سپهرغرب، گروه ایران و جهان: مقام سابق آمریکا و سازمان ملل با اعتراف به شکست سیاست آمریکا در سوریه و قدرتمند‌تر شدن دمشق از نظر نظامی، خواستار تغییر رویکرد در قبال نظام سوریه و اتخاذ سیاستی واقع‌گرایانه در قبال آن شد.

«جفری فلتمن» مقام سابق آمریکا و سازمان ملل، در گفت‌وگو با یک روزنامه سعودی تصریح کرد که سیاست آمریکا در سوریه در دوره دو رئیس‌جمهور سابق، «دونالد ترامپ» و «باراک اوباما» در تحقق اهداف واشنگتن به استثنای شکست داعش (!) شکست خورد.

وی در مصاحبه با «الشرق الاوسط» خواستار آزمایش رویکرد جدید مبتنی بر اتخاذ «اقدامات ملموس، مشخص و شفاف غیرقابل بازگشت در مسئله اصلاحات سیاسی» از سوی «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه در قبال اقدام واشنگتن در کاهش تحریم‌ها شد.

ارزیابی از وضعیت کنونی سوریه؛ ثبات نظامی، بحران اقتصادی

فلتمن، که پیشتر دستیار دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و دستیار وزیر خارجه سابق آمریکا در امور خاورمیانه بود، درباره وضعیت کلی کنونی سوریه گفت: به طور مشخص، میزان خشونت و درگیری که طی یک دهه گذشته، سوری‌ها از آن رنج می‌بردند به دلایل مختلف از جمله توافق‌هاس روسی-ترکی و حضور نیروهای ترکیه در ادلب که بازدارنده‌ای برای نیروهای نظام سوریه به شمار می‌رفت، در طول یک سال گذشته کاهش یافته است. در هر حال از نظر فعالیت نظامی، شاهد کاهش آن هستیم.

وی مدعی شد: از سوی دیگر اوضاع اقتصادی و انسانی به دلایل مختلف مانند فروپاشی اقتصاد لبنان، اثرات ویرانی و جنگ سایر عوامل اقتصادی و اجتماعی دیگر به سرعت رو به وخامت است. روسها و ایرانی‌ها از نظر نظامی به تهدید علیه نظام سوریه پاسخ دادند و آمدند تا این نظام را نجات دهند و مسیر جنگ را به سوی مشخصی تغییر دهند. اکنون نزدیک 65 درصد سوریه تحت کنترل دمشق است. اما آیا روسیه و ایران آماده حمایت از این نظام در بخش اقتصادی، آن‌چنان که در بخش نظامی انجام دادند، هستند؟

فلتمن در پاسخ به سوالی گفت: من در این امر تردید دارم. در حال حاضر، تهدیدی که برای بقای حکومت اسد وجود دارد نظامی یا انتفاضه مردم نیست بلکه به دلیل وخامت اوضاع اقتصادی است.

تحریم‌های آمریکا علیه دمشق، بی‌فایده بود

وی که زمانی سفیر آمریکا در لبنان بود، در پاسخ به این سوال که آیا معتقد است، تحریم‌ها، محاصره و بحران اقتصادی به فروپاشی نظام سوریه منجر خواهد شد، گفت: تحریم‌ها اغلب به دو دلیل تحمیل می‌شوند. نخست؛ به دلیل گفتن اینکه یک رفتار مشخص، غیرقانونی و غیرقابل قبول است. بخشی از تفکر پشت تحریم‌های آمریکا همین است که گفته شود، تا چه اندازه رفتار دمشق غیرقانونی است. «قانون سزار» آمریکایی که از نیمه سال گذشته برای تحمیل تحریم‌ها اجرای شد، مثال خوبی در این‌باره است. تا مردم [کشورها] بدانند که باید تا چه اندازه از سیاست دولت سوریه وحشت زده شوند.

فلتمن افزود: دوم تشویق رفتارهای خاص و تغییر سیاست‌ها است. از این نظر، من فکر می‌کنم دولت‌های [آمریکایی] شکست خورده بودند. زیرا ما با اعمال تحریم‌ها تغییری در رفتار دمشق مشاهده نکردیم. این تحریم‌ها یک پیام نمادین ضد کشتار از سوی دمشق بود، اما منجر به تغییر رفتار تاکتیکی یا استراتژیک نشد.

تبرئه واشنگتن از تحمیل رنج بر مردم سوریه با فرافکنی

وی در ادامه ادعا کرد، اینکه گفته شود دلیل رنج مردم سوریه، تحریم‌های آمریکا یا سلطه واشنگتن بر بیش از هشتاد درصد از درآمدهای سوریه در شمال شرق این کشور است و برای این امر، آمریکا سرزنش شود، یک تفکر سطحی است. زیرا وی معتقد است که بخش زیادی از بحران اقتصادی سوریه به سوء مدیرت و بحران اقتصادی در لبنان باز می‌گردد. امری که موجب شده سوری‌ها نتوانند از لبنان استفاده کنند. لذا نمی‌توان با اطمینان گفت که تا چه اندازه تحریم‌های آمریکا در بحران اقتصادی سوریه تاثیرگذار بوده است.

اسد از نظر نظامی قدرتمند‌تر شده است

مقام سابق دولت آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا موضع کنونی واشنگتن تغییر رفتار اسد است یا تغییر نظام او، گفت: من در دولت نیستم و موضع دولت را بیان نمی‌کنم. این تحلیل من است. اگر به سیاست دولت‌های باراک اوباما و دونالد ترامپ بنگرید، می‌بینید که اسد امروز از نظر نظامی از گذشته قدرتمند‌تر است. این واقع‌گرایانه نیست که سیاست آمریکا مبتنی بر تغییر نظام در کوتاه مدت باشد. بله سیاست آمریکا باید مبتنی بر تلاش برای ترغیب و تعامل با قضایایی بزرگتر از سیاست‌های نظام سوریه و رفتار آن باشد. اما گمان نمی‌کنم که حکومت اسد برای مدتی طولانی تضمین شده باشد. چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی مشکلات زیادی را خلق خواهد کرد که نظام دمشق نمی‌تواند با آن تعامل کند. ایران، حزب‌الله و روسیه برای نجات این نظام آمدند. اما آیا برای نجات اقتصادی آن نیز وارد عمل خواهند شد؟ من که این‌چنین تصور نمی‌کنم.

سیاست آمریکا در سوریه شکست خورده است

جفری فلتمن در ادامه در توضیح اینکه چرا می‌گوید سیاست‌های آمریکا در سوریه شکست خورده و باید رویکردی مبتنی بر نزدیکی به دمشق اتخاذ کرد، گفت: سیاست آمریکا نتوانست تغییر ایجاد کند که نگرانی‌های ما در خصوص رفتار نظامی سوریه برطرف شود. بلکه من تایید می‌کنم که سیاست واشنگتن در سوریه شکست خورده است. طبعا یکی از اهداف تحریم‌ها، متوقف کردن و محدود کردن سیاست‌های غیرقابل قبول اسد بود. اما به نسبت نتایج ملموس و قابل درک مورد انتظار، ما چیزی جز آنچه که مربوط به [شکست] داعش بود، ندیدیم.

ضرورت تغییر رویکرد واشنگتن در قبال سوریه

خبرنگار الشرق الاوسط در ادامه پرسید: با این حال شما بر نزدیک شدن جدید به نظام اسد اصرار می‌ورزید؟ برخی می‌گویند که این کار موجب مشروعیت بخشی به نظام اسد می‌شود.

فلتمن ضمن موضع‌گیری علیه دمشق گفت: من می‌گویم که از استفاده از ابزارهای مختلف برای رفع نگرانی‌هایمان حمایت می‌کنم نه خواستار مشروعیت بخشی نظام هستم و نه از آن حمایت می‌کنم. من خواستار برداشتن گامهایی از سوی اسد هستم که برخی مسائل را حل کند و ما نیز در مقابل آن گامهای برخواهیم داشت. در صورتی که دمشق گام‌های ملموسی در این مسیر بردارد، این فرآیند گام به گام به شیوه‌ای غیرقابل بازگشت، پیش خواهد رفت. من این رویکرد را برای تحقق نتایجی که به منافع ما مربوط می‌شود، واقع‌گرایانه می‌دانم. امری که در یک دهه گذشته حاصل نشده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت بایدن این رویکرد پیشنهادی او را امتحان خواهد کرد یا خیر، گفت: من از افکار خودم سخن می‌گویم. کارمند دولت نیستم. اما اگر دولت بایدن تصمیم بگیرد که از این رویکرد حمایت کند، ما دلیل دیگری در دست خواهیم داشت که ثابت کند مسئول ویرانی سوریه، اسد است. زیرا معتقدم که وی گام‌های ملموسی چون آزادی زندانیان سیاسی، اصلاح امور سیاسی و اصلی و آتش‌بش را برنخواهد داشت. اما اگر اسد در این مسیر گام بردارد و از رنج مردم سوریه بکاهد، ما نیز باید به آن پاسخ مثبت دهیم.

معاون وزیر خارجه سابق آمریکا در امور خاورمیانه افزود: «اوضاع اقتصادی و اجتماعی به شدت دشوار است. مردم سوریه در مناطق تحت کنترل نظام یا معارضان یا نیروهای خارجی نظیر ترکیه، ایران، روسیه و آمریکا در رنجند. چه بسا که این امر حساب و کتاب‌های افراد نزدیک به رئیس‌جمهور اسد را تغییر دهد. به ویژه که روسیه از اقدام "گام به گام" حمایت می‌کند و مشاوران اسد نیز با آن موافقند. شاید این رویکرد نتایج متفاوتی را محقق کند.»

وی در ادامه بار دیگر در تحقق این امر ابراز تردید کرد اما گفت باید این راه را نیز امتحان کرد.

تایید وجود شایعه انتخاب فلتمن به عنوان فرستاده جدید آمریکا در پرونده سوریه

فلتمن، که زمانی دستیار دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و دستیار وزیر خارجه سابق آمریکا در امور خاورمیانه بود، «شایعات» مربوط به انتخاب وی به عنوان فرستاده جدید در پرونده سوریه را تأیید کرد اما در عین حال گفت: «صادقانه می‌گویم، هیچ‌کس در این مورد با من تماس نگرفته‌است. فکر می‌کنم که تعیین فرستاده به سوریه در اولویت دولت بایدن نیست. اما سوالات زیادی وجود دارد: تکلیف چیست؟ مقامات؟ حمایت سیاسی از فرستاده؟ اما هنوز کسی از دولت ایالات متحده با من تماس نگرفته‌است».

رابطه با چین و توافق هسته‌ای با ایران در اولویت سیاست خارجی بایدن است

وی در پاسخ به این سوال که آیا سوریه در اولویت‌های دولت بایدن است یا خیر، بار دیگر گفت: من در دولت بایدن نیستم. معتقدم که اولویت‌های دولت داخلی است. اما در امور خارجه، انتظار می‌رود که رابطه با چین، توافق هسته‌ای با ایران، کره شمالی، روسیه و صیانت از ائتلاف‌ها و ناتو در اولویت باشد. سوریه در اولویت نیست اما با همه اولویت‌های این دولت مرتبط است. من سوریه را در رأس اولویت‌های دولت آمریکا قرار نخواهم داد اما بخشی از آنهاست که باید درباره آن تصمیماتی گرفته شود.