در چند سال اخیر اخبار زیادی از حمله سگ‌های بدون قلاده یا ولگرد به شهروندان در اماکن عمومی به گوش رسیده است و در پی آن رسانه‌های مختلف با انتشار گزارش‌هایی به بررسی ابعاد مختلف این‌گونه مسائل پرداختند که هرکدام از این گزارش‌ها با نگاه متفاوت جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و قانونی به این مقوله پرداخته‌اند اما در گفت‌و‌گو با عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران و فعال محیط‌زیست به ابعاد متفاوتی از این مسئله پرداخته شده است.

  مافیای صنعت حیوانات خانگی

مهدی اسماعیلی‌بیدهندی، ابتدا در خصوص مقوله پدیده «سگ‌گردانی» گفت: درواقع همزیستی بسیار نزدیک با حیوانات به‌ویژه سگ‌ها و آن‌هم در حریم داخلی خانه‌ها، مقوله‌ای است که با توجه به زیست اجتماعی حاکم بر جامعه ایرانی و انگاره‌های فرهنگی و تاریخی این مرزوبوم، امری عادی و رایج نبوده و همواره در صورت نیاز به بهره‌برداری از سگ‌ها در قالب سگ نگهبان و سگ گله، فضای ویژه و فاصله مشخصی نسبت حریم خانه و اشخاص، توسط صاحبان آن‌ها در نظر گرفته می‌شده است.

وی ادامه داد: رشد فزاینده و قارچ‌گونه‌ای از تمایل و علاقه وافر افراد مختلف به خرید سگ‌ها و نگهداری از آن‌ها بیش از آنکه برخواسته از نیازی حقیقی و معقول باشد، ریشه در احساس نیاز کاذبی دارد که توسط مافیای صنعت حیوانات خانگی به جامعه در حال تزریق شدن است. مافیایی که با توجه به گردش مالی مستقیم و غیر مستقیم چند صد میلیارد تومانی این حوزه در کشور در طول سال، از ابزارهای مختلفی نظیر فضای مجازی، شبکه‌های ماهواره‌ای و نیز اشخاص حقیقی در جهت ترویج این احساس نیاز بهره‌برداری می‌کنند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بنابراین به‌تبع ایجاد این احساس نیاز در میان جامعه، افراد مختلف نسبت به خرید و نگهداری سگ‌ها و سایر حیوانات به‌اصطلاح خانگی اقدام کرده و به‌اجبار شکل‌دهنده یک همزیستی ناخواسته میان حیواناتشان و سایر شهروندان در محیط‌زیست شهری می‌شوند. اتفاقی که از یک‌سو و حسب نیاز طبیعی سگ‌ها به گردش روزانه سگ‌ها منجر می‌شود و از سوی دیگر وجود برخی ویژگی‌ها در این حیوانات نظیر توجه‌طلبی در مقابل عدم پذیرش فرهنگی در میان اکثریت جامعه ایرانی و وجود احساس ترس از مواجهه نزدیک با آن‌ها به‌ویژه در کودکان، زمینه‌ساز برخوردهای تعارض‌آمیز میان سگ‌ها و شهروندان شده و بعضاً رقم زننده اتفاقات ناخوشایند و جبران‌ناپذیر ناشی از حمله آن‌ها به شهروندان بوده‌ایم.

اسماعیلی بیدهندی در ادامه درباره ویژگی‌های مافیای صنعت حیوانات خانگی منافع آنان یادآور شد: به‌طور کلی وقتی صحبت از مافیا در هر حوزه‌ای به میان می‌آید، دال مرکزی فعالیت آن گروه حول محور اقتصادی با هدف خلق ثروت نامشروع و در کنار آن پول‌شویی می‌چرخد. صنعت حیوانات به‌اصطلاح خانگی و مافیای حاکم بر آن نیز از این قاعده مستثنی نیست. مافیایی که با هدف کسب ثروت به هر قیمت اقدام به توله کشی‌های گسترده و در شرایط غیر استاندارد و به‌صورت غیر قانونی کرده، ارزهای دولتی را جهت واردات مواد مصرفی و ملزومات و ادوات مورد استفاده در این حوزه مورد استفاده قرار می‌دهد و در شرایطی که کشورمان درگیر یک جنگ اقتصادی تمام‌عیار و تحت تحریم‌های ظالمانه است، به‌راحتی و بدون هرگونه مشکلی نسبت به واردات و توزیع گسترده اقلام مختلف در این ارتباط اقدام می‌کند و این در حالی است که واردات بسیاری از کالاهای ضروری نظیر دارو و واکسن با مشکلات عدیده‌ای روبرو است.

  از نقش سلبریتی‌ها در توسعه فعالیت این مافیا تا ایجاد اعتیاد عاطفی

وی تصریح کرد: این مافیا زنجیره‌ای متشکل از افراد و بخش‌های مختلف است که متأسفانه از حقیقت شکل‌گیری وابستگی عاطفی میان انسان و حیوان اهلی شده، سوء استفاده کرده و آگاهانه و با علم به آنکه ضرورت و نیازی به همزیستی نزدیک و زیر یک سقف قاطبه شهروندان ایرانی در جوامع شهری امروزی با حیوانات وجود ندارد، نسبت به ایجاد یک نیاز کاذب در میان افراد مختلف جامعه و با الگوسازی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی جریان ساز و یا مورد توجه جامعه نظیر سلبریتی‌ها و برنامه‌های تلویزیونی یا ماهواره‌ای پرمخاطب، اقدام کرده و پس از ایجاد یک اعتیاد عاطفی در میان صاحبان این حیوانات، با فروش اقلام و ادوات مورد نیاز این حیوانات و یا خدمات درمانی و مراقبتی و آرایشی و بهداشتی مربوطه سودهای کلانی را به جیب می‌زنند. این در حالی است که تمایل به شخصی‌سازی هر چیز که در مالکیت انسان است و یا تغییر آن به هر نحو که مورد پسند مالک باشد، امری توجیه شده در افکار عمومی است، سودهای بسیاری از ارائه خدماتی غیر قابل تصور نظیر جراحی تارهای صوتی حیوانات و یا اعمال جراحی زیبایی و عقیم‌سازی بر روی آن‌ها، به قیمت آزار آن‌ها و تضییع حقوق طبیعی شأن، به جیب مافیای این صنعت می‌رود.

واکنش‌های تدافعی شهروندان در قبال مواجهه با سگ‌ها، خود زمینه‌ساز بروز حمله سگ‌ها در دفاع از خودشان خواهد شد و گاهی منجر به اتفاقات ناگواری به‌مانند اتفاقی که چندی پیش برای دختربچه‌ای در لواسان رخ داده بود، می‌شود.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش به منازعات و تبعاتی که در پی پدیده سگ گردانی به وجود می‌آید، گفت: از منظر ایمنی مواجهه با سگ‌هایی که بعضاً بدون قلاده توسط صاحبانشان به اماکن عمومی آورده می‌شوند، بسیار مخاطره‌آمیز خواهد بود؛ چراکه احتمال نزدیک شدن آن‌ها به سایر شهروندان به لحاظ ویژگی‌های غریزی از یک‌سو و از سوی دیگر واکنش‌های تدافعی شهروندان در قبال آن‌ها، خود زمینه‌ساز بروز حمله سگ‌ها در دفاع از خودشان خواهد بود. گاهی نیز شاهد ورود سگ‌هایی به اماکن عمومی توسط صاحبانشان هستیم که اصولاً برای نگهبانی تربیت شده و به لحاظ جثه و رفتار سگ‌هایی مهاجم به شمار می‌روند که حتی در مواردی صاحبان آن‌ها نیز قدرت کنترل فیزیکی آن‌ها را به‌راحتی نداشته و در صورت حمله این سگ‌ها به افراد شاهد رخ دادن اتفاقات ناگواری به‌مانند اتفاقی که چندی پیش برای دختربچه‌ای در لواسان رخ داده بود، خواهیم بود.