سپهرغرب، گروه شهر: تحقیقات حاکی است که مردم ساکن در مناطقی با بیشترین تراکم جمعیت، به‌طور قابل چشمگیری از اختلالات روانی رنج می‌برند؛ وجود فضاهای سبز و آبی در مناطق شهری می‌تواند نقش مهمی در بهبود سلامت جسمی و روحی شهروندان ایفا کند.

اغلب محققان شهری به پژوهش در مورد نقش فضاهای سبز در افزایش سلامت روحی و روانی شهرنشینان پرداخته و کمتر بر بررسی تاثیر وجود فضاهای آبی در شهرها متمرکز شده‌اند. حال آن‌که وجود فضاهای آبی نیز درست مانند پارک‌ها و فضاهای سبز، سلامت جسمی و روحی را برای ساکنان یک شهر به ارمغان می‌آورد. بدیهی است که مردم ساکن در شهرهایی با تراکم جمعیت بالا، بیش از سایر مردم از اختلالات روانی رنج می‌برند چرا که جمعیت زیاد آلودگی، خشونت شهری و کاهش حمایت اجتماعی را در پی دارد. این وضعیت روز به روز بحرانی‌تر می‌شود زیرا هر روز بر رغبت مردم به سکونت در مناطق شهری و در نتیجه تراکم جمعیت افزوده می‌شود.

البته وجود فضاهای طبیعی در شهرها می‌تواند به طور قابل توجهی مشکل جسمی و روانی شهروندان را حل کند چرا که نتیجه تحقیقات متعدد حاکی است که نزدیک بودن مردم به طبیعت از سطح اضطراب آن‌ها می‌کاهد و رفتار و سلامت آن‌ها را بهبود می‌بخشد. البته تا کنون، محققان بر نقش فضاهای سبز شهری در سلامت جسمی و روانی مردم بیشتر تمرکز کرده و اغلب وجود فضاهای آبی را نادیده گرفته‌اند.

اما خبر خوش این که اخیراً، پژوهشگران بسیاری به مطالعه در مورد وجود فضاهای آبی در شهرها و میزان زیست‌پذیری آن‌ها پرداخته و با نتایج شگفت‌انگیزی مواجه شده‌اند. در گزارشات متعدد آمده است که احتمال مرگ زودهنگام مردم ساکن در نزدیکی آب‌ها بسیار پایین است، اضافه وزن در میان آن‌ها به ندرت وجود دارد و در نهایت، این افراد از نظر جسمی و روانی در وضعیت مطلوبی به سر می‌برند.

 نقش فضاهای آبی در ارتقای سلامت روانی شهرنشینان

محققان طی چند سال گذشته، به انجام مطالعات زیادی در زمینه اثرات مثبت وجود فضاهای آبی در محل سکونت مردم بر سلامت جسمی و روانی آنان پرداخته‌اند. نتایج تحقیقات آنان حاکی است که هر چه مردم در نزدیکی فضاهای آبی زندگی کنند، میزان رغبت آن‌ها به انجام فعالیت‌های جسمی نیز بیشتر است که همین امر، سلامت جسمی و روانی را برای آنان به ارمغان می‌آورد علاوه بر این سکونت در نزدیکی فضاهای آبی از سطح استرس و نگرانی مردم می‌کاهد و وضعیت روانی و رفتاری آنان را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

البته وجود فضاهای آبی در نزدیکی محل سکونت شهرنشینان دیگر جنبه‌های زندگی آنان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و بر میزان زیست‌پذیری شهرها می‌افزاید. به عنوان مثال، افراد ساکن در اطراف آب‌ها، از اثرات جزایر گرمایی در امان هستند و نسبت به سایر شهرنشینان، هوای پاک‌تری استنشاق می‌کنند.

 ایجاد فضاهای آبی

اگرچه نقش فضاهای آبی بر ارتقای سلامت و رفاه شهروندان و همچنین افزایش زیست‌پذیری مناطق بر مدیران شهری پوشیده نیست، اما ایجاد چنین فضاهایی در شهرها، چالش‌های بسیاری پیش روی برنامه‌ریزان شهری قرار می‌دهد. در دوران ویکتوریا، کانال‌های آبی نقش مهمی در رونق اقتصادی منطقه‌ایفا می‌کردند چرا که امکان انجام تجارت و رفت و آمد بازرگانان به نقاط مختلف را فراهم می‌آوردند. بخش اعظمی از این فضاهای آبی همچنان باقی مانده است اما نسبت به گذشته، بسیار کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و اهمیت خود را تا حدودی در نظر دیگران از دست داده‌اند.

به عنوان مثال، تعداد کانال‌های آبی بیرمنگام انگلستان بسیار بیشتر از ونیز ایتالیا است اما دسترسی به آن‌ها از طریق ساختمان‌های بلند یا نرده‌ها محدود شده است. حتی بعضی از آن‌ها مشکلات بسیاری را برای ساکنان اطراف خود به وجود آورده چرا که به مکان‌هایی برای انباشته شدن ضایعات تبدیل شده است.

البته اخیراً پروژه‌های زیادی در انگلستان اجرا شده است تا استفاده از کانال‌های آبی را برای رونق اقتصادی کشور امکان‌پذیر کند بدون شک این کار نه تنها اقتصاد و سلامت انسان‌ها را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار خواهد داد بلکه می‌تواند به کنترل سطح آب، پیشگیری از وقوع سیل و مقاوم‌سازی هر چه بیشتر شهرها در مقابل تغییرات آب و هوایی کمک کند.

مقامات اسکاتلندی در تلاشند کانال‌های منطقه را از نو مورد استفاده قرار دهند و به ایجاد انواع جدیدی بپردازند تا از این طریق، نه‌تنها به رونق اقتصادی کشور بپردازند، بلکه سلامت جسمی و روانی را برای شهروندان به ارمغان آورند.