سپهرغرب، گروه کار و دانش: اعتیاد اینترنتی یکی از عوارض و آسیبهای جدی فضای مجازی است. در این گزارش به بخشی از آسیبهای اجتماعی و فرهنگی این پدیده میپردازیم.
اعتیاد اینترنتی یکی از عوارض و آسیبهای فضای مجازی در دنیا به شمار میرود. این اعتیاد با عنوانهای متفاوتی همچون «اعتیاد به اینترنت»، «اختلال اعتیاد اینترنتی»، «نوعی اعتیاد رفتاری یا اعتیاد فناوری» از سوی کارکنان شرکتها که همواره رو به فزونیاند معرفی شده است. محققان در تعریف اعتیاد اینترنتی به ساعات استفاده کاربران توجه کردهاند، به گونهای که اگر کاربر در طول روز بین 2 تا 3 ساعت از اینترنت استفاده کند، کاربر معمولی و در صورتی که بیش از 8 و نیم ساعت استفاده کند معتاد به اینترنت به شمار میآید. اعتیاد به اینترنت دارای عوارض و آسیبهای فرهنگی اجتماعی است که در این گزارش به بخشی از این آسیبها میپردازیم:
1- انزوا و گوشهنشینی
امروزه مطالعاتی درباره ارتباط میان مشکلاتی مانند تنهایی، اضطراب اجتماعی، مهارت اجتماعی پایین و استفاده بیش از حد از اینترنت انجام شده و برخی محققان از دگرگونی عمیق در روابط خانوادگی سخن میگویند بهگونهای که با افزایش استفاده از اینترنت کیفیت و کمیت روابط خانوادگی رو به کاهش است. استفاده بیش از حد از اینترنت سبب انزوا میشود؛ به این دلیل که افراد به جای ارتباطات رودررو ترجیح میدهند از اینترنت استفادهکنند و از این رو از فعالیتها با دوستان و خانواده دور میمانند.
گوشهگیری و انزوا روح انسان را به شدت آزار میدهد و مطالعاتی که در مورد افراد تارک دنیا به عمل آمده نشان میدهد که انزوا و گوشهگیری اثر بدی در روح آنها گذارده و در آنان افسردگی، یاس، توهم و در بیشتر مواقع تولید اختلال روانی میکند. همچنین نوجوانانی که از تماسهای اجتماعی دوری میکنند بیشتر دچار افسردگی شده و برای فرار از این افسردگی به اینترنت پناه میبرند.
2- تغییر سبک زندگی
از دیگر مشکلات استفاده کردن بیش از حد از اینترنت، تغییر سبک زندگی است. کاربران زیادی تا نیمههای شب برای بهرهمندی از سرویسهای فضای مجازی بیدارند. برخی از سرویسها در این امر مشوق کاربران اینترنتی هستند. سرویسهایی همچون اینترنت شبانه، مکالمه ارزان قیمت اپراتورها و غیره زمینه را برای شب بیداری کاربران مهیا میسازند.
معمولا معتادان اینترنتی سه تا پنج ساعت دیرتر از زمان خوابشان میخوابند و کمبود خواب و خستگی از نشانههای اعتیاد اینترنتی است. بسیاری از معتادان به اینترنت برای اینکه شبها بیدار بمانند و تا دیروقت از اینترنت استفاده کنند، قرصهای کافئین دار مصرف میکنند. شب بیداری کاربران موجب میشود آنها دچار کمبود خواب شده از نشاط و شادابی فاصله بگیرند.شب بیداری وقت استراحت قشر نوجوان و جوان را از آنان میستاند و در نتیجه به جای اینکه روزها را در جهت تعالی خود و جامعه سپری کنند تا نیمههای روز در خواباند و یا اینکه در محیط کاری یا علمی با خستگی مفرط و بدون تمرکز حاضر میشوند. کارابران وابسته به اینترنت با میانگین 38 ساعت در هفته و یا بیشتر از اینترنت استفاده میکنند و با کمخوابی به تدریج مشکلات جسمی، خانوادگی، آموزشی و شغلی بسیاری را تجربه میکنند.
3- کم شدن ارتباط کاربران با خانواده و خویشان
اینترنت و فضای مجازی به دلیل نبود وابستگی به زمان و مکان، میتواند تفاوت میان فضاهای مختلف را از میان ببرد؛ برای مثال مرز فضای خانه و محل کار از میان میرود و خانه میتواند به بخشی از محل کار تبدیل شود. بسیاری از کارمندان در خانه به کارشان ادامه میدهند؛ از جمله اینکه پست الکترونیکی خود سر میزنند و یا اینکه کارهای ناتمام در طول روز را تکمیل میکنند و بدین ترتیب تماس و مراوده انسانها با یکدیگر کاهش مییابد و مناسبات شخصی کاهش مییابد. یکی از آثار و عواقب دسترسی فزاینده به اینترنت در خانوارها این است که مردم اوقات مفید خود را کمتر با خانواده و دوستان میگذرانند.
4- اختلال در روابط اجتماعی زوجین
از دیگر آسیبهای اعتیاد اینترنتی، نابسامانی و فروپاشی روابط در خانواده، اختلال در روابط عاطفی زوجین و اختلال در روابط خانواده با اجتماع بیرونی است. وقتی کاربر بیشتر وقت خود را صرف استفاده از ابزار مجازی اینترنت میکند، ناخودآگاه از خانوادهاش دور شده و در تربیت فرزندان کوتاهی خواهد کرد. همچنین این دوری از خانواه سبب میشود رابطه میان زوجین کمرنگ شده و در خوشبینانهترین حالت اگر به طلاق واقعی نینجامد، به طلاق عاطفی ختم خواهد شد. در فرانسه 50 درصد طلاقها به نحوی به اینترنت و رسانههای دیجیتالی مرتبط است. طبق گزارش یکی از نخستین مطالعات درباره اعتیاد اینترنتی 53 درصد معتادان برخط دچار مشکلات ارتباطی جدی از جمله اختلافهای زناشویی، جدایی و حتی طلاق هستند. بر اساس تحقیقات آکادمی آمریکایی وکلای ازدواج، 63 درصد از وکیل مدافعان اعلام کردند که برخط بودن علت اصلی طلاقها است.
5- بحران هویت
هویت دارای سه بُعد شخصی، فرهنگی و اجتماعی است که هر یک در تکوین شخصیت فرد نقش مهمی دارند. هویت شخصی، ویژگیهای فرد را تشکیل میدهد و هویت اجتماعی در پیوند با گروهها و اجتماعات مختلف خود را نمایان میکند. اینترنت، صحنهای فرهنگی و اجتماعی است که فرد هنگام استفاده از آن، خود را در موقعیتهای متنوع، نقشها و سبکهای زندگی قرار میدهد. امکانات و گزینههای فراوانی که رسانههای عمومی و بهویژه اینترنت در اختیار جوانان میگذارد، سبب میشود آنان همواره با محرکهای جدید و انواع مختلف رفتار آشنا شوند. جوان در دوران بلوغ که مرحله شکلگیری هویت اوست و همواره به دنبال کشف ارزشها و درونی کردن آنهاست، وقتی در اینترنت با حجم گسترده، حیرتانگیز و گوناگون اطلاعات مواجه میشود، ناچار است هویت خویش را از این طریق پیدا کند. چنین فضا و شرایطی در ایجاد هویتیابی نوجوانان و جوانان اثرات منفی بسیاری دارد.
شناسه خبر 45346