تالاب پیرسلمان از تالاب‌های طبیعی و زنده استان همدان در بخش پیرسلمان شهرستان اسدآباد بوده و با توجه به همجواری با آستان مقدس امامزاده پیرسلمان این منطقه دارای موقعیت و جاذبه تفریحی و مذهبی منحصربه‌فردی شده و گردشگران بسیاری این منطقه را به‌عنوان مقصد گردشگری با هدف حضور در منطقه سیاحتی زیارتی انتخاب می‌کنند.

ظرفیت تالاب فرصت مناسبی برای جذب هرچه بیشتر گردشگر به شهرستان اسدآباد بوده و از سال‌های گذشته مباحثی در این خصوص مطرح بود به‌طوری‌که اردیبهشت‌ماه سال گذشته تدوین طرح مطالعاتی برای این منطقه گردشگری توسط مسئولان مطرح شد تا با این اقدام نسبت به تقویت و توسعه زیرساخت‌های رفاهی این منطقه گام‌های مؤثرتری در رونق صنعت سبز گردشگری شهرستان بردارند اما دراین‌بین طی سال‌های اخیر نگرانی‌های زیست‌محیطی بسیاری مطرح بود به‌گونه‌ای که گویا این روزها تالاب حال‌ و روز خوشی ندارد و از یک‌سو پیشروی کشاورزان تا بیخ گوش تالاب و از سوی دیگر بی‌توجهی مسئولان تهدید جدی برای نابودی آن شده به‌طوری‌که سال گذشته در گفت‌و‌گویی که خبرنگاران سپهرغرب با دو تن از دهیاران بخش پیرسلمان داشتند همگی از عدم توجه به محیط ‌زیست منطقه اذعان داشته و عنوان کردند اهالی برخی از روستاها تا مراتع پشت تالاب را با شخم زدن خراب کرده‌اند.

آن‌ها اذعان کردند حتی با سامان‌دهی منطقه درصورتی‌که متولی نگذارند یک‌روزه چوپان‌ها آنجا را از بین می‌برند. بر این اساس با توجه به گذشت بیش از یک سال از معضلات مطرح شده برآن شدیم تا گفت‌و‌گویی را با معاون فنی اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مهدی صفی‌خانی با بیان اینکه تالاب پیرسلمان یک اکوسیستم تالابی کوچک است گفت: در خصوص موقعیت جغرافیایی این تالاب می‌توان گفت وسعت این تالاب حدود پنج هکتار بوده و همجوار با امامزاده پیرسلمان در شهرستان اسدآباد قرار گرفته است.

  رسوب‌برداری از چشمه‌های تالاب

وی با تأکید بر اینکه طی سال‌های گذشته به‌واسطه بسته و خشک شدن چشمه جوشان تالاب شاهد تنش آبی در آن بودیم خاطرنشان کرد: برای حل این مشکل به همت اداره کل محیط‌زیست استان رسوب‌برداری از محل انجام شد و بر روی چشمه‌های جوشان آن سازه‌هایی نصب شد تا از ورود رسوبات جلوگیری به عمل آید.

معاون فنی اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان همدان با تأکید بر اینکه پس از اجرای این پروژه خوشبختانه تالاب همواره پرآب بوده و از یک اکوسیستم پویای تالابی برخوردار بوده است ابراز کرد: از طرفی با عملیاتی کردن این طرح خوشبختانه از طریق سرریز آب تالاب، مشکل کشاورزان منطقه‌ نیز حل شده است.

  احیای تالاب پیرسلمان با ظرفیت کامل

صفی‌خانی با تأکید بر اینکه تالاب پیرسلمان با ظرفیت کامل احیا شده است، تصریح کرد: به تناسب شرایط با ثباتی که تالاب از سنوات گذشته از آن برخوردار است به‌مرور زمان پذیرای گونه‌های متنوع مهاجر آبزی و کنار آبزی بوده و هست.

  نگرانی خاصی وجود ندارد

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر بسیاری از گونه‌ها به‌صورت مهاجر و دائمی در تالاب ساکن هستند تشریح کرد: خوشبختانه نگرانی خاصی در خصوص تالاب پیرسلمان وجود ندارد.

معاون فنی اداره ‌کل حفاظت محیط‌زیست همدان با تأکید بر اینکه تالاب پیرسلمان با توجه به وجود امامزاده و محیط تفریحی موجود بسیار مورد استقبال مردم بوده و اوضاع زیستی و اکوسیستمی تالاب شرایط بدی ندارد اذعان کرد: گزارش‌ها و مشاهداتی داریم افرادی که برای تفریح و زیارت به این منطقه آمده‌اند متأسفانه زباله‌های خود را اطراف تالاب تخلیه می‌کنند که این مهم در حال حاضر عمده‌ترین معضل پیشِ روی این تالاب به‌حساب می‌آید.

صفی‌خانی در خصوص پیشروی برخی کشاورزان تا محدوده تالاب نیز گفت: سطح آب تالاب همان سطح چند سال گذشته است؛ بنابراین تصرف جدیدی در تالاب نداشته‌ایم و اگر هم بوده، باید از گذشته باشد، طبق استعلام‌ها طی چند سال گذشته از اداره کل منابع طبیعی استان و شهرستان و پیگیری‌های فرمانداری اذعان شده که تمام اراضی شخم زده‌شده حاشیه تالاب با ارائه مستندات در مالکیت مردم است و اداره کل حفاظت از محیط‌زیست نمی‌تواند نسبت به حق مالکیت افراد ابراز نظر کند.

وی با بیان اینکه بر اساس مستندات و مکاتبات موجود اعلام شده هیچ تصرفی در حاشیه تالاب نداریم، تصریح کرد: ممکن است تالاب حریم کمی و کیفی داشته باشد که متولی حفظ این حریم آب منطقه‌ای است و باید در خصوص اینکه آیا قانونی وجود دارد که کشاورز را موظف به شخم‌زنی تا محدوده خاصی کند، از آب منطقه‌ای پیگیری شود.

  افزودن اراضی اطراف به تالاب به لحاظ فنی قابل قبول نیست

معاون فنی اداره ‌کل حفاظت محیط‌زیست همدان خاطرنشان کرد: در اکوسیستم شکل‌گرفته یک منطقه، طبیعت طی هزاران سال آن را به شکل کنونی درآورده است و به فرض اینکه برای حفاظت تالاب اراضی اطراف را خریداری و به حوضچه تالاب اضافه کنیم اما این مهم به لحاظ فنی قابل پذیرش و تأیید ما نیست.

صفی‌خانی با تأکید بر اینکه حتی کلیه درخواست‌ها برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در اطراف و حاشیه این تالاب به لحاظ حفاظت و صیانت از اکوسیستم پویای موجود در منطقه در این اداره کل مورد رصد و کارشناسی قرار گرفته و می‌گیرد تصریح کرد: خوشبختانه در این بخش نیز شاهد مشکل خاصی نبوده‌ایم.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد خوشبختانه علیرغم خشک‌سالی در سراسر کشور و به‌تبع آن استان همدان، در شهرستان اسدآباد و در پی آن تالاب پیرسلمان شاهد یک اکوسیستم پویا و پر آب هستیم که خود به مأمنی برای میزیانی از پرندگان مهاجر بدل شده است به‌گونه‌ای که معاون فنی حفاظت از محیط‌زیست استان نیز از حال خوب این اکوسیستم تالابی خبر می‌دهد اما نکته اینجاست که گویی زباله این روزها خود به سرمنشأ کلیه معضلات محیط‌زیستی مبدل شده است چراکه به گفته این مقام مسئول آنچه امروز این تالاب را تهدید می‌کند زباله‌هایی است که توسط اهالی اطراف منطقه و نیز گردشگران در حاشیه تالاب ریخته می‌شود و یقیناً به‌مرور زمان خود به بحران غیر قابل جبران بدل خواهد؛ در شرایط اسف‌بارتر می‌توان سرنوشت نازیبای تالاب زریوار را که امروز در زباله فرو رفته را برای این تالاب متصور شد، حال آنکه این ظرفیت گردشگری در صورت بهره‌برداری درست و منطبق با اصول زیست‌محیطی می‌تواند توسعه همه‌جانبه منطقه را به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رقم زده و قطار ساکن اقتصاد این شهرستان را هم به لحاظ گردشگری طبیعی و هم به لحاظ مذهبی به دلیلی همجواری این تالاب با امامزاده پیرسلمان به حرکت درآورد که دراین‌بین اهرم این توسعه، مردم اهالی منطقه هستند و می‌توانند با همکاری دستگاه‌های متولی خود پاسدار داشته‌های زیست‌محیطی به لحاظ جلوگیری از ریختن پسماند باشند.

از طرفی با توجه به گردشگر پذیر بودن منطقه آنچه مسلم است اینکه ارائه طرح گردشگری منطبق با موضوعات و اصول محیط‌زیست از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی یک اصل انکارناپذیر برای تالاب‌های این‌چنینی است بنابراین اینکه تاکنون چنینی طرحی برای تالاب پیرسلمان تدوین نشده و یا در صورت تدوین به اجرا درنیامده است بیانگر ضعف این اداره کل در عمل به وظایف ذاتی است؛ انتظار می‌رود این طرح به‌عنوان یک سند و راهبرد هرچه زودتر تهیه و به اجرا درآید زیرا گردشگر برای حضور در منطقه نیازمند زیرساخت‌های گردشگری پاک و پاپدار است و در نبود آن نمی‌توان انتظار داشت که همه این مفاهیم به ید مردم و اهالی محلی تحقق یابد زیرا برخی این زیرساخت‌ها و مفاهیم مستتر در آن به لحاظ علمی دارای ساختاری مشخص و مبانی مهندسی است و نمی‌توان ترسیم این مبنا را از سوی مردم عادی انتظار داشت.