زهرا امینی با بیان اینکه ریشه بسیاری از اختلافات زناشویی، ناآگاهی زوجین از نحوه مواجهه با مشکلات و مسائل زندگی خانوادگی است، اظهار کرد: دوره‌های آموزشی پیش از ازدواج فرصت مناسبی برای تعلیم زوجین است که اگر مورد بازنگری قرار گرفته و محتوای آموزشی آن غنی سازی شده و شیوه ارائه مطالب نیز خلاق و مفرح شود، می‌تواند از بروز بسیاری از اختلافات زناشویی در سال‌های ابتدایی زندگی پیشگیری کند.

وی مهارت‌های زندگی را مجموعه توانایی‌های روانی، اجتماعی و رفتاری برای مواجهه با چالش‌های متنوع زندگی و حفظ سازگاری و سلامت روانی خود و اطرافیان برشمرد و تصریح کرد: سازمان بهداشت جهانی، این مهارت‌ها را در 10 فصل طبقه‌بندی کرده که بسیاری از کشورها از همان سال‌های نخستین آموزش رسمی در مدارس به تعلیم آنها به دانش‌آموزان می‌پردازند که حاصل آن کاهش مشکلات خلقی و تنش‌های بین فردی و افزایش بهداشت روانی جامعه است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اعتیاد را یکی از آسیب‌ها و ناهنجاری‌های شایع اجتماعی که سلامت فرد و جامعه را به مخاطره می‌اندازد و بنیان خانواده را از میان می‌برد، دانست و تصریح کرد: آموختن مهارت‌های ساده‌ای همچون «توانایی نه گفتن» در مقابل دیگران، «مقاومت در برابر فشارهای گروه همسالان» و «صرف نظر کردن از لذت‌های آنی» و زودگذر می‌تواند افراد را در مقابله با این تهدید بزرگ اجتماعی بیمه کرده و مانع از ابتلاء به این آسیب اجتماعی مخرب شود.

 آداب گفتگو را بدانیم

وی مهارت‌های ارتباطی، خوب شنیدن و گفتگوی منطقی به دور از خشم و هیجانات افراطی را از دیگر مهارت‌های مؤثر در حفظ سلامت خانواده‌ها ذکر کرد و ابراز داشت: در جلسات مشاوره خانواده، بسیاری از زوجین از بی توجهی همسرانشان به صحبت‌های آنها و عدم برخورداری از مهارت خوب شنیدن گلایه مند هستند حال آنکه اگر از همان سنین ابتدایی به نسل آینده بیاموزیم، در خصوص مسائل پیش آمده گفتگو کنند، حرف‌های یکدیگر را به دقت بشنوند و با تقویت تاب آوری و کنترل هیجانات افراطی و زودگذر خشم خود را به تعویق بیندازند بخش قابل توجهی از درگیری‌های خانوادگی و نزاع‌های شغلی و اجتماعی از میان می‌رود.

امینی «خودآگاهی»، «همدلی»، «ارتباط مؤثر» و «روابط بین فردی» را چهار دسته اصلی از مهارت‌های زندگی برشمرد و اظهار داشت: مهارت خودآگاهی به فرد کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را بشناسد، برای آینده‌اش برنامه مشخصی داشته باشد و بدون هدف وارد زندگی مشترک نشود، از این رو تعلیم این مهارت پیش از ازدواج موجب می‌شود، ازدواج فرد، مثمر ثمرتر بوده و با انتخاب گزینه‌ای همخوان با روحیات و سلیقه خود، با تعارضات زناشویی کمتری مواجه گردد.

وی مشکلات متنوع اجتماعی اعم از بیکاری، افزایش مخارج خانوار، روابط خارج از عرف، اعتیاد رسانه‌ای و… را مسائلی دانست که برخی از خانواده‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و افزود: برای مواجهه درست با این مسائل و حفظ بنیان خانواده، به تقویت همدلی، مسئولیت پذیری و مشارکت در زوجین نیاز داریم تا به محض بروز مشکل، راه حل اصلی را در طلاق و جدایی جستجو نکنند و برای حل مسائل خود، از هیچ تلاشی فروگذار نکنند.

عضو گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، «تصمیم گیری»، «حل مساله»، «تفکر خلاق» و «تفکر انتقادی» را اقسام دیگری از مهارت‌های 10 گانه زندگی عنوان کرد و گفت: زندگی پیچیده امروزی، محال است بدون مسائل و مشکلات مختلف طی شود از این رو باید توانایی تحلیل مسائل، سنجش پیامدهای هر عمل و قدرت تصمیم گیری مناسب را در افراد تقویت کنیم تا به هنگام بروز پیشامدهای ناگوار، ضمن مشورت با اهل تجربه، مطالعه کتاب و رجوع به مشاورین متخصص، به واکاوی مشکل خود پرداخته و تصمیمی درست و منطقی اتخاذ کنند.

امینی «مقابله با هیجانات» و «مدیریت استرس» را دو مهارت دیگر زندگی برای حفظ سلامت و نشاط فرد و اجتماع معرفی کرد و اظهار داشت: بسیاری از مشکلات جسمانی همچون بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون، دیابت و… یا منشأ روانی داشته و یا در اثر فشار روانی، شدت می‌یابد از این رو باید مهارت‌های مقابله با استرس و هیجان‌های مضر، نظیر خودگویی مثبت، کنترل وسواس‌های فکری، تاب آوری و افزایش عزت نفس، پرهیز از اغراق در توصیف موقعیت‌های پرفشار، تن آرامی و… را به دقت بیاموزیم و به کار ببندیم.

 نقش مهم نظام تعلیم و تربیت در آموزش صحیح مهارت‌های زندگی

این پزشک متخصص، با تاکید بر نقش مهم نظام تعلیم و تربیت کشور در آموزش صحیح مهارت‌های زندگی، خاطرنشان کرد: پرورش، همواره مقدم بر آموزش است، لذا چنانچه صدها متخصص در علوم مختلف تربیت کنیم اما هیچکدام، مسلط به مهارت‌های زندگی نباشند، در آینده نزدیک با حجم قابل‌توجهی از جوانانی مواجه خواهیم بود که در زندگی زناشویی، محیط‌های شغلی و روابط بین فردی خود، با مسائل عدیده‌ای دست به گریبان هستند و آرامش کافی برای پیشرفت و آبادانی کشور، ندارند.

امینی، رسانه ملی و نهادهای تأثیرگذار فرهنگی همچون وزارت علوم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و… را متولیان آموزش و ارتقای دانش و بینش جامعه ذکر کرد و یادآور شد: باید عزم و ارده‌ای استوار برای تعلیم خلاق و اثربخش مهارت‌های زندگی در مدیریت کلان کشور شکل گرفته و هریک از این دستگاه‌ها ضمن بهره گیری از قالب‌های اثربخشی همچون فیلم، سریال، انیمیشن، کتاب، شعر، موسیقی و… فضای جامعه را به سمت خردورزی و مهارت پروری پیش ببرند.