چالش پیری جمعیت و کاهش فرزندآوری یکی از مسائل راهبردی و کلان بسیاری از کشورهای جهان است که برای مدیریت و برون‌رفت از آن، سیاست‌ها و راهبردهای مختلفی را اتخاذ می‌کنند.

بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، میزان باروری کل ایران در سال‌های 90 تا 99 فراز و فرود‌های مختلفی را تجربه کرده است؛ چنانچه این شاخص در نیمه‌ اول دهه‌ 90 با شیب ملایمی رو به افزایش بوده و از 1.75 فرزند در سال 90 به حدود 2.07 فرزند در سال 96 رسیده است؛ اما این شاخص پس از سال 96 رو به کاهش گذاشت و در سال 99 به میزان 1.6 فرزند کاهش یافت.

این کاهش شدید در نرخ باروری کل ایران که در جهان بی‌نظیر بوده است، موجب شکل‌گیری یکی از مخرب‌ترین بحران‌های آینده کشور به‌نام بحران سالمندی است چرا که وجود نیروی جوان و پویا برای هر کشوری تضمین‌کننده رشد و توسعه، شکوفایی اقتصادی و امنیت آن کشور است اما متأسفانه این ظرفیت در ایران در حال نابودی است و برای جلوگیری از این اتفاق باید اقدامات حمایتی و همه‌جانبه‌ای از مردم صورت بگیرد.

برای بررسی این‌که در خصوص افزایش جمعیت کشور و همچنین عبور از بحران سالمندی، چه راهبردی را باید پیش گرفت و مهمترین اولویت ما چیست، باید وضعیت موجود را به‌خوبی شناسایی و تحلیل کرد؛ کشور ما با پشت‌سر گذاشتن بخش مهمی از بازه "پنجره جمعیتی" خود و افزایش تعداد سالمندان، فرصت بسیار کمی برای استفاده از ظرفیت نیروی جوان خود در جهت فرزندآوری دارد.

از طرف دیگر بسیاری از جوانان ما که متولدین دهه‌شصتی هستند در اواخر سن باروری و فرزندآوری قرار دارند و خیلی قبل‌تر از بسته شدن پنجره جمعیتی از سن باروری خارج می‌شوند؛ این یعنی ما کمتر از پنج سال برای استفاده از ظرفیت این بخش مهم از نیروی جوان کشور فرصت داریم.

باتوجه به موارد ذکرشده، مهم‌ترین راهبردی که برای حمایت از متولدین دهه‌شصتی می‌توان در پیش گرفت باید تشویق در جهت به دنیا آوردن فرزند سوم و چهارم باشد؛ چرا که بسیاری از جمعیت این قشر اکنون ازدواج کرده و صاحب یک تا دو فرزند هستند اما برای فرزندان سوم و چهارم تمایل و توان لازم را ندارند.

از طرف دیگر باتوجه به اینکه به‌زودی از سن باروری خارج می‌شوند، عملاً امکان تعویق در تغییر وضع موجود وجود ندارد و اولویت و هدف سیاست‌های کشور باید حمایت از این قشر باشد.

البته پرواضح است که برای عبور از بحران جمعیت باید از همه اقشار جامعه حمایت کرد و نیازمند به استفاده از ظرفیت تمام افراد جامعه هستیم اما باتوجه به فرصت‌هایی که در صورت هدر رفتن دیگر قابل برگشت نیست، لازم است با اولویت‌بندی و تمرکز بر مسائل مهم از هدررفت این فرصت‌ها جلوگیری کرد.

در این راستا، بسیاری از مواد مربوط به طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی برای پیاده‌سازی این راهبرد مهم درنظر گرفته شده است و دولت جدید نیز باید هرچه سریعتر پس از ابلاغ قانون مربوطه، اقدامات لازم را آغاز کند.