سپهرغرب، گروه اقتصادی: با انتشار متن اصلاحیه لایحه بودجه 1400 مشخص شد که دولت در عمل بخشی از نقدهای مجلس به بودجه 1400 را پذیرفته است. اگرچه اقدامات صورت گرفته در این اصلاحیه حداقلی است.

در متن نامه ارسالی دولت به مجلس برای ارائه اصلاحیه لایحه بودجه 1400 آمده است: «در این اصلاحات تلاش شد که به‌صورت حداکثری و در حدود مقدورات نظرات نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی لحاظ گردد.»

نگاهی به متن اصلاحات دولت نیز نشان می‌دهد که مجلس توانسته دولت را به برخی اصلاحات وادار کند.

این اصلاحات در چند محور به شرح زیر مشهود است:

1- ارز 4200: مهمترین نقد مجلس به لایحه بودجه 1400، تداوم توزیع ارز رانتی 4200 بود. دولت در لایحه بودجه پرداخت 8 میلیارد دلار ارز 4200 را پیش بینی کرده بود که کمیسیون تلفیق با حذف این ارز و توزیع مابه‌التفاوت آن با نرخ 17500 تومان، یارانه نقدی را 2 برابر کرده بود. اکنون دولت پذیرفته که ارز 4200 از نیمه دوم 1400 رد شود و این مسئله را می‌توان به‌منزله پذیرش منطق مجلس برای حذف رانت ارزی و تلاش حداقلی دولت در این زمینه توصیف کرد.

2- کاهش تراز عملیاتی منفی: یکی دیگر از مهم‌ترین نقدهای مجلس به لایحه بودجه، تراز عملیاتی منفی 320 هزار میلیاردی بود. تراز عملیاتی به این معناست که دولت برای مخارج جاری خود تا چه اندازه علاوه بر درآمدهای واقعی (درآمدهای مالیاتی و گمرکی) به فروش نفت، واگذاری دارایی‌ها و استقراض متکی است. از این جهت کسری 320 هزار میلیاردی به این معناست که در لایحه بودجه 1400 برای تامین هزینه‌های جاری، باید 320 هزار میلیارد تومان از طریق فروش نفت، واگذاری دارایی‌ها و استقراض تامین کرد که این تراز منفی در اصلاحیه بودجه با افزایش درآمدهای مالیاتتی و کاهش هزینه‌های جاری اگرچه در حد اندک، 34 هزار میلیارد تومان کمتر شده و در حقیقت بهبود یافته است.

3- برداشت از صندوق توسعه ملی: دولت در لایحه اولیه بودجه، سهم صندوق توسعه از منابع حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی را بر خلاف قانون برنامه 20 درصد در نظر گرفته بود و تصمیم داشت مابه‌التفاوت آن تا 38 درصد را به عنوان استقراض از صندوق توسعه ملی بردارد که با شروط تعیین شده از سوی مقام معظم رهبری رو به رو شد و با توجه به اعتراض مجلس به این برداشت که عملا وابستگی بودجه به نفت را افزایش می‌داد، دولت مجبور به عقب‌نشینی و حذف این استقراض شد.

4- وابستگی به نفت: دولت با پیش بینی فروش 2.3 میلیون بشکه نفت در روز عملا هم وابستگی بودجه به نفت را خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به شدت افزایش داده بود و هم تعهد سیاسی ایجاد کرده بود که کشور را در مقابل فشارهای تحریمی خلع سلاح می‌کرد و به تحریم کنندگان این پیام را می‌داد که ما به هر قیمت ممکن مجبور به برداشتن تحریم‌ها و فروش نفت هستیم. یکی از مطالبات مهم مجلس که در مصوبه کمیسیون تلفیق نیز دیده شده بود، کاهش وابستگی به نفت بود که در تعیین فروش 1.5 میلیون بشکه در روز در مصوبه تلفیق خود را نشان داد. اکنون خبرها حاکی از این است که دولت میزان فروش نفت را در اصلاحیه بودجه به 1.5 میلیون بشکه کاهش داده و در عوض قیمت نفت را افزایش داده که با توجه به روند فعلی قیمت نفت، منطقی و قابل تحقق به نظر می‌رسد.

همچنین براساس متن اصلاحیه بودجه ارسالی از دولت به مجلس اصلاحات دیگری به شرح زیر نیز گنجانده شده است:

در اصلاحات به‌عمل آمده میزان اوراق مالی برای تأمین منابع بودجه کاهش یافته، به‌طوری‌که از 178 هزار میلیارد تومان به 128 هزار میلیارد تومان رسیده است. به این ترتیب مطالبه مجلس برای این که دولت آینده کمتر تحت فشار تعهدات ایجاد شده دولت فعلی قرار گیرد تاحدی محقق شده است.

در اصلاحیه بودجه ارسالی از سوی دولت، 4.4 هزار میلیارد تومان در هزینه‌های شرکت‌های دولتی صرفه‌جویی شده و منابع حاصله صرف تأمین بخشی از منابع عمومی بودجه گردیده. این اصلاح نیز اگرچه حداقلی است اما در پاسخ به مطالبه مجلس در انتقاد از هزینه‌های بالای شرکت‌های دولتی صورت گرفته است.

در اصلاحات به‌عمل آمده میزان اعتبارات عمرانی از حدود 104 هزار میلیارد تومان به 109 هزار میلیارد تومان افزایش یافته که می‌تواند تاحدی مطالبه نمایندگان مجلس برای تکمیل پروژه‌های عمرانی نیمه تمام در مناطق مختلف کشور را محقق کند.

تغییر مهم دیگری که در اصلاحیه بودجه به‌عمل آمده است مربوط به حقوق‌های بالاست که در لایحه بودجه سقفی برای حقوق‌های پیش‌بینی نشده بود و نگرانی از تکرارا پدیده حقوق‌های نجومی وجود داشت که پس از مصوبه تلفیق در این زمینه و هشدار نمایندگان مجلس، اکنون سقف مشخصی برای حداکثر حقوق قرار داده شد تا میزان پرداختی به کارکنان دولت، از عدالت بیشتری برخوردار شوند.

در هر صورت مطالبه جدی مجلس برای اصلاح بودجه موجب شده تا دولت در عمل مجبور به پذیرش برخی تغییرات و اصلاحات شود. اگرچه این تغییرات تا رسیدن به بودجه‌ای که حداقل‌های مطلوب را داشته باشد، فاصله دارد اما نشان داد همان‌گونه که مجلس با پیگیری طرح‌هایی نظیر یارانه کالاهای اساسی، مالیات بر خانه‌های خالی و اقدام راهبری مجلس برای مقابله با تحریم‌ها، توانست دولت کم توان و فشل را تاحدی به تحرک وادارد، در موضوع بودجه نیز توانست دولت را ملزم به پذیرش و اعمال برخی اصلاحات کند. اگرچه مجلس در بررسی جزئیات بودجه باید اصلاحات جدی‌تری نیز در بودجه 1400 انجام دهد.