سپهرغرب، گروه سلامت: همه‌ ما حرف‌های کلیشه‌ای مختلفی زیادی درباره‌ دو مقوله‌ خواب خوب و بی‌خوابی شنیده‌ایم، اما حقیقت آن است که بسیاری از آن‌ها درست نیستند.

اگر شب‌ها یک فنجان قهوه بخورید، تأثیری روی خواب‌تان نخواهد گذاشت. خیر این یک باور غلط نیست، بلکه برعکس یک مورد علمی است. همه‌ ما حرف‌های کلیشه‌ای مختلفی زیادی درباره‌ دو مقوله‌ خواب خوب و بی‌خوابی شنیده‌ایم، اما حقیقت آن است که بسیاری از آن‌ها درست نیستند.

در ادامه به تعدادی از این باورهای غلط خواهیم پرداخت:

1- وقتی افسرده هستیم خواب بیشتر برایمان خوب است

برخی معتقدند خواب برای افراد افسرده خوب است، اما دانشمندان به نکته بسیار عجیبی پی بردند که از آن با عنوان «بی خوابی شدید متناقض» یاد می‌شود. از این امر مدتی است به عنوان یک روش درمانی استفاده می‌شود و تقریباً به این گونه است که اگر کسی که به افسردگی شدید مبتلا است دست کم یک شب بیدار بماند، این امر می‌تواند به درمان او بیانجامد.

علت این اتفاق شاید وارد شدن شوک به ساعت زیستی بدن باشد که بعد از آن فرد حال بهتری پیدا می‌کند و دیگر مشکلی در خصوص خواب خود نخواهد داشت.

2- بدن به کم خوابیدن عادت می‌کند

اگر به این حرف اعتقاد دارید و طبق آن هم عمل می‌کنید، احتمالاً وقتش رسیده در برنامه‌ روزانه خود تجدیدنظر کنید. بعد از چند شب کم‌خوابی، روزها احتمالاً بیشتر احساس خواب آلودگی می‌کنید. اگر خواب کافی نداشته باشید این سستی و خواب‌آلودگی روزانه ممکن است تا ماه‌ها پابرجا بماند، اما بدن و مغز عملکرد مؤثری نخواهند داشت، چون نمی‌توانند خود را با کم‌خوابی سازگار کنند.

متخصصان توصیه می‌کنند هر شب بین 7 تا 9 ساعت بخوابید و البته بهترین زمان برای خوابیدن بین 8 تا 12 شب است.

3- بی‌قراری بدن در طول شب نشانه‌ نامناسب بودن خواب است

اگر شب‌ها در هنگام خواب حرکات بدنی جزئی و غیر ارادی دارید، بدانید که از خوابی طبیعی برخوردار هستید. تکان‌های گهگاه پاهایتان در خواب نباید شما را نگران کند، اما مواردی هم هست که طبیعی نیستند. این موارد به شرح زیر هستند:

اگر این حرکات بلند مدت یا مزمن هستند

اگر در خواب راه می‌روید

اگر شب‌ها رفتار پرخاشگرانه یا تهاجمی دارید

اگر به خاطر بی قراری بدن تان شب‌ها از خواب بیدار می‌شوید

اگر شب‌ها دندان قروچه می‌کنید

4- عمده دلیل بی خوابی ما روانی است

بله وضعیت و تنش روانی می‌تواند باعث بی خوابی شود، اما جز آن، مشکلات فیزیکی هم می‌توانند عامل این مشکل باشند. زنانی که از مشکل بی خوابی رنج می‌برند خطر بروز مشکلات قلبی، سکته و چاقی در آن‌ها بیشتر از مردان است. علاوه بر این، سندرم پای بی قرار، تغییرات هورمونی، مشکلات تیروئیدی یا اختلالات عصب شناختی هم می‌تواند علت بی خوابی باشد. به علاوه، محققان پی برده‌اند چرخه قاعدگی و یائسگی در زنان ممکن است آن‌ها را از داشتن خواب پیوسته محروم کند.

5- اگر شب 20 دقیقه بیدار باشید یعنی 20 دقیقه از خواب تان را از دست می‌دهید

گاهی ممکن است یکی دو باری در طول شب از خواب بیدار شوید و دوباره خوابیدن برایتان سخت شود. بعضی ترجیح می‌دهند در رختخواب بمانند و سعی می‌کنند به این روش خود را مجبور به خوابیدن کنند، اما صبح با خستگی از خواب بیدار می‌شوند.

در چنین حالتی، بهتر است از رختخواب بیرون بیایید و 15 تا 20 دقیقه خود را مشغول کاری کنید که آرام تان می‌کند. با این روش شانس برخورداری از خواب کافی را از دست نمی‌دهید بلکه برعکس، می‌توانید خواب کافی داشته باشید. علاوه بر این، به خاطر داشته باشید که در این مدت باید نه هیچ نوشیدنی جز آب بخورید و نه از هیچ دستگاه الکترونیکی استفاده کنید.

6- هر روز باید در یک ساعت ثابت بخوابید و بیدار شوید

در اهمیتِ برنامه داشتن برای خواب خود شکی نیست. اما کارشناسان بیشتر نگران ساعت بیداری ما هستند. بسیار مهم است که تقریباً در یک ساعت ثابت از خواب بیدار شویم، نه فقط در طول هفته بلکه در روزهای آخر هفته.

اصلاً اینگونه نیست که صبح‌ها حتماً باید زود از خواب بیدار شد. شرایط بدنی همه افراد مثل هم نیست، به همین خاطر برنامه‌ خواب شما می‌تواند با بقیه متفاوت باشد. هیچ لزومی ندارد وقتی بایدی در کار نیست خودتان را مجبور کنید ساعت 7 صبح از خواب بیدار شوید.

7- بی‌خوابی فقط یکی از دشواری‌های به خواب رفتن است

معمولاً مشکلاتی که در رابطه با به خواب رفتن وجود دارد را مربوط به اختلال بی خوابی می‌دانند. با این حال، این اختلال نشانه‌های دیگری هم دارد، از جمله بیدار شدن‌های مکرر در حین خواب، زود بیدار شدن از خواب، ناتوانی در دوباره به خواب رفتن و احساس خستگی در هنگام صبح بعد از بیدار شدن از خواب. اگر زیاد این علائم را تجربه می‌کنید بهتر است به متخصص مراجعه کنید.

8- اگر دیر وقت قهوه بخورید حتماً روی خواب تان اثر می‌گذارد

دوستداران قهوه خیالشان راحت باشد، چون تحقیقات نشان داده هیچ ارتباطی میان مصرف کافئین طی 4 ساعت پیش از خواب و کیفیت خواب وجود ندارد. با این حال، ممکن است تحمل تان در برابر قهوه کمتر شود و بنابراین لازم باشد قهوه‌ کمتری مصرف کنید.

9- اگر طول هفته امکان خواب برایتان وجود ندارد، آخر هفته بیشتر بخوابید

وقت‌هایی که برایتان مقدور نیست طول هفته خواب کافی داشته باشید، ممکن است آخر هفته بیشتر بخوابید تا این کمبود را جبران کنید. اما به گفته‌ پزشکان این روش فقط در مورد محرومیت شدید خواب کارساز است؛ و هیچ مدرکی وجود ندارد که اثبات کند اگر این کار را همیشه انجام دهید برای مغز و بدن تان خوب است. بهتر است زمان بیدار شدن تان هر روز هفته ثابت باشد.

محققان به حقیقت عجیبی پی بردند؛ کسانی که خواب کمی در طول هفته داشتند، این عادت را پیدا کرده بودند که بعد از شام تنقلات بخورند، امری که به بالا رفتن وزن آن‌ها منتهی شده بود.

10- بچه‌ها دچار بی خوابی نمی‌شوند

بله بچه‌ها هم می‌توانند دچار بی خوابی شوند، حتی اگر به تصور ما هنوز برایشان خیلی زود باشد که چنین مشکلی داشته باشند. دلایل این مشکل هم همان‌هایی است که در بزرگترها وجود دارد. علت این مشکل می‌تواند مسائل جسمی یا عوامل عاطفی باشد.

برخی نشانه‌هایی که می‌گویند ممکن است کودکتان دچار بی‌خوابی شده باشد:

دائماً خسته است.

برای نخوابیدن بهانه می‌آورد.

زیاد طول می‌کشد تا خوابش ببرد.

دائماً از رختخواب بیرون می‌آید و چیزی می‌خواهد.

در طول شب زیاد از خواب بیدار می‌شود.

صبح‌ها سخت از رختخواب بیرون می‌آید.

ساعت خوابش ثابت نیست و هر روز یک ساعت متفاوت می‌خوابد.