سپهرغرب، گروه کافه کتاب: معاون فنّی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، درباره فعالیت‌های این مرکز در سال 1399 از پایان طرح بزرگ دیجیتال‌سازی منابع کتابخانه در بهار 1400 خبر داد.

زهرا عبداللهی، در شرح فعالیت‌های این مرکز طی سال 1399، درباره پایان طرح دیجیتال‌سازی منابع کتابخانه در گفت‌‌وگو با پایگاه خبری کتابخانه مجلس توضیح داد.

رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی در نخستین نشست خبری‌شان، از انجام طرح بزرگ دیجیتال‌سازی و بارگذاری نسخ‌خطی و اسناد خبر داده بودند. این اقدامات در چه مرحله‌ای است؟

در زمینه منابع خطی بیش از 90 درصد منابع تصویربرداری شده و بخش زیادی از آن در درگاه کتابخانه مجلس قابل مشاهده است. این کار در سال‌های گذشته انجام شده و هنوز قابل مشاهده است.

با حضور ریاست جدید کتابخانه و تعیین اولویت‌های کاری، اعلام شد قصد کتابخانه بر پایان اسکن منابع و بستن درهای مخازن است. بر این اساس در بخش دیجیتال، اولویت تعریف و براساس آن، کار در حال انجام است. در این میان رف‌خوانی مخازن نیز انجام و مشخص شد که چه منابعی نیاز به مرمت و اسکن دارند.

منابع خطی که نیاز به تصویربرداری دارند حدود دو هزار و 500 نسخه است که تاکنون بیش از یک هزار و 500 نسخه آن انجام و بقیه در مراحل انجام است. بنابراین در بهار سال 1400 کتابخانه نسبت به بارگذاری همه منابع خطی و سپس اسناد با رویکرد جدید و ارائه به پژوهشگران اقدام خواهد کرد.

پروژه اسکن اسناد نیز به صورت جدی و با حجم وسیع در حال انجام است. این کار از طریق جذب نیروی پروژه‌ای و همچنین همکاران کتابخانه، هم‌زمان در دو بخش انجام می‌شود. اسناد پیش از انقلاب با دستگاه‌های پیشرفته موجود در بخش اسکن و اسناد بعد از انقلاب که با تهیه پنج دستگاه جدیدA3 و A4 با سرعت خوب در حال اجراست. دستگاه‌های موجود در کتابخانه گاهی خراب و غیرقابل استفاده بودند که در این مدت با تعمیر پنج دستگاه موجود با ظرفیت همه دستگاه‌ها، تمام‌وقت در حال کار هستند.

زمان شروع اسکن منابع اسنادی از اوایل مهرماه بود که با توجه به شیوع کرونا و حضور کمتر کارمندان، گاه تعطیلی کامل، خرابی دستگاه‌ها و مواردی از این قبیل، در 6 ماهه شروع کار تاکنون بیش از یک میلیون و 100 هزار برگ سند اسکن شده‌ است که در اولویت بارگذاری قرار دارند. البته اگر پژوهشگری به این منابع نیاز داشته ‌باشد، چنانچه تصویر آن موجود باشد در اولین فرصت و برای مواردی که تصویر ندارد، پس از تصویربرداری ارسال می‌شود.

البته به موازات اسکن منابع، همزمان کار ساماندهی و برگ‌شماری اسناد پیش از انقلاب و بعد از انقلاب نیز در حال انجام بوده تا به آمار دقیقی از موجودی این منابع دست پیدا کنیم.

به‌نظر شما چه زمانی امکان رونمایی از اقدامات و منابع دیجیتال‌سازی شده وجود دارد؟

موانع زیادی باعث شده که کتابخانه نتواند تصویربرداری از منابع را در سال 99 به پایان برساند که برخی ذکر شد؛ اما حجم فعالیت‌هایی که در حوزه تصویربرداری از منابع انجام شده بسیار بالا و قابل توجه است که می‌توان با سایر مراکز مقایسه کرد. این فعالیت در کتابخانه مجلس در حال انجام است و امیدواریم بتوانیم به نتایج خوبی برسیم. پس از پایان این منابع (خطی و اسناد) اولویت بعدی کتابخانه مجلس، اتمام تصویربرداری از منابع سنگی، سربی و نشریات است.

اما باید توجه داشت که در کنار پروژه بزرگ اسکن منابع، در کتابخانه اقدامات زیربنایی شامل شمارش منابع (رف‌خوانی)، تصویربرداری و آماده‌سازی نرم‌افزار برای ارائه منابع دیجیتال در حال انجام است و بهار 1400 این فعالیت‌ها قابل مشاهده و عرضه بوده و رونمایی می‌شود.

پژوهشگران چگونه می‌توانند به این منابع دسترسی پیدا کنند؟

پژوهشگران همانند گذشته می‌توانند به‌راحتی منابعی را که در درگاه کتابخانه عرضه شده، مشاهده و دانلود کنند. به غیر از این منابع، چنانچه تصویر منبعی را خواسته ‌باشند، از طریق مراجعه حضوری، ایمیل و تلفنی که در نظر گرفته شده، در کمترین زمان ممکن منبع مورد نظر را درخواست داده و بدون محدودیت به آن دسترسی پیدا می‌کنند. حتی کارشناسان ما در بخش‌های مختلف، آماده پاسخگویی به پرسش‌ها و ارائه خدمات غیرحضوری درخواست شده، هستند.

آیا در سال 1400 برنامه خاصی برای دسترسی ساده‌تر پژوهشگران به اطلاعات دارید؟

در سال 1400 ادامه تصویربرداری منابع خطی و منابع اسنادی تا پایان پروژه انجام خواهد شد. همچنین تصویر این منابع در درگاه کتابخانه برای استفاده پژوهشگران ارائه می‌شود. البته منابعی که قابل بارگذاری بوده و محدودیت ارائه نداشته‌ باشد.

پس از پایان این پروژه، نشریات کتابخانه در اولویت قرار دارند، زیرا کتابخانه مجلس یکی از بهترین مراکز کشور از نظر مطبوعات و نشریات قدیمی است و باید این کار نیز به سرانجام برسد.