امروزه جمع‌آوری صحیح و مناسب پسماند‌های روستایی یکی از اصول مهم بهسازی روستا و ایجاد فضاهای بهداشتی جهت زندگی سالم انسان‌ها در روستاها است، پراکندگی پسماند‌ها و عدم مدیریت در جمع‌آوری این مواد باعث آلودگی منابع آب و هوا، زشتی مناظر و گسترش بیماری‌ها می‌شود براین اساس مدیریت پسماند‌های روستاهای مختلف به دلیل بافت فرهنگی، جمعیت و اقتصادی، مصرف بی‌رویه مواد، عدم‌آگاهی و توجه مردم روستا، عدم اجرای مقررات، قوانین و کمبود امکانات در عرصه خدمات روستایی با مشکلاتی روبه‌رو است. براین اساس رعایت دستورالعمل‌های مدیریت پسماند‌ها چه قبل از آلوده شدن روستا و چه بعد از آن از نظر اقتصادی و نیز حفظ سلامت افراد روستا و محیط بسیار مهم است.

حال آنکه با تصویب قانون مدیریت پسماند در سال 83 و تدوین آیین‌نامه این قانون در سال 84، انتظار می‌رفت تعاونی دهیاران به‌عنوان متولی، رویکرد جدی‌تری را دنبال کند؛ براین اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در شمارگان مختلف روزنامه سپهرغرب با بررسی وضعیت روستاها به تفکیک شهرستان‌های استان همدان، نحوه مدیریت و ساماندهی پسماند و زباله‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. در این شماره به گفت‌و‌گو با دهیاران روستاهای شهرستان بهار می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید:

دهیار روستای گنبدان دهستان سفالگران لالجین شهرستان بهار با بیان اینکه این روستا درحال حاضر یک‌هزار و 500 نفر جمعیت دارد گفت: خوشبختانه زباله روستا به‌صورت دو بار در هفته به سایت زباله همدان انتقال داده می‌شود.

محمد کردی افزود: این نوع مدیریت زباله طی چند سال اخیر در پی قرار داد تعاونی دهیاران با سایت زباله همدان انجام می‌پذیرد.

   نقش مؤثر همیاری روستاییان در نجات محیط‌زیست

وی با تأکید براینکه این مهم از طریق پرداخت ماهانه به سایت با همیاری روستاییان به‌صورت پرداخت مبلغی به ازای سرانه انجام می‌شود خاطر نشان کرد: خوشبختانه سایت مقصد در همدان همکاری خوبی با ما دارند.

وی با اشاره به اینکه از اجرا و تعریف موضوع تفکیک زباله از مبدأ در روستاها یقیناً استقبال می‌کنیم اما هنوز در اجرای این طرح این مسئله تعریف نشده است اذعان کرد: متأسفانه حتی در حال حاضر این مهم درسایت همدان نیز علیرغم وجود زیرساخت انجام نمی‌پذیرد.

دهیار روستای حصار قره‌باغی دهستان سیمینه‌رود بخش مرکزی بهار نیز با اشاره به اینکه در حال حاضر زباله و پسماند اهالی این روستا با جمعیتی تقریباً هزار نفری به‌صورت هفته‌ای انتقال آن به سایت مرکز همدان مدیریت می‌شود خاطرنشان کرد: متأسفانه یکی از معضلات ما عدم اجرای تعهد بر اساس قرارداد است.

روح‌الله صالحی با تأکید براینکه طبق قرارداد منعقد شده بر پایه توافق با سایت مرکزی قرار است زباله این روستا در هفته دوبار جمع‌آوری شود اظهارکرد: در حال حاضر این‌گونه نیست و هفته‌ای یک بار و حتی در برخی مواقع مدت زمان طولانی‌تری اتفاق می‌افتد که برای جمع‌آوری زباله اقدام می‌کنند.

  حضور برای جمع‌آوری زباله به‌موقع نیست

وی با تأکید براینکه درحال حاضر به دلیل این عدم اجرای تعهد، اطراف روستا را زباله فراگرفته است گفت: حتی در برخی مواقع سایت از پذیرش زباله روستاها به دلایل مختلفی همچون تغییر مدیریت، تعمیر تجهیزات و در برخی موارد تأخیر در پرداخت سرانه از سوی دهیاری حذر می‌کند حال آنکه بنا به شرایط اقتصادی روستاییان، دهیاران چاره‌ای جز تأخیر ندارند.

دهیار روستای حصار قره‌باغی دهستان سیمینه‌رود در پاسخ به این سؤال که درحال حاضر آیا در فضای جمع‌آوری و ساماندهی زباله تفکیک از مبدأ توسط روستاییان انجام می‌پذیرد گفت: متأسفانه هنوز زیرساخت لازم دراین خصوص در اختیار دهیاران قرار داده نشده است.

رسول نیک‌پندار؛ دهیار روستای حسین‌آباد دربند دهستان دیم‌کاران بخش صالح‌آباد شهرستان بهار با جمعیت 350 نفری با بیان اینکه خوشبختانه دراین روستا جمع‌آوری زباله و پسماندهای روستایی به‌صورت دوبار در هفته انجام می‌پذیرد گفت: خوشبختانه این مهم از طریق قرارداد شرکت تعاونی دهیاران با سایت موجود بخش صالح‌آباد انجام می‌پذیرد.

دهیار روستای حسین‌آباد اشوری دهستان سیمینه‌رود بخش مرکزی شهرستان بهار نیز با بیان اینکه خوشبختانه این روستای سه هزار نفری به لحاظ مدیریت و ساماندهی پسماند درحال حاضر مشکلی ندارد گفت: خوشبختانه زباله‌های تولید شده در روستا به سایت زباله صالح‌آباد و سپس به مرکز همدان انتقال داده می‌شود.

*استفاده از ماشین‌الات مکانیزه

رحیم‌بخش با تأکید براینکه زباله تولید شده دوبار در هفته و با ماشین‌های مکانیزه از سطح روستا جمع‌آوری می‌شود، خاطر نشان کرد: متأسفانه هنوز زباله ‌تر و خشک و موضوع تفکیک از مبدأ زباله در سطح روستاها مطرح نیست.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد، خوشبختانه روستاهای شهرستان بهار عاری از زباله بوده و زباله و پسماند تولید شده به سایت مرکز در همدان انتقال و مدیریت و ساماندهی می‌شود که این مهم خود کمک بزرگی به محیط زیست روستاها است که طی چند دهه اخیر متأسفانه به زباله‌دانی‌های سیار بدل شده و زباله و شیرابه‌های دپو شده در اراضی روستا خود تهدیدی بود برای آب‌های زیر زمینی و نیز زیبایی بکر محیط روستایی اما آنچه مسلم است اینکه این چرخه زمانی تکمیل می‌شود که برای تفکیک از مبدأ زباله تولید شده در روستاها نیز به‌عنوان حلقه واسط این زنجیره چاره‌اندیشی شود چراکه بررسی‌های 75 درصد زباله‌های تولیدی در روستاها قابل تبدیل به کود طبیعی است و کمتر خانواده روستایی بی‌ بهره از باغچه و محوطه‌ای برای دفن پسماندهای تر و قابل تبدیل به کمپوست است.

از این‌رو جمع‌آوری زباله از روستاها و تحویل یا دفع آن‌ها در یک مکان خاص، روش بدون تفکیک زباله‌های این‌چنینی به‌نظر غیر منطقی است چراکه زباله‌های تر نظیر باقی‌مانده میوه و سبزی‌ها و مواد غذایی را می‌شود به خوراک دام رساند یا برای تبدیل به کود درون باغچه دفن کرد و زباله‌های خشک خصوصاً ظروف پلاستیکی، حلب و غیره را هم به ضایعاتی‌ها داد تا اندک درآمدی برای روستایی باشد.

از طرفی در حوزه جمع‌آوری زباله چه در روستا و چه در شهر بحث آموزش خانوارها برای تفکیک زباله در مبدأ و نه در مقصد دارای اهمیت بوده و به کاهش حجم زباله کمک شایانی می‌کند و این آموزش در استان گردشگرپذیری چون شهرستان‌های همدان الزامی است.