سپهرغرب، گروه اجتماعی: امروزه استفاده از شبکه‌های اجتماعی به‌شدت افزایش ‌یافته است. از سویی نوجوانان و جوانان، بیشترین مصرف‌کننده‌های این ابزارها محسوب می‌شوند. بر اساس پژوهش‌های جدید استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی برای همه و به‌ویژه دختران، آسیب‌های زیادی را در پی خواهد داشت. در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

ممکن است شبکه‌های اجتماعی برای دختران، مضرتر از هروئین باشند.

پروفسور ژان تونگ به همراه پروفسور جاناتان هایدت و همکاران، اخیراً به تحلیل تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر دختران و پسران نوجوان پرداخته‌اند.

آن‌ها پیشنهاد داده‌اند که برای تشخیص میزان تأثیر منفی شبکه‌های اجتماعی بر دختران و پسران نوجوان، باید این متغیر را با متغیری دیگر مقایسه نمود.

بیشتر افراد از شنیدن اینکه مصرف هروئین می‌تواند بر بهزیستی هیجانی و روانی یک نوجوان تأثیر منفی بگذارد، متعجب نمی‌شوند. هر‌چه نوجوان بیشتر هروئین مصرف کند، شکی نیست که بر اساس داده‌های آماری پژوهش‌های مختلف، میزان بهزیستی او در تمام جنبه‌های زندگی کاهش خواهد یافت.

     مقایسه تأثیر هروئین و شبکه‌های اجتماعی

سؤال اینجاست که چگونه می‌خواهیم شبکه‌های اجتماعی را با هروئین مقایسه کنیم؟ مهم‌تر اینکه چگونه می‌خواهیم عامل جنسیت را در این پژوهش بررسی کنیم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استفاده مداوم و افراطی از شبکه‌های اجتماعی توسط دختران می‌تواند نسبت به مصرف هروئین، عوارض بیشتری داشته باشد. به عبارتی میزان همبستگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی با بهزیستی هیجانی منفی به‌مراتب بیش از همبستگی هروئین بر همین متغیر است. البته این متغیرها در پسران بالعکس است و در پسرها، تأثیر منفی هروئین بر بهزیستی هیجانی، بیش از تأثیر منفی شبکه‌های اجتماعی است.

یادتان باشد که در این مقاله تنها درباره بهزیستی هیجانی سخن می‌گوییم و نه مرگ و زندگی. همان‌طور که می‌دانید هروئین و تمام مواد مخدر، ارتباطی مستقیم با مرگ‌ومیرهای ناگهانی و یا دیگر مشکلات جسمی و روانی دارند. به‌عنوان‌مثال، مصرف زیاد هروئین موجب اوردوز، مسمومیت و در موارد زیادی منجر به مرگ خواهد شد. این در حالی است که استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی نه موجب اوردوز می‌شود و نه مرگی در پی خواهد داشت.

از سوییف برخی دیگر از تحقیقات که در دانشگاه‌های معتبر جهان انجام‌شده، نشان می‌دهد استفاده متعادل از شبکه‌های اجتماعی برای عموم مردم مشکلی ایجاد نخواهد کرد. به عبارتی اگر فرد، تنها روزی یک ساعت از وقت خود را صرف گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی کند، احتمالاً با مشکلی جدی روبرو نخواهد شد؛ بنابراین بحث تأثیرات مخرب شبکه‌های اجتماعی تنها در صورتی مطرح می‌شود که فرد بیش از یک ساعت از شبانه‌روز را در این شبکه‌ها مشغول باشد؛ اما باید توجه کنید که این بحث به‌هیچ‌عنوان در مورد هروئین مطرح نیست و حتی کوچک‌ترین و کمترین مقدار آن می‌تواند به‌شدت آسیب‌زا بوده و زندگی و آینده فرد مصرف‌کننده را با مخاطراتی جدی روبرو سازد. نوجوانان و جوانان باید به‌طور کامل از این ماده مخدر و هر ماده مخدر دیگری اجتناب کنند؛ بنابراین وقتی می‌گوییم استفاده افراطی دختران از فضای مجازی تأثیراتی مخرب‌تر از هروئین دارد تنها در مورد پیامدهای آن سخن می‌گوییم. به این معنا که افسردگی و اضطراب ناشی از استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی از اضطراب و افسردگی ناشی از مصرف هروئین بیشتر است. درهرصورت به‌نظر می‌رسد این یافته، یافته‌ای ارزشمند و البته جالب باشد.

     چرا دختران آسیب بیشتری می‌بینند؟

در مقاله‌ای که به مقایسه تأثیرات هروئین و شبکه‌های اجتماعی پرداخته شده است، به علت تأثیر منفی متفاوت شبکه‌های اجتماعی بر دختران و پسران، اشاره‌ای نشده است اما فرضیاتی به ذهن می‌رسد که در ادامه به‌صورت خلاصه می‌خوانید:

به‌طور متوسط دختران بیش از پسران در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی حضورداشته و فعالیت می‌کنند. دخترها، پست‌ و تصاویر بیشتری را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند و البته عکس‌هایی که به اشتراک می‌گذارند نیز متفاوت است. درحالی‌که عکس‌های پسرها معمولاً بر کاری که انجام می‌دهند و یا چیزی که می‌گویند، تمرکز دارد، دخترها به‌دنبال جلب نظر دیگران در مورد خود هستند. خیلی از پسرها ممکن است اهمیت زیادی به نظرات دیگران ندهند، اما برای دخترها خیلی مهم است که در عکس‌ها چگونه به‌نظر برسند.

پسرها طیف وسیع‌تری از تجربیات زندگی خود را به اشتراک می‌گذارند. این در حالی است که دخترها فقط یک بخش خاص و پرزرق‌وبرق زندگی‌شان را در صفحات مجازی منتشر می‌کنند. شکی نیست که پسرها و دخترها هر دو بیمار می‌شوند. ممکن است یک پسر به‌راحتی صحنه‌ای از تهوع خود را با دیگران به اشتراک بگذارد اما این کار و یا کارهایی مشابه را کمتر دختری انجام خواهد داد. درهرصورت دخترها به هر نحوی که شده سعی می‌کنند از خودشان فردی شاد و موفق و پرهیجان نشان دهند. حتی اگر هم از مشکلاتشان بگویند، بازهم قصد جلب‌توجه دیگران را دارند. از سویی دخترها معمولاً به پست‌های شاد و مفرح و پرزرق‌وبرقی که دیگر دخترها منتشر می‌کنند، دقت نموده و حسادت می‌کنند و سعی می‌کنند با تقلید از آن‌ها، بر این مشکل غلبه کنند و این چرخه معیوب ادامه می‌یابد.

بسیاری از پسرها شرایط زندگی خوبی برای خود متصور هستند و با اشتراک‌گذاری آن شرایط می‌خواهند نظر دیگر افراد را نیز بدانند؛ اما دخترها معمولاً شرایط دیگران را بهتر از خود پنداشته و تمام تلاش خود را می‌کنند تا به چشم‌اندازهای پیش‌رو که معمولاً برآمده از تصاویر و پست‌های غیرواقعی دیگران است، دست یابند.

اگر این تفاوت‌ها را در کنار یکدیگر قرار دهید متوجه خواهید شد که چرا بیشتر دختران، بیش از پسران در برابر اثرات سمی شبکه‌های اجتماعی آسیب‌پذیرتر هستند.

     شبکه‌های اجتماعی در روزهای کرونایی

در این شرایط کرونایی که با یک همه‌گیری جهانی روبرو هستیم. بیشتر والدین در این وضعیت ممکن است مجبور باشند در خانه کار کنند و یا درس بخوانند و این در حالی‌است که حوصله بچه‌ها به‌شدت سر می‌رود و ممکن است بخواهند با بالا رفتن از درودیوار انرژی خود را تخلیه کنند. در این وضعیت خیلی از پدر و مادرها وسوسه می‌شوند به بچه‌های خود اجازه دهند ساعات بیشتری را صرف کار با وسایلی مانند تلفن همراه و رایانه کنند تا وقت بیشتری برای کار کردن و رسیدگی به کارهای خانه داشته باشند. این شرایط کاملاً قابل‌درک است؛ اما همان‌طور که در بالا نیز اشاره کردیم، نتایج تحقیقات نشان داده است که استفاده افراطی دختران از فضای مجازی و خصوصاً شبکه‌های اجتماعی می‌تواند برای آن‌ها به‌شدت آسیب‌زا و مضر باشد. یادتان باشد که شرایط کرونایی حاضر چیزی از مخاطرات جدی شبکه‌های اجتماعی نمی‌کاهد و اگر بچه‌ها و خصوصاً دخترها به‌دلیل این وضعیت به استفاده بیشتر از شبکه‌های اجتماعی روی آورند، باید منتظر عواقبی مانند اضطراب و افسردگی آن‌ها باشید.

منبع: Psychologytoday