اصطلاح پایداری شهری یا به‌عبارت‌دیگر، تاب‌آوری شهری برای اولین‌بار پیش از دهه 1980 خود را در طراحی‌های شهری به تصویر کشید اما به‌سرعت در جهان ترویج یافت. تاب‌آوری شهری در دوره‌های مختلف تحت عناوین متفاوتی نامیده شده بااین‌حال، همیشه اتخاذ اهداف مشترکی توسط مدیران را در برگرفته که به افزایش کیفیت زندگی بشر منجر شده است. در واقع، مدیران در بازه‌های زمانی متفاوت به‌طور پیوسته در تلاش بوده‌اند از تجربیات یکدیگر به‌منظور استفاده بهینه از منابع طبیعی و پیشگیری از زوال سرمایه‌های مختلف اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی بهره برند. بدون شک چالشی که همیشه برنامه‌ریزان با آن دست‌وپنجه نرم کرده‌اند اینکه چگونه می‌توان از هم‌اینک به پایداری شهرها تا سال 2050 کمک کرد و سازگاری مناطق با افزایش جمعیت را تا حد قابل قبولی بالا برد. در ادامه به معرفی استراتژی‌هایی پرداخته می‌شود که می‌تواند در این راستا مؤثر واقع شود.

  افزایش پایداری سیستم‌های حمل‌ونقل شهری

مردم کلان‌شهرهایی نظیر کپنهاگ دانمارک و آمستردام در هلند از دیرباز تا به امروز به‌طور گسترده از دوچرخه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین وسیله‌های عبور و مرور خود در داخل شهر بهره گرفته و از پیامدهای بشمار آن بهره‌مند شده‌اند. در واقع، همیشه هوای این شهرها نسبت به سایر همسایه‌های خود پاک‌تر بوده است ضمن اینکه مردم نیز از شرایط سلامت جسمی و روانی بیشتری برخوردار بوده‌اند. جالب اینکه زیرساخت‌های رفت‌وآمد در این دو شهر نیز اغلب برای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی طراحی شده ضمن اینکه پایتخت دانمارک میزبان پلی بسیار باشکوه برای تردد سبز است که در آن عابران پیاده، دوچرخه‌سواران و حتی افراد سوار بر اسکوتر در ایمنی کامل به رفت‌وآمد می‌پردازند. امروزه مدیران و حتی ساکنان اغلب شهرهای دنیا نیز از مزایای دوچرخه‌سواری و تردد سبز آگاه شده و برای ترویج هر چه بیشتر آن کوشیده‌اند.

  اعمال راهبردهای طبیعت‌محور در طراحی شهری

بدون شک هر چه زندگی شهری بیشتر طبیعت-محور باشد، انتشار گازهای آلاینده در آن کمتر خواهد بود ضمن اینکه ساکنان از رفاه جسمی و روانی بیشتری برخوردار خواهند شد. طی چند دهه اخیر و به‌ویژه در 10 سال گذشته، برنامه‌ریزان در نقاط مختلف دنیا از گسترش فضاهای سبز به‌عنوان یک استراتژی بسیار کارآمد برای به حداقل رساندن آلودگی هوا و حتی تغییرات اقلیمی بهره گرفته‌اند که اقدامات آن‌ها پایداری شهری را به حد قابل توجهی افزایش داده است. از بهترین نمونه اقدامات اعمال شده جهت سبزسازی شهری می‌توان به گسترش بام‌های سبز در سراسر کلان‌شهر نیویورک، واقع در ایالات‌متحده آمریکا اشاره کرد که به مدیریت رواناب‌ها و در نتیجه پیشگیری از وقوع سیل در شهر انجامیده ضمن اینکه تغییرات اقلیمی را تا حد قابل توجهی بهبود بخشیده است.

  نقش مشارکت اجتماعی در افزایش پایداری شهری

تجربه نشان داده است که در شهرهایی با بیشترین تراکم جمعیتی، همیشه وقوع سیل یا طوفان با شدت بیشتری نسبت به سایر نقاط دنیا اتفاق می‌افتد چراکه طراحی شهری اغلب سازگار با جمیعت صورت گرفته و اصول پایداری در آن به‌درستی رعایت نشده است. شاید طراحی صحیح شهری و استفاده بهینه از زمین‌های یک شهر اثرات مخرب ناشی از این فجایع را به حداقل برساند بااین‌حال، مشارکت مردم و انسجام اجتماعی می‌تواند نقش بسیار مهمی در افزایش تاب‌آوری شهرها در مقابل فجایع طبیعی به‌ویژه سیل و آلودگی هوا ایفا کند. به‌عنوان‌مثال، مشارکت شهروندان در ایجاد شهرهای دوستدار سالمندان، می‌تواند در افزایش پایداری شهرها برای تأمین رفاه این قشر بسیار مؤثر واقع شود.

  هوشمندسازی شهرها برای بهبود معیشت ساکنان

برای افراد کم‌درآمد ساکن در مناطق کم‌برخوردار، دسترسی به خدمات پایه نیز بسیار چالش‌برانگیز است. مردمی که در چنین مناطقی سکونت دارند، اغلب از داشتن حساب‌های بانکی محروم هستند که همین امر به سهم خود مشکلات زیادی نظیر عدم قابلیت انجام خدمات انرژی و آب را پیش روی آن‌ها قرار می‌دهد. البته امروزه دیجیتال و اینترنت بسیاری از این بحران را از میان برداشته است و مردم می‌توانند تنها از طریق تلفن‌های همراه هوشمند خود به خدمات بی‌شماری دسترسی داشته باشند و بسیاری از امور روزمره خود را انجام دهند. به‌عنوان‌مثال در کنیا سیستم‌های هوشمند امکان پرداخت قبض‌های خدماتی و انتقال پول را حتی برای ساکنان فقیرنشین‌ترین و دورافتاده‌ترین مناطق کشور نیز فراهم آورده است