کووید -19 چالش بسیار بزرگی برای تمام شهرهای جهان، خواه غنی یا کم‌درآمد به شمار می‌رود و اقداماتی که برای مهار آن به کار گرفته شده، بسته به ساختار اقتصادی شهرها، پیامدهای بیشماری بر آن‌ها بر جای گذاشته است. در وضعیت عادی، شهرها برای مؤلفه‌های زیادی به رقابت با یکدیگر می‌پردازند و تلاش می‌کنند کیفیت زندگی، زیست‌پذیری، رقابت‌پذیری و پایداری را در مناطق خود به حد اعلی برسانند اما به هنگام مواجهه با بحران‌هایی نظیر کرونا، حفظ سلامت شهروندان از اهمیت بیشتری برخوردار است و مقامات باید این اصل مهم را در رأس تمام برنامه‌های مدیریت شهری خود قرار دهند.

شهر کاربردی به شهری اشاره دارد که در آن مدیران و سیستم‌های ارائه خدمات همگام با یکدیگر و به طور کارآمد ابعاد مختلفی از زندگی شهری را مورد بررسی قرار می‌دهند و تلاش می‌کنند خدمات عمومی را به بهترین شکل ممکن در اختیار تمام افراد، هم در مناطق کم‌برخوردار و هم غنی قرار دهند. برنامه‌ریزان چنین شهرهایی تمام توان خود را به کار می‌گیرند تا برای تمام ساکنان و تاجران فرصت‌های اقتصادی ارزشمند ایجاد کنند، مشارکت و شمول اجتماعی را به دقت مورد توجه قرار دهند و برای افزایش نشاط همه شهروندان تدابیری بیندیشند.

هلسینکی، پایتخت فنلاند، یکی از کاربردی‌ترین شهرهای جهان به شمار می‌رود که با جمعیتی بالای 650 هزار نفر در قلب منطقه‌ای با یک میلیون و 500 هزار نفر ساکن واقع شده و بیش از 40 درصد تولید ناخالص داخلی را از آن خود کرده است.

در سال 2017 مقامات محلی هلسینکی استراتژی‌های جدیدی برای مدیریت شهری پیاده کردند که باعث شد شرایط زندگی را برای ساکنان، تاجران و گردشگران آن به طور قابل توجهی بهبود ببخشد و به کاربردی‌ترین شهر جهان تبدیل شود. یکی از اهدافی که مدیران پایتخت فنلاند در پیش گرفته‌اند و در نائل شدن آن به کاربردی‌ترین شهر جهان مؤثر واقع شده، تاکید بر ایجاد فرصت برابر برای تمام مردم بوده است بدیهی است که دستیابی به این هدف از طریق زمینه‌سازی برای ارتقای امکان زندگی، کار، بازی و آزادی بیان تمام مردم در یک محیط ایمن محقق می‌شود ضمن اینکه ایجاد کیفیت آموزش و زیرساخت‌های آموزشی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است.

استراتژی کاربردی هلسینکی بر سه اصل مهم استوار است که همه آن‌ها تلاش‌های شهر برای مقابله با بحران کووید -19 را در حد عالی به تصویر می‌کشد. مؤلفه اول، بهره‌مندی از اصول هوشمندسازی شهری است که در آن فناوری و نوآوری نقش اصلی را در ارائه خدمات کارآمد ایفا می‌کند. شمول اجتماعی در اولویت بعدی مدیران هلسینکی برای ایجاد شهر کاربردی محسوب می‌شود که بر اساس آن، مشارکت اجتماعی در قلب تصمیم‌گیری‌ها، طراحی‌ها و ارائه خدمات شهری قرار دارد و در نهایت، ایجاد شهر پایدار با رویکرد دستیابی به هدف صفر انتشار کربن تا سال 2035 است که از طریق تضمین امنیت انرژی، افزایش پویایی و بهبود کیفیت زندگی محقق خواهد شد.

بخش اعظم اقتصاد پایتخت فنلاند همچون سایر شهرهای کشورهای توسعه یافته جهان، مبتنی بر خدمات و اقتصاد خلاقانه است و پیرامون ارتباطات بین مردمی تقویت می‌شود. بنابراین، شیوع بیماری کووید -19 بخشی از محدودیت‌ها و نقص‌های مدیریت هلسینکی را به تصویر کشید چرا که صنایع خلاق، هنرها، سفر، رویدادهای فرهنگی و عملکرد شرکت‌های نوپا لطمه‌های زیادی از گسترش ویروس کرونا را تجربه کرد علاوه بر این، محدود شدن ارتباط مردم با یکدیگر، لغو رویدادهای فرهنگی و تفریحی مختلف و سایر اثرات کرونا بر زندگی اجتماعی جاری ساکنان کاربردی‌ترین شهر جهان را نشانه گرفت و بسیاری از تلاش‌های مدیران طی سالیان دراز را یک شبه اما به طور موقت از بین برد.

اگرچه هلسینکی و شهرهای همتراز آن قادر نخواهند بود از گسترش اثرات بحران‌هایی نظیر کرونا بر سلامت، اقتصاد و جامعه جلوگیری کنند با این حال، ساختار کلی آن‌ها به گونه‌ای است که نسبت به سایر نقاط جهان می‌توانند بهتر و کارآمدتر به مدیریت بحران بپردازند. بدون شک این پرسش در ذهن اغلب مردم دنیا شکل می‌گیرد که کاربردی‌ترین شهر جهان در مقابله با کرونا چگونه عمل می‌کند و تدابیری که سال‌ها پیش از وقوع این بیماری برای آن تلاش شده است چگونه در این دوران سخت به بار می‌نشیند؟

شاید یکی از مهم‌ترین امتیازات فنلاند طی دوران کرونا در مقایسه با سایر نقاط دنیا را بتوان به اعمال سختگیرانه‌ترین اقدامات و محدودیت‌ها همچنین مدیریت روز به روز بحران نسبت داد. مقامات پایتخت در واکنش به پاندمی بسیار فعالانه عمل کردند و با شهرهای همجوار خود شبکه‌ای برای افزایش همکاری جهت پایان دادن به بحران ایجاد کردند. در واقع، تمرکز بر بعد اجتماعی مقابله با کرونا در اولویت برنامه‌های آن‌ها قرار داشت که برای این هدف از همان ابتدای شیوع بیماری کرونا بر محدودیت روابط میان مردم و رعایت فاصله اجتماعی بین آن‌ها بیش از هر چیز دیگر تمرکز کردند البته این محدودیت‌ها تبعات زیادی بر سلامت روان ساکنان شهر جای گذاشت که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش خشونت و مصرف مواد مخدر اشاره کرد.

مدارس سراسر پایتخت فنلاند از همان ابتدای شیوع کووید -19 تعطیل شد و در این راستا خدمات تکنولوژی به طور قابل توجهی پیشرفت کرد تا امکان آموزش مجازی برای همگان به راحتی فراهم آید. از سوی دیگر، خدمات فرهنگی به صورت اینترنتی به مردم ارائه شد و مقامات تمام توان خود را به کار گرفتند تا از طریق بسترسازی مجازی برای افزایش روابط انسانی، اثرات فاصله اجتماعی را بر انزوای انسانی به حداقل برسانند. در نهایت اینکه، هلسینکی به عنوان کاربردی‌ترین شهر جهان، اگر چه از اثرات پاندمی کرونا در امان نماند، اما پیش‌زمینه‌های موفق آن باعث شد نسبت به سایر نقاط دنیا در مقابله با این بحران بهتر عمل کند و اثرات پاندمی را بر زندگی و اقتصاد مردم به حداقل برساند.