سپهرغرب، گروه زیست‌بوم - طاهره ترابی‌مهوش: مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط‌ طبیعی با تاکید بر لزوم مدیریت منایع آبی گفت: مدیریت سهم 92 درصدی حوزه کشاورزی در مصرف آب بسیاری از مشکلات را حل می‌کند

خشکسالی از جمله مهمترین و قدیمی‌ترین بلایای طبیعی است که تکرار آن طی یک دهه گذشته تبدیل به بحران شده است. دراین بین تاثیر کم بارشی در حوزه محیط زیست جانوری و گیاهی بیش از پیش نمود یافته به‌طوریکه طی چندسال گذشته این پدیده طبیعی اثرات سویی بر میزان زاد و ولد حیات وحش گذاشته و موجب تخریب زیستگاه آنان شده است این پدیده در عرصه‌های زیست محیطی در کمین گونه‌های نادر جانوری نشسته و آن‌ها را در معرض خطر انقراض قرار داده است.

خشک شدن منابع آبی و کاهش علوفه در دسترس موجب تضعیف وضعیت فیزیولوژیک حیات وحش و تاثیرات منفی در ادامه حیات و جمعیت گونه‌ها شده است و متاسفانه امسال نیز در اغلب مناطق کشور شاهد کم بارشی که پیامدی جز خشکسالی نخواهد داشت هستیم به گونه‌ای که «سحر تاج بخش مسلمان» رئیس سازمان هواشناسی کشور در گفتگو با رسانه‌ها گفت: طبق پیش‌بینی‌ها در فصل بهار که آخرین فرصت بارش برای کل کشور است، با بارش‌های قابل ملاحظه‌ای روبه رو نخواهیم شد و امکان استفاده از باران مصنوعی برای سطح وسیع وجود نخواهد داشت.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برای تبیین تاثیر کم بارشی بر محیط زیست جانوری و گیاهی بر آن شدیم تا با اسماعیل کهرم مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط ‌طبیعی گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مشاوررئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط‌طبیعی با اشاره به اینکه در خصوص اهمیت و جایگاه آب در حیات همین بس که خداوند در آیه 30 سوره مبارکه انبیاء می‌فرماید: «... وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَفَلَا یُؤْمِنُون» گفت: خدوند در این آیه می‌فرماید همه چیز را به اب زنده کردیم.

اسماعیل کهرم با تاکید براینکه آب یعنی حیات و تداوم آن اظهارکرد: در بحث وابستگی حیات و تداوم آن به آب همین بس که طبق یافته‌های دانشمندان در مریخ رشته کوهی (سه برابر هیمالیا) وجود دارد که در آن ردی از جاری بودن آب به یادگار مانده و این امر بیانگرآن است که زمانی دراین کره نیز حیات وجود داشته و بر اثر تبخیر آب حیات آن به نابودی کشیده شده است.

وی افزود: بنابراین اگر در زمین نیز آب موجود از بین برود و یا از بین ببریم حیات نیز به همراه آن نابود خواهد شد.

این فعال حوزه محیط زیست با تاکید براینکه در نبود آن محیط زیست نابود می‌شود تشریح کرد: آب دارای ویژگی خاصی در بین عناصر است زیرا در آن واحد امکان دیده شدن آن به سه شکل بخار(ابرها)، مایع (آب) و جامد(یخ) وجود دارد حال آنکه این مهم در دیگر عناصر وجود ندارد.

کهرم با اشاره به اینکه این عنصر عجیب در واقع خلق‎‌کننده حیات است تشریح کرد: اگر خشکسالی‌ها و کم بارشی ادامه پیدا کند حیات از بین خواهد رفت.

وی با بیان اینکه البته مسئله بی‌آبی بحث جدیدی در کشور ما ایران نیست زیرا در گفته‌های کورش کبیر نیز بدان اشاره شده است گفت: تاثیر آب بر طبیعت و محیط زیست جانوری و طبیعی به گونه ای که درسال‌های تر سالی دو قلوو حتی سه قلو زایی دربین جانوران بیشتر می‌شود اما در شرایط معکوس حتی مشاهده میشود که جنین به وجود آمده در بدن توسط مادر به دلیل کم آبی جذب می‌شود.

مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط‌ طبیعی با اشاره به وضعیت فروچاله‌های دشت کبودراهنگ اذعان کرد: این فروچاله‌ها وحشتناک به دلیل کمبود آب است زیرا آب در درون زمین همچون ستون عمل می‌کند که با برداشت بی‌رویه و غیر مجاز از سفره‌های زیرزمینی کم‌کم گویی ستون کوتاه‌تر و کوتاهتر شده و در نهایت فرو می‌ریزد.

کهرم با اشاره به اینکه دیگر عناصر حیات و حتی هوا هم به آب وابسته است تشریح کرد: هوا یک عنصر مجرد نیست بلکه بر اساس میزان آب دچار تغییر و تحول می‌شود و این بدان معنا است که هرچه میزان آب بیشتر باشد هوا از لطافت بیشتری برخوردار خواهد بود.

وی با بیان اینکه لطافت هوا منجر به افزایش سریعتر رشد گیاهان و در نتیجه بهبود تغذیه گونه‌های جانوری می‌شود ابرازکرد: درواقع حیات زنجیره‌ای وقایع است که با آب‌ شروع شده و به آن نیز ختم می‌شود.

این فعال حوزه محیط زیست با تاکید براینکه انسان دراین زنجیره نقش پویایی را ایفا می‌کند زیرا همچون دیگر جانداران زندگی و حیات ما نیز به آب وابسته است خاطر نشان کرد: درحال حاضر از نظر متخصین تراز آب زیرزمینی ما درکشور منفی است.

وی در تبیین شرایط فعلی آب‌های زیرزمینی کشور گفت: دراین بحث باید به بیت سعدی با این مضمون اشاره کرد که می‌گوید" بر آن کدخدا زار باید گریست که دخلش بود 19 خرج 20" زیرا در بحث آب‌های زیر زمینی میزان برداشت از آنها با میزان جایگزینی آب همخوانی ندارد.

کهرم با تاکید براینکه مباحث مطرح شده در خصوص آب، شرایط آب و هوایی و میزان بارش‌ها پیشگویی است نه پیش بینی خاطر نشان کرد: پیش بینی نیازمند مبنای علمی است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: درواقع مجهزترین دستگاه پیش‌بینی هوا که متعلق به انگلستان است نیز تنها امکان پیش‌بینی یک هفته آتی آب و هوا را دارد.

وی با تاکید بر اینکه عده‌ای معتقدند ایران در آینده به سودان بدل خواهد شد نیز از این دست پیش‌گویی‌ها است تشریح کرد: البته این پیشگویی‌ها نیز می‌بایست براساس اعداد وارقام باشد که متاسفانه طی چند دهه اخیر این گونه است.

کهرم با بیان اینکه طی چند سال اخیر میزان دریافتی باران در طی پنجاه سال گذشته حدود 45 تا 50 درصد کاهش را نشان می‌دهد تصریح کرد: درجه حرارت فرودین ماه امسال نسبت به سال گذشته سه درجه افزایش را نشان می‌دهد.

این استاد دانشگاه با تاکید براینکه میزان دریافت آب در فروردین ماه امسال نیز 45 تا 50 دصد نسبت به سال گذشته کمتر شده اظهارکرد: تاسف‌بارتر اینکه از ابتدای سال آبی یعنی از مهر 99 تاکنون معدل دریافت باران نسبت به میانگین طولانی مدت کاهش قابل توجهی داشته است.

این فعال محیط زیست با تاکید بر اینکه برمبنای این عدد و رقم است که پیش‌بینی می‌شود اگر شرایط به همین منوال پیش رود ایران به سودان تبدیل خواهد شد اظهارکرد: بازهم تاکید می‌کنم این گفته‌ها همه پیشگویی است و نه پیش‌بینی زیرا طی روزهای اخیر عیلرغم پیشگویی‌ها شاهد بارش شدید و حتی سیل آسای باران در تهران بودیم که با آنچه پیشگویی شده بود هم‌خوانی نداشت لذا این امر بیانگر آن است که پیشگویی‌ها بر اساس این داده‌ها قابل اعتماد نیست و شرایط همواره ممکن است دچار تغییر شود.

کهرم افزود: با این وجود آنچه مسلم است اینکه میزان برداشت ما از آب بیش از حد بود و می‌بایست در این فرایند تغییر ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه طی چند دهه اخیر با پروژه‌ها سد سازی کشور بیش از پیش به یک سرزمین خشک بدل شده است تصریح کرد: درحال حاضر بیش از 650 بند آبی و سد در کشور احداث شده که همگی در تبخیر آب موثر هستند.

وی با بیان اینکه به ازای این سدسازی سالانه 30 میلیارد متر مکعب از آب موجود در کشور تبخیر می‌شود گفت: باید برای این میزان تبخیر چاره اندیشی شود.

این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم صرفه جویی در مصرف آب گفت: تغییر در الگوی کشت و نیز تغییر در نحوه آبیاری( بهره برداری از آبیاری بارانی و قطره و حتی مه پاش) از آنجا که بیش از 92 درصد از آب کشور در بخش کشاورزی صرف می‌شود اصلی‌ترین راهکار پیش‌رو است.

وی ادامه داد: اما متاسفانه همچنان در این وادی به طریق 2500 سال پیش یعنی رها کردن آب در کرتها نسبت به آبیاری اراضی اقدام می‌کنیم.

کهرم با بیان اینکه نباید در استان‌ها کم آب نسبت به کشت صیفی‌جات و حتی انگور و سیب اقدام کرد تصریح کرد: صادرات هندوانه به قیمت فروش آب به نازل‌ترین قیمت با عقل سلیم سازگاری ندارد.