آسیب‌های اجتماعی مجموعه‌ای از معضلات و مشکلات است که درمان یکی از آن‌ها وابسته به درمان زیرمجموعه‌های بروز آن معضل است برای مثال فقر و بیکاری آسیب‌های اجتماعی بی‌شماری را مانند طلاق، مشکلات معیشتی و از همه مهم‌تر حاشیه‌نشینی را در بر دارد بنابراین آسیب‌های اجتماعی به شکل زنجیروار به یکدیگر متصل هستند.

حل معضلات و مشکلات آسیب‌های اجتماعی در این سال‌ها مغفول مانده و تقریباً در دولت یازدهم و دوازدهم به اوج بروز خود رسیدند و با بالاترین و بیشترین آمار در جامعه خودنمایی کردند خبرگزاری مهر در گزارش «وعده‌هایی که رنگ تحقق به خود نگرفتند/ حل معضل حاشیه‌نشینی وابسته به علل بروز آن است» از وعده‌های دولت تدبیر و امید برای رفع مشکلات اقتصادی، اشتغال و معضل حاشیه‌نشینی گفته است؛ مشکلاتی که نه‌تنها کلیدی برای بازگشایی و حل شأن کارساز نشد بلکه قفلی بزرگ‌تر به آن‌ها زده شد.

دولت سیزدهم در حالی سکان اداره کشور را برعهده گرفته است که در هریک از حوزه‌های آسیب‌های اجتماعی با افزایش آمار روبه‌رو هستیم برای مثال آمار طلاق‌های ثبت‌شده در سال گذشته با رشد 35 تا 37 درصدی همراه بوده است همچنین گره معضل اعتیاد هم نه‌تنها باز نشده بلکه کورتر شده است. این در حالی است که در بحث مهم حاشیه‌نشینی در تابستان 97 حدود 19 میلیون حاشیه‌نشین وجود داشته است و یک هزار و 100 شهر و 60 هزار روستا در وضعیت نابسامانی اقتصادی قرار دارند که خود دلیل موجهی برای مهاجرت به شهرهای بزرگ‌تر و پس‌ازآن حاشیه‌نشینی است.

  افزایش آسیب‌های اجتماعی در دولت تدبیر و امید

جامعه‌شناس و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی در خصوص عملکرد دولت یازدهم و دوازدهم در جهت حل معضلات و مشکلات ناشی از آسیب‌های اجتماعی گفت: «متأسفانه در خصوص حل معضلات آسیب‌های اجتماعی باید گفت دولت تدبیر و امید نه‌تنها آسیب‌های اجتماعی بلکه مسائل اجتماعی را رها کردند و در حال حاضر این معضلات اجتماعی در کشور بدون متولی رها شده‌اند.»

محمدرضا محبوب‌فر، افزود: «متأسفانه دولت یازدهم و دوازدهم نشان داد به‌جای اینکه به وظایف خودش در حوزه آسیب‌های اجتماعی عمل کند بار اصلی دست‌وپنجه نرم کردن با این معضلات را بر روی دوش انجمن‌های مردم‌نهاد گذاشت.»

فقر، محرومیت، گرانی و غیره در این هشت سال افزایش یافته است برای مثال در حال حاضر ما شاهد افزایش سرقت‌های خرد در جامعه هستیم و اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد در هفته‌ها و ماه‌های آینده افزایش 30 درصدی را در این حوزه خواهیم داشت

وی با اشاره به اینکه 27 درصد از مردم ایران روستانشین هستند بیان کرد: «در حال حاضر 27 درصد از مردم ایران روستانشین هستند این عدد به معنی گسترش معضلات اجتماعی از قبیل شهرنشینی و پس‌ازآن حاشیه‌نشینی اجباری است و رئیس‌جمهور و دولت محترم به‌جای فراهم کردن امکانات، عدالت اجتماعی و تشویق مردم برای ماندن در روستاها عمل کند هیچ اقدام مثبتی انجام نداده و ما شاهد گسترش مهاجرت‌ها در این هشت سال بوده‌ایم.»

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه فقر، محرومیت، گرانی، تورم و بیکاری در این هشت سال افزایش یافته است عنوان کرد: تمام مؤلفه‌های یادشده در این هشت سال افزایش یافته است برای مثال در حال حاضر ما شاهد افزایش سرقت‌های خرد در جامعه هستیم و اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد در هفته‌ها و ماه‌های آینده افزایش 30 درصدی را در این حوزه خواهیم داشت.

محبوب فر تصریح کرد: متأسفانه این روزها خشونت به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های اجتماعی کشور در حال بروز است و ما شاهد بروز خشونت‌های خانوادگی و بعضاً خودکشی و قتل یکی از اعضای خانواده هستیم همچنین کارتن‌خوابی و فحشا نیز به نقطه اوج خود رسیده‌اند که همگی نشان‌دهنده افزایش شاخص فلاکت اجتماعی و اقتصادی که دستاورد دولت تدبیر و امید است.

  روند رو به رشد شاخص فلاکت اقتصادی؛ ایران در رتبه هشتم قرار دارد

وی با اشاره به اینکه ایران در جدول شاخص‌های فلاکت اقتصادی رتبه هشتم را دارد اظهار کرد: متأسفانه ایران در جدول شاخص‌های فلاکت اقتصادی در بحث تورم و بیکاری در رتبه هشتم و در کنار کشورهایی مانند سومالی، کامبوج و یا مالی قرار دارد.

اما در خصوص عملکرد دولت تدبیر و امید در حوزه حاشیه‌نشینی این پژوهشگر حوزه آسیب‌های اجتماعی چنین گفت: در حوزه حاشیه‌نشینی عملکرد دولت در این هشت سال خیلی ضعیف بوده است به‌طوری‌که در حال حاضر به‌عنوان‌مثال در تهران و یا بسیاری از کلان‌شهرها هر فرد و خانواده‌ای که قادر به تأمین نیازهای اولیه و اساسی خودش نباشد تن به حاشیه‌نشینی می‌دهد.

در حوزه حاشیه‌نشینی عملکرد دولت در این هشت سال خیلی ضعیف بوده است به‌طوری‌که در حال حاضر به‌عنوان‌مثال در تهران و یا بسیاری از کلان‌شهرها هر فرد و خانواده‌ای که قادر به تأمین نیازهای اولیه و اساسی خودش نباشد تن به حاشیه‌نشینی می‌دهد.

محبوب‌فر ادامه داد: دغدغه مسکن، معیشت و اشتغال از جمله مسائل مهمی ایست که یک حاشیه‌نشینی اجباری را به وجود می‌آورد و در این دولت به‌جای حل این مسائل و دغدغه‌ها ما شاهد افزایش هر روزه این معضلات در میان آحاد مردم بودیم.

وی ابراز کرد: در حال حاضر از ابتدای سال جدید تا امروز بسیاری از کالاها، مواد غذایی و الزامات اولیه اساسی زندگی برای مردم تا پنج برابر افزایش پیدا کرده است و دغدغه گرانی، تورم و مسکن افراد را مجبور به حاشیه‌نشینی کرده است و دولت تدبیر وامید روزبه‌روز به‌جای افزایش امید ناامیدی را در جامعه افزایش داده است.

این جامعه‌شناس و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی عنوان کرد: در خصوص همین مسئله کرونا هم بیشتر قربانیان از مناطق کم‌برخوردار به سبب فقر فرهنگی و اقتصادی بوده است همچنین فقر و تأمین معاش در مناطق حاشیه‌نشین منجر به افزایش کودکان کار شده است.

  دولت سیزدهم حل معضلات اجتماعی را در اولویت قرار دهد

محبوب‌فر در خصوص عملکرد سکان‌دار دولت سیزدهم و نحوه عملکرد دولت سیزدهم در حل معضلات آسیب‌های اجتماعی چنین بیان کرد: «متأسفانه در زمان مناظرات ما شاهد این بودیم که هیچ‌یک از کاندیداها برنامه خود را در خصوص حل معضل آسیب‌های اجتماعی و به‌خصوص معضل حاشیه‌نشینی بیان نکردند اما به‌هرحال منتخب مردم با رأی بسیار بالایی انتخاب شده است و باید در صدد آن باشد که دولتی کارآمد را در آینده داشته باشیم تا به‌جای پاک کردن صورت‌مسئله به حل این معضلات بپردازند.» رئیس‌جمهور منتخب باید به‌عنوان اولویت کار خود به حل مسائل اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی بپردازد و این امر میسر نمی‌شود مگر اینکه معضلات اقتصادی، دغدغه مسکن، اشتغال و معاش خانواده‌ها حل شود.

وی اظهار کرد: آنچه بسیار حائز اهمیت است این است که سکان‌دار دولت سیزدهم که امروز معضلات اقتصادی و اجتماعی از معضلات بزرگ کشور هستند و معاش مردم می‌تواند آسیب‌های اجتماعی را در کشور به‌دنبال داشته باشد.

وی تأکید کرد: من به‌عنوان جامعه‌شناس و پژوهشگر حوزه آسیب‌های اجتماعی معتقدم رئیس‌جمهور منتخب باید به‌عنوان اولویت کار خود به حل مسائل اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی بپردازد و این امر میسر نمی‌شود مگر اینکه معضلات اقتصادی، دغدغه مسکن، اشتغال و معاش خانواده‌ها حل شود بنابراین اگر دولت جدید بتواند در جهت رفع این دغدغه‌ها با ایجاد اشتغال، رفع محرومیت و ساخت‌وساز مسکن اصولی و ارزان‌قیمت می‌تواند در جهت کاهش تورم و حل آسیب‌های اجتماعی گام بردارد.

برای مثال رئیس‌جمهور دولت سیزدهم باید روند بازساخت روستاها، توسعه روستایی، و رفع محرومیت حرکت کند چراکه توزیع عادلانه امکانات قطعاً می‌تواند منجر به مهاجرت معکوس و حتی توسعه گردشگری روستای، کشاورزی، صنایع‌دستی و مسائلی از این قبیل باشد و اگر مشکل روستاها حل شود مشکل حاشیه‌نشینی هم تا حدود 70 درصد رفع خواهد شد.