غذای ما داروی ما است عنوان است: این مطلب اهمیت غذا را نشان می‌دهد و هر غذایی که می‌خوریم در سلامت جسم و روح ما بسیار تأثیرگذار است.

مریم حسینی بابیان اینکه در نسل‌های گذشته به غذا بسیار اهمیت می‌داده­اند و همراه هر غذا مصلح آن را هم استفاده می‌کردند مطرح کرد: یکی از عادات غذایی خوبی که نسل‌هایی گذشته داشتند این بود در کنار هر نوع مواد غذایی از مصلح آن‌هم ماده غذایی هم استفاده می‌کردند.

وی بابیان اینکه متأسفانه نسل امروز به طعم غذا بیشتر از فایده آن اهمیت می‌دهند گفت: نسل نو و آشپزی جدید علاقه‌ی شدیدی به مواد مضر اما خوشمزه دارند و اصلاً به گرمی و سردی غذاها توجه نمی‌کنند و این مهم باعث می‌شود به‌سلامت روحی و جسمی آن‌ها آسیب وارد شود.

این کارشناس تغذیه عنوان کرد: لازم است غذاهای مضر را از سبد غذایی خود حذف و به‌جای آن مواد غذایی مفید را به سبد غذایی خود اضافه کنیم.

سخن آخر

تأثیر تغذیه سالم بر سلامت جسم و روح و روان از دید متخصصان تغذیه و روانشناسی برکسی پوشیده نیست. به‌طوری‌که غذای سالم و به عبارت بهتر تغذیه سالم یکی از مهم‌ترین و شاید اساسی‌ترین راه دستیابی به‌سلامت جسم است گرچه در ارتقاء سلامت روان نیز بی‌تأثیر نیست. برای رسیدن به جسمی سالم و آرام نیاز به روانی سالم است و روان سالم بدون جسم سالم میسر نیست و جسم هم بدون تغذیه نمی‌تواند سالم باشد، چراکه سلامت جسمی و روانی انسان به میزان قابل‌توجهی به نوع تغذیه، کیفیت مواد غذایی و ویتامین‌ها مربوط است. افرادی که به استرس، ضعف حافظه، خستگی، افسردگی و…. مبتلا هستند فقط ازلحاظ روحی آسیب‌پذیر نیستند بلکه در معرض ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی قرار می‌گیرند.