در دنیای امروز و در تمامی نظام‌های اجتماعی و مدیریتی، روابط عمومی‌ها به‌عنوان عناصر قوی در ارزیابی و تقویت برنامه‌ها و پیشبرد اهداف سازمان‌ها، نقش ویژه و مهمی در جهت ایجاد ارتباط و تعاملات فکری و اطلاعاتی ایفا می‌کنند و نقش روابط عمومی و حیطه و تأثیر فعالیت آن در ارتباطات درون‌سازمانی و برون‌سازمانی در سطح خُرد و کلان بر هیچکس پوشیده نیست.

بر این اساس تمامی فعالان جامعه در بخش‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و غیره‌ به دنبال روابط عمومی‌هایی هستند که آنان را در طراحی روش‌های معقول و تعیین خط مشی‌های مرتبط با آینده یاری دهند.

در این راستا می‌توان گفت هر نهاد و سازمان براساس وظایف و مأموریت‌های خود، از طریق روابط عمومی ارتباط مؤثر و هدفمندی را با مخاطبان و گروه‌هایی که با سازمان در ارتباط هستند، برقرار می‌کند. این وظیفه مهم در حوزه همه موضوعات و مطالب و اخباری انجام می‌شود که به منافع مخاطبان آنان مربوط است. هرچند عموماً فعالیت روابط عمومی‌ها چندان مستقیم و ملموس نیست؛ اما همواره تأثیرات گسترده‌ای از خود برجا می‌گذارند.

امروزه در تمام دنیا سازمان‌های موفق سازمان‌هایی هستند که مدیران و کارکنان روابط عمومی آن‌ها بدانند که چگونه باید به شکلی شفاف و آگاهانه به تجزیه و تحلیل امور مبتلابه سازمان خود و رفع و رجوع مسائل بپردازند و نقش مهم خود را در تعیین سمت‌وسوی سیاست‌های همگانی ایفا کنند؛ حال در آستانه 27 اردیبهشت‌ماه روزی که (در سطح جهانی نیز به‌عنوان روز ارتباطات و جامعه اطلاعاتی نام‌گذاری شده است) به‌عنوان روز روابط عمومی و ارتباطات تعیین شده، فرصتی یافتیم تا نقش و جایگاه روابط عمومی را به‌عنوان هنر هشتم مرور کنیم؛ پس بر آن شدیم تا با مجید مختاری دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

استاد فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه همگان بر این امر واقف هستند که کشور با غلبه‌ قدرت نرم مواجه‌ بوده و اساس دنیای امروز ارتباطات و در پی آن اغنای افکار عمومی است که بر این اساس نقش روابط عمومی‌ها بسیار پُررنگ‌تر می‌شود، گفت: برای روابط عمومی‌ها به‌صورت کلاسیک دو مأموریت پیش‌بینی شده است.

مجید مختاری افزود: از یک‌طرف باید نسبت به اطلاع‌رسانی دستاوردها، نیازها، اولویت‌ها و ملاحظات دستگاه متبوع خود اقدام و از سوی دیگر باید اخبار و اطلاعات نیازهای مردم و جامعه را به دستگاه متبوع منعکس کنند.

وی با تأکید بر اینکه در شرایط کنونی تبیین وظایف از سوی روابط عمومی‌ها در کشور از اهمیت مضاعفی برخوردار است، اظهار کرد: این اهمیت دوچندان ازآنجا نشأت می‌گیرد که یک‌سری سیاست‌ها از سوی دولت درحال دنبال شدن بوده که تحقق این مهم یقیناً مستلزم اغنای افکار عمومی است.

مختاری ادامه داد: از سوی دیگر برخی نواقص در اجرای این سیاست‌ها وجود دارد که باید این نواقص نیز به مسئولان مربوطه از سوی روابط عمومی‌ها انعکاس داده شود.

وی با تأکید بر اینکه در این برهه زمانی نقش روابط عمومی‌ها بسیار اساسی و محوری است، اذعان کرد: درخصوص عدم توجه به تخصص افراد برای انتخاب آن‌ها در جایگاه روابط عمومی دستگاه‌ها و نهادها باید بگویم که عدم تخصص داشتن فرد برای جایگاه کاری مربوطه خاص روابط عمومی‌ها نیست و متأسفانه شاهد بروز این آسیب در دیگر نقش‌ها نیز هستیم.

این استاد ارتباطات افزود: متأسفانه در بخش‌های مختلف شاهد آن هستیم که بدون درنظر گرفتن شایستگی فرد و داشتن تخصص چه در حوزه مدیریتی و چه در بخش‌های کارشناسی این افراد به‌کار گرفته می‌شوند؛ این مهم مشکلات عدیده‌ای برای مردم، دستگاه و جامعه ایجاد می‌کند که جایگاه روابط عمومی نیز از این آسیب مستثنا نیست.

مختاری با بیان اینکه اگر بخواهیم این آسیب را به‌صورت تخصصی برای روابط عمومی‌ها بررسی کنیم لازم است افرادی که در این جایگاه در یک سیستم و یا دستگاه قرار می‌گیرند علاوه‌بر تخصص علمی پیش از احراز این نقش از آموزش‌های ضمن خدمت نیز بهره ببرند، گفت: نکته این است که در بدو ورود باید افرادی جذب روابط عمومی شوند که با کار رسانه آشنا بوده و در رشته‌های مرتبط با این نقش تحصیل کرده باشند.

وی با بیان اینکه این افراد می‌بایست از وضعیت دنیای امروز در حوزه روابط عمومی اطلاعات کافی داشته باشند، تصریح کرد: علاوه‌بر این می‌بایست با ابزارهای جدید و الزامات فضای مجازی کنونی (اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های جدید) نیز آشنایی کامل داشته باشند.

این استاد فرهنگ و ارتباطات با تأکید بر اینکه تنها آشنایی با ابزارآلات جدید کافی نیست بلکه باید توانایی لازم برای استفاده از این ابزار را نیز داشته باشند، اظهار کرد: درواقع روابط عمومی‌ها نباید به ارائه گزارش دستگاه مربوطه آن‌هم به‌صورت دوره‌ای بسنده کنند.

مختاری با تأکید بر اینکه باید روابط عمومی‌ها برای شفاف‌سازی دست از گزارش عملکرد نویسی‌های فرمایشی بردارند، ابراز کرد: روابط عمومی حرفه‌ای برای مدیریت راهبردی ارتباطات سازمانی به‌منظور «بازامیدآفرینی» و برگشت آرامش منجر به اعتماد در افکار عمومی برنامه ارتباطات و استراتژی «بافت موقعیت ارتباطی» را طراحی و اجرا کند، اذعان کرد: بافت موقعیتی ارتباطی یعنی وضعیتی که فضای گفتمانی جامعه ابهام‌آلود و پُر از تردید است؛ پس در چنین موقعیتی بافت انتقال پیام و زبان گفت‌وگو باید بر شفافیت نسبت به آینده متمرکز باشد.

وی افزود: به همین دلیل است که روابط عمومی‌ها برای زبان گفتمان «بافت موقعیت ارتباطی» بایستی برنامه ارتباطی ویژه آن را با تمرکز بر آینده‌نگری و ایجاد امید و آرامش‌سازی تدوین کنند. در شرایطی که هم‌اکنون جامعه ما با آن روبه‌رو است، روابط عمومی‌های دولتی و غیر دولتی مسئول ایجاد آرامش و رفع تنش در جامعه هستند و باید تمام هم و غم خود را بر «موقعیت ارتباطات» متمرکز کنند.

مختاری با بیان اینکه اکنون فضای جامعه دستخوش تنش‌های هیجانی افکار عمومی است، اذعان کرد: کشورهای خارجی از یک‌طرف و برخی از جناح‌های داخلی از دیگر سو به این التهاب دامن می‌زنند؛ بنابراین برای آرام‌سازی فضای ملتهب جامعه ما نیاز به گزارش عملکرد نداریم، بلکه نیازمند صداقت هستیم.

وی با بیان اینکه روابط‌ عمومی‌ها همراه با رفتار ارتباطی مدیران ارشد بایستی بر مدیریت احساسات، کلمات و بینش جامعه متمرکز باشند، تشریح کرد: همراه کردن افکار عمومی یعنی توجه به دغدغه‌های آنان و توجه به این دغدغه‌های ارتباطی جلب اعتماد و حمایت مردم را به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین همراهی و مشارکت فعال مردم‌ با ارائه برنامه‌های ارتباطی زودبازده و تمرکز بر نشان دادن «نتایج» اقدامات مدیران در بافت موقعیت ارتباطی، اجتناب‌ناپذیر است.

مختاری با بیان اینکه عدم تخصص‌ضعف در بهره‌وری را برای سازمان به دنبال خواهد داشت، ابراز کرد: ناکارآمدی حوزه روابط عمومی مختل شدن کل سیستم را به دنبال خواهد داشت.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه‌ گفته شد، ارتقای جایگاه روابط عمومی، تخصیص بودجه مناسب، استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی، بهره‌گیری از امکانات، ابزار و تجهیزات مورد نیاز، به خدمت گرفتن نیروی متخصص و آموزش نیروهای موجود، همگی در شناسایی و تحلیل نیاز‌های جامعه مخاطب سازمانی مؤثر بوده و مدیریت را در شناخت درست اهداف والای سازمانی یاری می‌کند. بنابراین نباید جایگاه روابط عمومی‌ها را به سطح گزارش عملکرد نویسی صرف تقلیل داد، زیرا غلفت از این جایگاه چیزی جز رواج ناامیدی را به‌عنوان یک آفت به دنبال نخواهد داشت.