سپهرغرب، گروه شهر - طاهره ترابی‌مهوش: دبیرگروه شهرسازی جامعه مهندسین مشاور ایران، گفت: در صورت تصویب چنین طرحی (انتخاب مناطقی همچون حیدره، دره‌مرادبیگ و دیوین برای بلندمرتبه‌سازی) با در نظر گرفتن نابودی مناطق باغی و طبیعی بی هیچ شکی دیگر همدانی با این ویژگی باقی نخواهد ماند زیرا هویت شهری همدان نشأت‌گرفته از این باغات و شکل توپوگرافی موجود است.

طرح جامع شهری همدان سندی نام‌آشنا که طی سال‌های اخیر در فرایند تدوین‌ آن شاهد فراز و ‌نشیب‌های بسیار بودیم چراکه تدوین این سند از سال 95 در دستور کار اداره کل راه و شهرسازی همدان قرار گرفته اما با گذشت بیش از پنج سال هنوز نمی‌توان سرانجام قابل دفاعی را برای این سند بالادستی در مسیر توسعه شهر همدان ترسیم کرد زیرا به اذعان کارشناسان حوزه معماری و شهرسازی در ترسیم نقشه‌ها و تعیین پهنه‌های شهری توجه لازم صورت نپذیرفته و حتی در تعیین این پهنه‌ها به‌ویژه در عرصه بلندمرتبه‌سازی و گسترش شهر مکان‌های در نظر گرفته شده با اصول شهرسازی به لحاظ اصول شهرسازی همخوانی ندارد به‌گونه‌ای که طبق آخرین پیگیری‌ها از طریق اساتید معماری و شهرسازی از روند تدوین طرح جامع مشخص شد بخشی از دامنه کوهستان الوند در منطقه دره مرادبیگ و نیز بخش‌هایی از دره زیبای حیدره قرار است به‌عنوان پهنه بلندمرتبه‌سازی در طرح جامع شهری گنجانده شود و از طرفی روستاهای سیلوار و دیوین در دامنه الوند نیز روستای گراچقا و همچنین شورین و شهر جورقان در این طرح به همدان افزوده خواهد شد حال‌آنکه به اعتقاد کارشناسان همچنان در همدان امکان توسعه درونی شهر موجود است و تأمل‌برانگیزتر اینکه گویا نظرات کارشناسان در کمیته‌های کارشناسی طرح جامع که البته طی ماه‌های اخیر بالاجبار و در پی پیگیری رسانه‌ای در جلسات حاضر بوده‌اند نیز برای مسئولان محلی از اعراب ندارد، براین اساس با توجه اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین باره گفت‌وگویی را با دبیر گروه شهرسازی جامعه مهندسین مشاور ایران و مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور پارسوماش که ازقضا سال‌ها پیش در همدان به‌عنوان مشاور تهیه‌کننده سند بلندمرتبه‌سازی در شهر همدان بوده گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

سهراب مشهودی با بیان اینکه در ارائه طرح‌های شهری طبیعتاً باید اصولی موردتوجه قرار گیرد گفت: ساخت یک ساختمان در شهر منطبق با تعریف واژه آزادی است.

وی با تأکید براینکه در ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه باید آزادی و حق دیگر شهروندان در شهر رعایت شود، خاطرنشان کرد: به تعبیر بهتر نخستین اصل در ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه حفظ حقوق شهر و شهروندان در حال حاضر و درعین‌حال در آینده است.

مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور پارسوماش با بیان اینکه ساخت ساختمان‌های بلند مرتبه در مناطق باغی با قوانین کشور در تناقض است اذعان کرد: طبق اصول شهرسازی با رعایت متراژی خاص تنها 150 متر آن‌هم در دو طبقه می‌توان در باغات اقدام به ساخت‌وساز کرد.

مشهودی با بیان اینکه مناطق شهری که بلندمرتبه‌سازی نباید به دلایل مختلف همچون ترافیک، کمبود تأسیسات و بناهای مختلف و با ارزش در آن صورت گیرد باید شناسایی شود، اظهار کرد: بنابراین کجا بسازیم، کجا نسازیم و چه‌طور بسازیم سؤالات مهم و اساسی در مبحث بلندمرتبه‌سازی است، بنابراین ساخت‌و‌ساز در باغت بی‌معنا است چراکه این کار منطق ندارد بنابراین پیشگیری از این اقدام نیازمند نقشه‌ای است که نخست به ما بگوید کجا بسازیم.

وی افزود: بلندمرتبه‌سازی تا جایی امکان‌پذیر است که حقوق همسایه، ساکنان و حقوق شهر از بین نرود، در بسیاری از موارد باید به‌حق بهره‌ور آتی هم توجه کرد اگر این موارد لحاظ شود باید 9 معیار شهرسازی مدنظر قرار گیرد که ازجمله آن می‌توان به سلامت و بهداشت، معیارهای زیبایی و بصری، معیارهای مربوط به پستی‌وبلندی، آب‌وهوا و اقلیم، به عرف و سنن، معیارهای مربوط به دین و غیره اشاره کرد.

دبیر گروه شهرسازی جامعه مهندسین مشاور ایران در پاسخ به این سؤال که در صورت تصویب چنین طرحی آینده شهر همدان با در نظر گرفتن نابودی مناطق باغی و طبیعی چگونه ترسیم خواهد شد تصریح کرد: بی‌هیچ شکی دیگر همدانی با این ویژگی باقی نخواهد ماند زیرا هویت شهری همدان نشأت‌گرفته از این باغات و شکل توپوگرافی موجود است.

مشهودی افزود: نکته اینجاست که در حوزه حفظ سلامت شهروندان نیز ساخت‌وساز در ارتفاع بیش از هزار و 900 متر قابل قبول نیست حال‌آنکه شهر همدان به لحاظ ارتفاعی خود جزء شهرهای مرتفع کشور به حساب می‌آید و یقیناً این نوع ساخت‌وساز (بلندمرتبه) در دامنه کوهستان مطمئناً به لحاظ سلامتی مشکل‌ساز خواهد بود.

وی در پاسخ به این سؤال که اکثر غریب به‌اتفاق کارشناسان همچنان بر توسعه درونی شهر برای جبران کمبود اراضی در همدان معتقدند اما در این طرح قرار است تعدادی روستا و مناطق بکر طبیعی برای جبران این نقص به شهر افزوده شوند بنابراین این نوع تصمیم‌سازی‌ها چه اثراتی در پی خواهد داشت، گفت: همواره توسعه درونی شهر در مسیر توسعه به‌مراتب بهتر از گسترش بیرونی است که البته در تحقق این فضا مالکیت افراد (صاحبان این نوع بافت) بر مناطق ناکارآمد و فرسوده شهری از اهمیت بالایی برخورداست.

دبیر گروه شهرسازی جامعه مهندسین مشاور ایران با تأکید براینکه طبق بررسی‌هایی که داشتم رشد جمعیت شهری همدان نیز درصد پایینی دارد، اظهار کرد: اگر یک شهر را بیش‌ازحد موردنیاز به لحاظ سطح اراضی توسعه دهیم به فرسوده شدن بافت‌های فرسوده بیشتر کمک کرده‌ایم.

مشهود افزود: این بدان معنا است که افراد ساکن در بافت‌های این‌چنینی به جای بازسازی منازل فرسوده خود دست به مهاجرت به بافت‌های جدید می‌زنند بنابراین یکی از خطرات بزرگ توسعه بیش‌ازحد تولید بافت فرسوده شهری است.

در ادامه یک از اساتید شهرسازی همدان نیز با بیان اینکه یکی از ملزومات طرح‌های جامع بحث زون‌بندی یا همان منطقه‌بندی ارتفاعی است گفت: این منطقه‌بندی نیازمند مطالعات ویژه‌ای است که بر اساس این مطالعه مشاور می‌بایست ظرفیت هر منطقه را به لحاظ ارتفاعی سنجیده و یک منطقه را برای بلندمرتبه‌سازی پیشنهاد و یا آن را ازنظر ارتفاعی محدود کند.

سید مهدی وفایی با اشاره به اینکه طبق پیگیری‌هایی که داشتم متأسفانه مشخص شد مشاور طرح جامع همدان هیچ مطالعه‌ای درباره زون‌بندی ارتفاعی انجام نداده است، خاطرنشان کرد: به‌نظر می‌رسد متناسب با نظر چند کارشناس که در جلسات حاضر بودند چند نقطه را به‌عنوان مناطق بلندمرتبه‌سازی در شهر همدان انتخاب کرده‌اند.

وی افزود: انتخاب این مناطق به‌نظر من نه قابل دفاع و نه قابلیت رد کردن دارد و حتی نمی‌توان نسبت به آن نقد داشت زیرا مطالعه جامعی دراین باره انجام نشده و درعین‌حال ظرفیت‌های این مناطق استخراج نشده است که بر اساس آن بتوان نسبت به تأیید و یا رد آن نظر دارد بنابراین هر نقدی دراین زمینه داشته باشیم چون طرح اصلی مبنا ندارد نقد ما نیز زیر سؤال خواهد رفت.

این استاد شهرسازی، با بیان اینکه البته اگر یک نگاه سطحی به این نقاط منتخب داشته باشیم به‌نظر می‌رسد این مناطق برای بلندمرتبه‌سازی مناسب نیستند، عنوان کرد: به‌نظر بنده اداره‌کل راه و شهرسازی و شهرداری می‌بایست برای منطقه‌بندی ارتفاعی یک مطالعه جامع و کامل و درعین‌حال با شرح خدمات کامل انجام و درعین‌حال مشاور نیز تمام زیرساخت‌ها را شناسایی و با لحاظ کردن طرح‌های بالادستی و درعین‌حال با پیش‌بینی آستانه جمعیتی نسبت به انتخاب مناطق بلندمرتبه اقدام کند.

وفایی افزود: به‌عنوان‌مثال طبق گفته شما یکی از مناطق منتخب برای بلندمرتبه‌سازی منطقه دره‌مرادبیگ است حال در نظر بگیرد که درحال حاضر نیز این منطقه به لحاظ زیرساختی برای جمعیت فعلی پاسخگو نیست و از طرفی هم به لحاظ توپوگرافی و شیب و عرض معابر نیز و حتی نحوه ارتباط با شهر و همچنین وجود باغات متراکم دراین منطقه امکان انتخاب آن با اصول شهرسازی به لحاظ بلندمرتبه‌سازی همخوانی ندارد.

وی با اشاره به اینکه چنین انتخابی این نکته را به ذهن متبادر می‌کند که یا مشاور همدان را نمی‌شناخته و یا اینکه برنامه خاصی را دنبال می‌کند که ما از مبانی آن بی‌اطلاع هستیم.

استاد شهرسازی با بیان اینکه تاکنون کسی هم نسبت به تشریح این مبانی اقدام نکرده است، اذعان کرد: براین اساس ازآنجایی‌که مبنایی وجود ندارد نمی‌توانم درباره آینده شهر همدان با تصویب این طرح نظری به لحاظ شهرسازی ارائه کنم.

وفایی در پاسخ به این سؤال که آیا شما به‌عنوان یک شهرساز بلندمرتبه‌سازی در چنین مناطقی را تجویز می‌کنید، ابراز کرد: به‌هیچ‌وجه بلکه به‌نظر بنده اگر قرار است در شهر همدان بلندمرتبه‌سازی داشته باشیم یا باید به سمت دشت شمالی شهر همدان یعنی شهرک مدنی، حسن‌آباد و شورین باشد و درنهایت شهرک فرهنگیان، حاشیه بلوار آیت‌الله نجفی و یا اینکه در مناطق حاشیه‌نشین شهر که بتواند توسعه زیرساختی بیشتری دراین گونه مناطق به‌دنبال داشته باشد.

وی با استناد به مطالعه صورت گرفته در خصوص ساماندهی دامنه جنوبی الوند از سوی سازمان میراث فرهنگی در استان همدان نیز، گفت: مناطق منتخب برای بلند‌مرتبه‌سازی جزء این محدوده بوده بنابراین دراین طرح امکان بلند‌مرتبه‌سازی تجویز نشده و دراین باب نیز شاهد مغایرت دو طرح مطرح شده هستیم.