کودکی فرصت مناسبی برای آموزش مدیریت مالی به بچه‌ها است. با برخی پدر و مادرها که در زمینه تربیت مالی صحبت می‌کنیم، بچه‌هایشان در هر سنی که باشند می‌گویند حالا زود است یا اینکه خودش به مرور یاد می‌گیرد، در حالی‌که این تفکر درستی نیست و کودک از سن و سال مشخصی می‌تواند مدیریت منابع مالی را آموزش ببیند. بنابراین اگر از این دست پدر و مادرهایی هستید که هر زمان فرزندتان پول خواست، برایش فراهم می‌کنید باید بدانید که راه خوبی را برای آینده فرزندتان انتخاب نکرده‌اید!

طبق گفته متخصصان کودک، بهترین زمان برای آموزش مدیریت مالی بچه‌ها و دادن پول تو جیبی به آن‌ها زمانی است که به مدرسه می‌روند، چراکه بچه‌ها در این دوره شخصیتشان دارای بعد اجتماعی می‌شود و با مسائل مالی آشنا می‌شوند. بنابراین دادن پول به آن‌ها برای تأمین برخی خریدهای بیرون از منزل مثل خرید خوراکی‌های مورد نیازشان در زنگ‌های تفریح یا خرید مداد و دفتر و لوازم تحریر در همین ایام می‌تواند به کودک آموخته شود و بدین طریق پایه‌های رفتارهای اقتصادی او درست بنا نهاده شود.

مهم‌ترین نکته این است که در نظر داشته باشید برای تأمین پول تو جیبی بچه‌ها نه آنقدر زیاد و نجومی پول بدهید که بچه‌ها به ولخرجی عادت کنند و نه آنقدر کم باشد که جلوی دوستانشان خجالت‌زده شوند. بهترین و مناسب‌ترین روش، دادن پول توجیبی معقول است که با آموزش تربیتی مصرف پول تو جیبی و ذخیره آن به بهترین نحو می‌تواند صورت بگیرد. در نظر داشته باشید که پول تو جیبی منبع استقلال و اعتماد به نفس بچه‌ها محسوب می‌شود، اینکه بچه‌ها چه‌طور پول‌هایشان را خرج یا ذخیره و همین‌طور بذل و بخشش کنند، کاملا

به نحوه آموزش شما مرتبط است. از طریق آموزش صحیح بچه‌ها یاد می‌گیرند که چه زمان‌هایی باید پول‌هایشان را خرج کنند و چه زمانی به عبارتی روی خواسته‌شان پا بگذارند و حتی به دیگران کمک کنند.

  چند نکته مهم درباره آموزش «پول تو جیبی» دادن والدین به فرزندان

1- نخستین نکته به بهترین زمان برای آغاز پول تو‌جیبی دادن مربوط می‌شود که همان سنین مدرسه است چراکه بچه‌ها در این سن به‌خوبی با ارزش پول آشنا هستند و می‌توانند مسئولیت پول‌هایشان را برعهده بگیرند. مثلا اینکه پدر و مادر به بچه‌شان می‌گویند که: «ما برای زنگ تفریحت شیر و کیک یا ساندویچ گذاشته‌ایم، دیگر اینکه دوست داشته باشی پول تو جیبی‌ات را در مدرسه خرج کنی یا خیر، با خودت است، حتی می‌توانی این پول را نگه داری و آخر هفته یک خرید خاص برای خودت داشته باشی یا فلان فیلم و کتاب را برای خودت بخری!»

2-برخی از والدین به اشتباه پول تو‌جیبی دادن را یک اهرم فشار یا حتی تشویق برای بچه‌ها قرار می‌دهند، مثلاً به پسرشان می‌گویند که اگر تکلیف فردایت را انجام دهی پول تو‌جیبی‌ات دو برابر می‌شود یا اگر اتاقت را مرتب نکنی، از پول تو جیبی این هفته خبری نیست. در حالی‌که پول تو‌جیبی نباید اهرم تنبیه و فشار یا تشویق باشد، بلکه تنها یک وسیله‌ای برای آموزش مدیریت دخل و خرج بچه‌ها برای آینده‌شان محسوب می‌شود.

3-برخی والدین هستند که بی‌توجه به زمان و مکان پول تو جیبی دادن به بچه‌هایشان به خاطر شرایط مساعد مالی، مدام بچه‌ها را به لحاظ مالی شارژ می‌کنند که البته این هم روش اشتباهی است چرا که کارکرد پول تو جیبی را از بین می‌برد و باعث می‌شود بچه‌ها به این شیوه عادت کرده و اگر یک زمانی پدر یا مادر به لحاظ مالی شرایط نامساعدی داشته باشند، نتوانند آن شرایط را تحمل کنند و به عبارتی شکننده بشوند و در بزرگ‌سالی نیز تن‌پرور بار بیایند و برای به‌دست آوردن پول هیچ تلاشی نکنند چرا که تفکرشان این است که یک پدر و مادری هستند که همیشه پول در جیبشان بگذارند!

بنابراین در نظر داشته باشید حتی اگر وضع مالی خوبی هم دارید، نباید مبلغ پول توجیبی را زیاد بگذارید چراکه پول زیاد از سوی بچه‌ها مدیریت صحیح نمی‌شود و تربیت مالی آن‌ها را نیز به بیراهه می‌کشاند.

5-حال پدر و مادر سؤال می‌کنند که چه‌طور این مدیریت مالی را مدام درباره آن صحبت می‌کنیم باید به بچه‌ها آموزش دهیم؟ پاسخ این است که شما مبلغی مشخص و منطقی برای هر ماه یا هر هفته بچه‌هایتان در نظر می‌گیرید و در هیچ شرایط نیز آن را بیشتر نمی‌کنید، اما در زمینه مصرف آن مداخله نمی‌کنید که بچه‌ها آن را چه‌طور خرج کنند البته این بدین معنا نیست که بچه‌ها هر خرجی که بخواهند می‌توانند، انجام دهند بلکه خریدهایشان باید در راستای نیازها و قوانین خانه باشد، خطوط قرمز را برایشان مشخص کنید مثلاً

اینکه برای خرید فیلم‌های مجاز و کارتن‌ها می‌بایست از والدین نظر بگیرند با این حال مداخله و اجبار هم خوب نیست مثل اینکه حتماً

تو باید این ماه با پول تو جیبی‌ات، فلان خرید را انجام دهی!

6-بچه‌ها ممکن است از همان هفته اول پول تو جیبی‌شان را خرج بستنی و خوراکی‌های مختلف کنند اما بعد دستشان خالی شود، در این زمینه صبور باشید تا خودشان راه و چاه دستشان بیاید چرا که بعد از مدتی از این کار پشیمان شده و متوجه می‌شوند که برای تأمین

برخی وسایل مورد نیازشان می‌بایست پول‌هایشان را ذخیره کنند در این صورت هم یک قلک برایشان در نظر بگیرید که منبع ذخیره مالی‌شان باشد. حتی می‌توانید با نظر مساعد خود فرزندتان یک حساب بانکی برایش افتتاح کنید و دفترچه‌اش را نیز به دست خودش بدهید.

7-گاه هم پیش می‌آید که بچه‌ها برخی مواقع پول‌هایشان را صرف دوستانشان می‌کنند مثلاً اینکه دختر یا پسرتان به منزل می‌آید و می‌گوید که همه پول‌هایش را خرج یکی از دوستانش که مداد و دفتر نداشته کرده، در این زمینه مشوق او باشید و راهنمایی‌اش کنید که اگر این درست است شما نیز می‌توانید به این خانواده کمک کنید و می‌بایست در این زمینه مطمئن شود و سپس بذل و بخشش کند ولی اگر اشتباهی هم مرتکب شد و پول‌هایش را خرج خوراکی برای دوستانش کرد خودش به‌مرور متوجه می‌شود که بدون پول شده و همین آغاز یک درس بزرگ برایش می‌شود.

8-صرفه‌جویی را به بچه‌ها آموزش دهید. با یک برنامه‌ریزی صحیح به کودکان آموزش صرفه‌جویی را بیاموزید مثلاً

اینکه یک دفترچه تهیه کنید و فهرست مایحتاجشان را بچه‌ها در آن بنویسند و هزینه‌هایشان را نیز مشخص کنند. این موارد را به صورت ماهانه برنامه‌ریزی کرده و تأمین کنند و در صورت نیاز شما نیز به آن‌ها کمک کنید اما مسئله آموزش صرفه‌جویی برای تأمین وسایل مورد نیاز است چرا که نباید پول بیشتر بدون دلیل به بچه‌ها داده شود.

مثلاً فرزندتان به خانه می‌آید و می‌گوید که جشن تولد دوستش است و باید کادو تهیه کند در این زمینه در گروه خانوادگی صحبت می‌کنید و اگر نیاز باشد به فرزندتان وامی می‌دهید و مبلغ آن را ماهیانه از پول تو جیبی‌اش کسر می‌کنید. همه این راهکارها به لحاظ ذهنی بر مدیریت مالی بچه‌ها در آینده اثرگذار است و قناعت و دخل و خرج صحیح را به بچه‌ها آموزش می‌دهد اما نکته مهم این است که در آموزش مدیریت مالی صحیح بچه‌ها را به سمت مصرف‌گرایی و نقطه مقابل خساست سوق ندهیم و این مفاهیم را به‌خوبی به آن‌ها آموزش دهیم.

*زهره سعیدی