سپهرغرب، گروه کشاورزی: معاون فنی اسبق سازمان دامپروری کشور گفت: اگر پرورش گاو پُرتولید (شیر) در ایالات‌متحده مقرون‌به‌صرفه است این الگوبرداری در کشوری که 250 میلی‌لیتر بارندگی دارد، اشتباه تاریخی است، زیرا کم‌آبی در ایران قیمت علوفه را گران کرده است.

محمد راسخ افشار، اظهار کرد: در حالی در کشور گاو هلشتاین وارد حوزه دامپروری شد که مطالعه درستی روی بسیاری از نژادهای معروف مانند گاو نژاد جرزی (Jersey) صورت نگرفت و مطالعات زیربنایی به این منظور در کشور انجام نشد؛ بیشتر بحث افزایش تولید شیر را ملاک جایگزینی قرار داده بودند و مسائل زیست‌شناسی، اکولوژی کشاورزی و بوم‌شناسی مدنظر قرار نگرفته بود.

وی افزود: نژاد پر تولید هلشتاین در هرروز یک‌سوم بیشتر از انواع علوفه بر مبنای ماده خشک می‌خورد تا یک گاو جرزی. این گاو شیرش نیز چرب‌تر و برای صنعت لبنیات به‌ویژه تولید کره، بسیار اقتصادی‌تر از نژاد هلشتاین است و شیرش پروتئین و چربی بیشتری دارد؛ میانگین چربی شیر جرزی پنج درصد و هلشتاین 4/3 درصد است.

معاون فنی اسبق سازمان دامپروری کشور در خصوص دیگر مزیت‌های این نژاد گفت: یک گاو جرزی اصیل بدون افت تولید؛ بین 6 تا هفت شکم زایش دارد، این در حالی است که یک گاو هلشتاین در طول عمر اقتصادی خود حدود سه تا چهار شکم زایش دارد و چون هلشتاین استرس تولید شیر دارد، ایمنی دام به خطر می‌افتد و نگهداری آن‌ها در فضای محیطی ایران ریسک بیشتر و خطر اقتصادی دارد.

راسخ‌افشار افزود: گاو هلشتاین در اقلیم‌های بیابانی و نیمه گرمسیری مقاومت بهداشتی و اقتصادی کمتری نسبت به نژاد جرزی دارد که دارای تجربه زیستن 40 ساله (1332-1370) در این اقلیم‌ها است.

وی تصریح کرد: یک هلشتاین پرتولید در دوره شیرواری روزی 40 لیتر شیر و طی 305 روز شیردهی جمعاً 12 هزار لیتر شیر می‌دهد. چهار تا پنج سال عمر اقتصادی دارند و حداکثر پنج گوساله می‌دهد که به‌طور میانگین 5/2 رأس گوساله ماده و5/2 رأس گوساله نر تولید می‌کند.

معاون فنی اتحادیه سراسری صنعت دامپروران همگام کشور افزود: اما نژاد جزری در یک دوره شیردهی 305 روزه تقریباً پنج هزار لیتر شیر می‌دهد، یک گاو جزری بین هفت تا هشت دوره شیردهی و چهار گوساله ماده و چهار گوساله نر می‌دهد، تقریباً در طول دوره شیردهی خود بالغ‌بر 35 هزار لیتر شیر می‌دهد. استعداد پرواربندی جرزی از هلشتاین کمتر ولی از طرفی توزیع گوساله نر جرزی جهت اصلاح نژاد تیپ‌های گاو بومی اکثر استان‌های کشور نسبت به گوساله نر هلشتاین مزیت دارد زیرا سخت‌زایی ندارد، مقاومت بهتر به شرایط اقلیمی و هزینه اقتصادی کمتری دارد.

راسخ‌افشار ادامه داد: مسئولین دامپروری کشور و دانشگاه‌های معتبر باید راه‌حل‌هایی را توصیه کنند که با استعدادهای هیدرولوژی، اکولوژی کشاورزی، جغرافیایی و اقتصاد و جامعه‌شناسی روستایی و عشایری ایران تطابق بیشتر داشته باشد. در تمام کشورهای پیشرفته، دانشگاه‌های معتبر ریل‌گذار صنعت دامپروری بوده‌اند ولی دانشگاه‌های ما ریل‌گذار صنعت مونتاژ دامپروری‌اند.

وی اظهار کرد: در رشته دامپروری اولویت اصلی دانشگاه‌ها تحقیقات کاربردی است، بعد از آن آموزش در قدم بعدی قرار دارد، درحالی‌که در کشور، دانشگاه‌ها عمدتاً دانشجو پرورش می‌دهند و تحقیقات کاربردی جایگاه اساسی و پژوهشی مناسبی ندارند.

معاون فنی اسبق سازمان دامپروری یادآور شد: دامپروری در کشور ما یک صنعت مونتاژی است: یعنی بذر، واکسن، دارو، سموم، هورمون، نژاد، علوفه و تجهیزات وارد می‌شود و با این اقلام وارداتی تولید در بخش صورت می‌گیرد و به‌نوعی تولید وابسته به واردات است درحالی‌که در بخش دامپروری کشورهایی مانند آلمان و هلند این‌طور نیست و تمامی مواد اولیه تولید خودشان است.

صنعت دامپروی ایران مونتاژی است

راسخ‌افشار در ادامه گفت: مشکل صنعت دامپروری کشور، مدیریت و تفکر ضعیف حاکم بر آن است و صنعت دامپروری ما به‌صورت مونتاژی اداره می‌شود. همانند کارخانه‌های خودروسازی قبل و بعد از انقلاب است که هیچ چشم‌داشتی به منابع و پتانسیل‌های موجود در کشور نداشته و ندارند.

وی در ادامه گفت: به‌عبارت‌دیگر و از بعد جامعه‌شناسانه؛ تحقیقات دامپروری در دانشگاه‌های ایران یک‌شبه تحقیقات است چون باعث افزایش راندمان در جامعه دامپروری نمی‌شود، چرا دانشگاه‌های ما نمی‌توانند مشکلات مزرعه‌داران را به‌درستی مرتفع نمایند.

پیشکسوت صنعت دامپروری کشور در انتها تصریح کرد: کشور چین به دلیل تمرکز بر توسعه بومی خود و استفاده از پتانسیل‌های ملی خود در سال 2000 توانست حدود 100 هزار تن کاه را غنی‌سازی نموده و به مزارع دام ارسال نمود، در ایران خودتان بررسی کنید در سال در هر دامپروری چند تن کاه غنی‌شده مصرف می‌شود.