این روزها اگر فقط روزی چند ساعت وقت برای گردش در شهر داشته باشید آنچه که بیش از همه جلوه‌نگاری می‌کند جوانان بی‌کار و از سن ازدواج گذشته‌ای را مشاهده می‌کنید که هیچ هدفی جز گردش در خیابان‌ها و پیاده‌روها را ندارند.

همدان و حتی تمام شهرهای استان به‌عنوان یک شهر فرهنگی دچار یک نابسامانی در امر جوانان شده است که می‌تواند بسیار زیان‌ده باشد و نتیجه آن را دقیقاً می‌توان چند سال بعد حس کرد.

حال این سؤال مطرح می‌شود که چرا راه جوانان همدانی به این اندازه کج شده و کسی به فکر تشکیل خانواده و سروسامان دادن به زندگی خود نیست.

جالب‌تر این‌که بارها پیش آمده است که از جوانان دم بخت سؤال کرده‌ام که چرا ازدواج نمی‌کنید تا زندگی‌تان سروسامان داده شود و یک هدف را دنبال کنید؟ اما در جواب آنچه شنیدم را اگر واقع‌بینانه به آن نگاه کنیم بسیار می‌توان درست دید و اینکه اکثراً می‌گفتند من که با تحصیلات دانشگاهی با مدارک مختلف علمی بیکار هستم و هیچ شغلی ندارم چرا باید یک نفر دیگر را وارد زندگی خودم کنم تا دردسرهایم دو برابر شود؟

فارغ از این، ازدواج شرایط مالی مناسب می‌خواهد و درست است که دولت می‌گوید وام قرض‌الحسنه ازدواج را به جوانان پرداخت می‌کنم اما آیا تا به حال کسی به این نکته توجه کرده که برای اخذ وام باید هفت‌خان رستم را طی کرد؟!

به‌طوری‌که در سال‌های اخیر قیمت طلا، سکه و لوازم خانگی که افزایش یافت، نرخ ازدواج هم پایین کشید. هرچقدر شیب تند قیمت‌ها بیشتر می‌شد شیب ازدواج جوانان هم کندتر ‌شد و خبری از ازدواج جوانان مجرد نیست به‌طوری‌که آمارها نشان می‌دهد نزدیک به یک‌میلیون از جوانان دهه شصتی مجرد هستند! تسهیلاتی مانند وام ازدواج در سال‌های گذشته همواره یکی از مشوق‌های ازدواج بوده که به‌تدریج با افزایش قیمت‌ها افزایش یافته و در سال جاری این مبلغ به 70 تا 100 میلیون تومان برای هر زوج بنا به شرایط سنی رسید اما دریافت همین وام ازدواج نیز با اما و اگرهای مختلفی روبرو شده است، درحالی‌که طی سال‌های گذشته مشکلاتی مانند نبود ضامن برای دریافت وام ازدواج سد راه جوانان بود، در حال حاضر علاوه بر وجود این معضلات اصلی‌ترین مشکل دریافت وام ازدواج، نبود بانک معرف به جوانان است!

این روزها بسیاری از افرادی که تازه به جرگه متأهلان پیوسته‌اند با مراجعه به سامانه دریافت وام ازدواج و تکمیل ثبت‌نام، هنگام انتخاب بانک مورد نظر با صف طولانی متقاضیان مواجه می‌شوند و نام بسیاری از بانک‌ها هم در فهرست متقاضیان برای انتخاب وجود ندارد! با افزایش مبلغ وام ازدواج، افزایش متقاضیان دریافت وام از یک‌سو و بهانه بانک‌ها به نام کمبود اعتبار برای پرداخت تسهیلات ازدواج از سوی دیگر باعث شده تا صف‌های دریافت وام ازدواج طولانی شود.

تأسف‌بارتر اینکه سنگ‌اندازی بعدی در مسیر دریافت وام ازدواج برای جوانان ایجاد ضمانت‌های سنگین و غیرقابل انجام است، درحالی‌که بسیاری از جوانان برای پیدا کردن یک ضامن هم در مضیقه هستند، بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات ازدواج دو ضامن معتبر دریافت می‌کنند و نکته جالب این که برخی بانک‌ها برای این دو ضامن نیز شرط میزان حقوق هم تعیین کرده‌اند! همین مقررات دست و پاگیر و غیرقانونی بسیاری از بانک‌ها باعث شده تا جوانان، ناامید از دریافت وام ازدواج باشند و بازار سوءاستفاده و خرید و فروش وام ازدواج رونق پیدا کند.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌و‌گویی با محمد طوماسی؛ دبیر کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان همدان و یوسف خداویسی؛ سرپرست معاونت فرهنگی و جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

سرپرست معاونت فرهنگی و جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان همدان با بیان اینکه طی 9 ماه نخست سال، درصد دریافت‌کنندگان تسهیلات ازدواج در استان 78 درصد بوده است که نسبت به میانگین کشوری چیزی حدود 34/2 درصد از کل تسهیلات پرداختی را شامل می‌شود گفت: یکسری از این افراد مشمول تسهیلات 50 تا 100 میلیون تومانی شده و عده‌ای نیز که از شرایط سنی اعلام‌شده برخوردار هستند (دختر زیر 23 سال و پسر زیر 25 سال) از تسهیلات 150 میلیون تومانی برخوردار می‌شوند.

یوسف خداویسی با تأکید بر اینکه مشوق‌های دیگری نیز برای ازدواج جوانان در نظر گرفته شده که ازجمله آن می‌توان به مزیت طرح اقدام ملی مسکن اشاره کرد، افزود: به‌طوری‌که میزان سود بازپرداخت تسهیلات برای این عزیزان 9 درصد اعلام شده و دو سال تنفس نیز دیگر مزیت این طرح است.

وی با بیان اینکه برای جوانان فاقد شغل و یا با درآمد اندک نیز راهکارهایی همچون تقسیط طولانی‌مدت این وام‌ها را پیش‌بینی کرده‌اند، اذعان کرد: آمار 9 ماهه ازدواج در سال جاری در استان همدان چیزی حدود 10 هزار و 252 مورد و آمار طلاق در این مدت دو هزار و 789 مورد بوده است.

این مسئول با تأکید بر اینکه اغلب برنامه‌های ابلاغی از سوی وزارتخانه در حوزه جوانان به تشکیل کلاس‌های مشاوره و آموزشی قبل از ازدواج خلاصه می‌شود تصریح کرد: این کلاس‌ها توسط سمن‌ها با در اختیار گذاشتن اعتبارات استانی از سوی اداره کل برگزار می‌شود.

خداویسی با تأکید بر اینکه علاوه بر برگزاری کلاس‌های عنوان‌شده، در حال حاضر در استان همدان پنج مرکز مشاوره در استان وجود دارد ابراز کرد: این مراکز به افراد معرفی‌شده از سوی اداره کل، مشاوره رایگان ارائه می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه از سمن‌های فعال در حوزه جوانان که نسبت به برگزاری کلاس‌های آموزشی و مشاوره حوزه ازدواج اقدام می‌کنند خواسته شده که از خانواده این عزیزان نیز برای حضور در این جلسات دعوت به عمل آید تشریح کرد: متأسفانه طبق آسیب‌شناسی‌های انجام‌شده برخی از خانواده‌ها با دخالت در زندگی زوجین موجبات اختلاف و در نهایت طلاق آن‌ها را فراهم کرده‌اند.

سرپرست معاونت فرهنگی و جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان همدان با تأکید بر وجود یک ضعف قانونی در خصوص عدم وجود کلاس‌های مشاوره قبل از ازدواج به‌صورت رسمی، اظهار کرد: متأسفانه در حال حاضر این فرصت در دو ساعت برگزاری کلاس قبل از ازدواج توسط اداره بهداشت خلاصه شده است.

خداویسی افزود: حال آنکه این مهم در بحث طلاق به‌صورت جزئی‌تر از سوی قانون‌گذار مورد توجه بوده به‌نحوی‌که برای متقاضیان طلاق حضور در پنج جلسه مشاوره الزامی است.

وی با تأکید بر اینکه امروز به دلایل مختلف متأسفانه جوانان رغبتی برای ازدواج ندارند تشریح کرد: این دلایل در مباحث اقتصادی، اشتغال و درعین‌حال ترس از طلاق‌ها احتمالی و تجرد و در نهایت مباحث فرهنگی خلاصه می‌شود.

وی در تشریح مباحث فرهنگی اذعان کرد: در حال حاضر خانواده‌هایی نیز هستند که مشکل مالی ندارند اما تمایلی به ازدواج کردن نداشته و یا به دلیل فقر فرهنگی بعد از مدت کوتاهی ازدواج‌هایشان به طلاق منتهی می‌شود.

سرپرست معاونت فرهنگی و جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان همدان با تأکید بر اینکه به‌زعم بنده و اعتقاد وزارتخانه بنا بر لزوم وجود سه مرحله مشاوره پیش، حین و بعد از ازدواج تصریح کرد: این‌گونه کلاس‌های مشاوره‌ای تا چند سال بعد از ازدواج نیز باید تداوم داشته باشد. پیگیری مقتضی در خصوص مباحثی همچون اشتغال نیز در دستور کار این معاونت قرار دارد اما آنچه مسلم است اینکه بخش اعظمی از موضوعات مرتبط با اشتغال جوانان از حوزه کاری وزارت ورزش خارج است.

خداویسی با بیان اینکه ما در بحث اشتغال بیشتر بر حسب وظایف تعریف‌شده از سوی وزارتخانه در حوزه برگزاری کلاس‌های آموزشی با هماهنگی سازمان فنی و حرفه‌ای و جهاد دانشگاهی ورود کرده‌ایم، خاطرنشان کرد: درواقع مهارت‌آموزی بر عهده ماست.

وی با تأکید بر اینکه البته با چند کاریابی نیز جهت پذیرش رایگان افراد تفاهم‌نامه منعقد کرده‌ایم ابراز کرد: مسئله این است که اغلب جوانان امروز دارای تحصیلات آکادمیک بوده و دنبال پشت‌میزنشینی هستند.

این مسئول با اشاره به حوزه فعالیت برخی از سمن‌ها در بخش کارآفرینی نیز ابراز کرد: خوشبختانه در این بخش نیز شاهد موفقیت‌های چشم‌گیری بوده‌ایم.

خداویسی با تأکید بر اینکه در عرصه اعطای تسهیلات اشتغال نیز ورود کرده‌ایم اذعان کرد: سال گذشته چیزی حدود 40 نفر در حوزه زنبورداری آموزش‌های لازم را دریافت کرده و در پی رایزنی با جهاد کشاورزی 30 فقره تسهیلات 30 میلیون تومانی نیز به آن‌ها پرداخت شده است.

دبیر کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان همدان با بیان اینکه از ابتدای سال تا پایان دی‌ماه 1400، 16 هزار و 335 میلیارد ریال معادل تقریباً هزار و 633 میلیارد تومان تسهیلات ازدواج از سوی بانک‌های استان همدان پرداخت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 50 درصد رشد را نشان می‌دهد گفت: بیشترین پرداختی از سوی بانک ملی با حدود 28 و نیم درصد کل تسهیلات بوده است.

محمد طوماسی با تأکید بر اینکه بانک ملت در پرداخت تسهیلات ازدواج رتبه دوم را به خود اختصاص داده است تشریح کرد: دراین‌بین بانک صادرات نیز رتبه سوم را دارد.

وی ضمن بیان اینکه چیزی حدود پنج هزار و 800 نفر نیز در نوبت انتظار پرداخت تسهیلات قرار دارند در پاسخ به این سؤال که این تعداد افراد در صف انتظار به نظر شما زیاد نیست و برای پرداخت تسهیلات به این افراد چه موانعی پیش رو است، اظهار کرد: این افراد پذیرش شده‌اند ما مانعی برای پرداخت تسهیلات نداریم پس اغلب این قبیل افراد یا برای تأمین ضمانت مشکل دارند و یا اینکه هنوز برای تکمیل پرونده مراجعه نکرده‌اند.

دبیر کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان همدان در واکنش به این سؤال که در حال حاضر برای دریافت تسهیلات ازدواج چند ضامن نیاز است؟ گفت: تعداد ضامن‌ها ملاک نیست بلکه آنچه از سوی بانک‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد این است که ضمانت ارائه‌شده باید معتبر باشد.

طوماسی در واکنش به این مطلب که اغلب بانک‌ها از پذیرش تنها یک ضامن امتناع می‌کنند اذعان کرد: این مهم بستگی به میزان درآمد ضامن ارائه‌شده دارد زیرا در حال حاضر با افزایش مبلغ تسهیلات بازپرداخت آن 10 ساله است بنابراین باید شرایط سنی (حضور فیزیکی این فرد) و درعین‌حال میزان درآمد مورد بررسی قرار گیرد.

وی در خصوص دستور ریاست جمهوری درباره سهل کردن پرداخت وام‌های زیر 100 میلیون تومان که یقیناً شامل تسهیلات ازدواج نیز می‌شود اذعان کرد: یقیناً تابع قواعد صادره از مرکز خواهیم بود اما مسئله این است که هنوز دستورالعملی به بانک‌ها ابلاغ نشده اما به‌طور قطع این مهم در نحوه دریافت تضامین تأثیرگذار خواهد بود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد درحالی‌که هر بار از سوی مسئولان بخشنامه‌هایی مبنی بر سهولت و تسریع در پرداخت تسهیلات به‌خصوص وام ازدواج ابلاغ می‌شود یا وعده برخورد جدی با تخلفات در این زمینه را می‌دهند، پس از گذشت زمان کوتاهی از این بخشنامه‌ها، برخی از بانک‌ها در راستای پرداخت تسهیلات به‌ویژه تسهیلات تکلیفی چون وام ازدواج ساز ناکوک می‌زنند.

این موضوع باعث شده تا زوجین از روند پرداخت وام ازدواج گله‌های بسیاری از سنگ‌اندازی بانک‌ها داشته باشند تا عطای ازدواج و عطای وام احتمالی آن را به لقای آن ببخشند.

این در حالی است که به گفته مدیرکل ثبت احوال استان همدان طی 6 ماه نخست سال جاری به ترتیب در واقعه ازدواج 1.6 درصد و طلاق 12.2 درصد نسبت به نیمه نخست سال گذشته کاهش داشته‌ایم حال آنکه طبق آمار سال گذشته، همدان رتبه چهارم سالمندی را در کشور به خود اختصاص داد که با برخورداری از 7.3 درصد جمعیت بالای 65 سال، در این موقعیت قرار گرفته و زنگ خطر در این زمینه به صدا درآمده است که از عمده‌ترین دلایل تحقق این شرایط بغرنج می‌توان کاهش فرزندآوری، تمایل خانواده‌ها به تک‌فرزندی، مشکلات اقتصادی، مسائل مربوط به کاهش ازدواج و بالا رفتن سن ازدواج اشاره کرد.

بر این اساس انتظار می‌رود مدیر ارشد استانی با دقت نظر بیشتری برای موانع پیشِ روی جوانان در مسیر ازدواج راهکار ارائه کند و در مباحثی همچون سختگیری بانک‌ها در اعطای تسهیلات به‌عنوان یکی از مشکلات مهم و در شرایط اقتصادی فعلی ورود کرده و آن‌ها را وادار به همکاری کند.

همچنین برای اداراتی همچون ورزش و جوانان نیز پیگیر تحقق وظایفی غیر از برگزاری کلاس مشاوره قبل از ازدواج در حوزه جوانان از طریق مطرح کردن آن با وزارتخانه متبوع باشد؛ زیرا از وزارتخانه عریض و طویل ورزش و جوانان انتظار، بیش این‌هاست پس اینکه عنوان شد این وزارتخانه و به‌تبع آن معاون جوانان در استان‌ها تنها در بخش آموزش وظیفه‌‌مند است به‌هیچ‌وجه قابل پذیرش نیست.