حجت‌الاسلام «جواد نصرالله‌پور»، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در سلسله مطالبی در کانال «مهدویت و انتظار» به شرح و آموزش مباحث مهدویت پرداخته است. در ادامه مشروح قسمت اول از جلسه «ادعیه و زیارات مهدوی» مرور می‌شود:

دعا به معنای خواندن و مناجات با خدای متعال است، خدا در قرآن بر دعا تاکید دارد چنانکه در آیه 77 سوره مبارکه فرقان می‌فرماید: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ ۖ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزَامًا؛ بگو که اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟ که شما کافران (آیات حق را) تکذیب کردید و به کیفر همیشگی آن گرفتار خواهید شد.»

کتاب شریف بحارالانوار، جلد 77 به نقل از پیامبر اکرم(ص) آورده است: دعا مغز عبادت است. چراکه ارتباط معنوی با خدا در قالب آن برای انسان حاصل و از همه چیز و همه کس منقطع و به عالم ملکوت متصل می‌شود این فرصتی بی نظیر و دستاوردی عظیم است.

عصر غیبت امام زمان(عج) دوره بحران‌ها و انحراف‌ها و خطرها و بلایا و فتنه‌های زمینی و آسمانی است پیروان امام غایب(عج) باید در همه فراز و نشیب‌های عصر غیبت هم مراقب اعتقادات و هم رفتارهای خود باشند تا از چارچوب اطاعت از امام(عج) خارج و گرفتار دام شیاطین نشوند از مهمترین وسایل برای حفظ انسان منتظر دعا و ارتباط با خدا و امام مهدی(عج) است تا امام(ع) از یاد برده نشود و در قالب ذکر و دعا و مناجات و زیارت با حضرت(عج) پیوند داشته باشیم.

 توصیه امام صادق(ع) برای نجات از فتنه‌های عصر غیبت

بحارالانوار، جلد 52 از امام صادق(ع) نقل می‌کند که فرمودند: شبهه ای به شما خواهد رسید و بدون راهنما و امامی که راهنمای شما باشید خواهید ماند و کسی نجات نمی یابد مگر آن کسی که دعای غریق را بخواند.

راوی می‌گوید: عرض کردم دعای غریق چیست؟ حضرت(ع) فرمودند: «یا الله یا رحمن یا رحیم، یامقلّب القلوب، ثبت قلبی علی دینک».

امام عسکری(ع) در روایتی که در جلد 54 بحار از ایشان نقل شده، فرمودند: او غیبتی طولانی خواهد داشت که در آن کسی نجات نمی یابد مگر کسی که خدا به او دو چیز عنایت کند: یکی اعتقاداتش به امامت ثابت باشد و دوم آنکه خدا به او توفیق دعا برای فرج ما اهل بیت(ع) بدهد.

از زاویه دیگر دعا برای امام زمان(عج) وظیفه ما منتظران است چنان که جلد 92 بحار از امام رضا(ع) نقل می‌کند که فرمودند: برای حضرت صاحب الامر(عج) دعا کنید و بگویید:... خدایا با نصرت غالبت او را یاری و با لشکر پیروزت او را تایید کن .... این دعای مفصل در کتاب‌های دیگر هم آمده است از این رو، دعا برای امام زمان(عج) از اصول رفتاری شیعه در عصر غیبت امام عصر(عج) است.

 ادعیه و زیارات مهدوی

در دعای سلامتی امام عصر(عج) که دعایی بسیار شریف است روی سخن با خدای متعال داریم اما در زیارت آل‌یس که با امام زمان(عج) سخن می‌گوییم ایشان را با اوصاف و ویژگی‌ها خطاب می‌کنیم و عشق و ارادت خالصانه خود را ابراز می‌داریم.

بین دعا به معنای سخن گفتن با خدا و زیارت به معنای سخن با امام(ع) فرق است. دعاها و زیارات مهدوی دو بخش هستند، یکی آنها که از جانب امام زمان(عج) صادر شده و توسط نواب خاص به دست شیعه رسیده مثل زیارت ال یس و دعای فرج، گروه دوم ادعیه و زیاراتی است که توسط دیگر معصومان(ع) بیان شده مثل دعای ندبه و دعای سرداب سامرا و....

دعا کردن برای امام مهدی(عج) و توسل به ایشان، و زیارت حضرت(عج) زمان و مکان خاصی ندارد شیعیان و عاشقان و منتظران حضرت(عج) در هر زمان و مکانی می‌توانند با حضرت(عج) نجوا و به ایشان عرض ارادت داشته باشند و با حضرت حجت(عج) تجدید عهد و بیعت کنند. هر چند برای روزهای خاص مثل جمعه زیارت خاص امام زمان(عج) یا دعای ندبه سفارش شده است.

 تاثیر مکان بر ارتباط با امام زمان(عج)

درباره مکان‌ها هم باید بدانیم در هر مکانی می‌شود ایشان را زیارت کرد اما برخی مکان‌ها منتسب به ایشان است و برکات و فضیلت بیشتری دارد مثل مسجد مقدس جمکران یا سرداب مقدس سامرا که زیارت خاصی دارد آیت الله مولوی قندهاری گفته بود اعمال سرداب مقدس را به طور ویژه منتشر کنید، یا مسجد سهله که جایگاه و آداب ویژه دارد و مطابق روایات منزل امام زمان(عج) در عصر ظهور است و خیلی از انبیای الهی آنجا نماز خوانده ‌اند.

در کتاب‌های ادعیه و زیارات که عالمان بزرگ شیعه مثل سیدبن طاووس، علامه مجلسی و مرحوم شیخ عباس قمی تالیف کرده اند مثل زادالمعاد، مفاتیح الجنان و...، زیارات و دعاهای بسیار برای امام زمان(عج) نقل شده است که همه اینها جمع آوری شده و در قالب «صحیفه مهدیه» منتشر شده است.

 توصیه آیت الله العظمی بهجت به منتظران

برخی از این ادعیه و زیارات بیشتر موردتوجه و توصیه خاص علمای شیعه بوده است، فهرستی از این ادعیه که در مفاتیح آمده را مرور می‌کنیم: نخست زیارت امام زمان(عج) در روز جمعه، دوم استغاثه به حضرت(عج)، سوم دعای فرج امام زمان(عج)، چهارم دعای اللّهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفِیقَ الطّاعَةِ...، پنجم دعای سلامتی حضرت بقیه الله الاعظم(عج) که آیت الله العظمی بهجت(ره) بارها توصیه کردند در روز هر قدر می‌توانید (حتی شده صد بار) این دعا را بخوانید آیت الله بهاءالدینی طبق سفارش امام زمان(عج) این دعا را همیشه در قنوت نماز می‌خواندند.

زیارت آل یس، زیارت امام زمان(عج) در سرداب مقدس، صلوات بر ولی الامر المنتظَر(عج)، دعای ندبه، دعای عهد (امام خمینی تاکید اشتند این دعا مقدرات انسان را تغییر می‌دهد)، دعای امام رضا(ع) برای حضرت حجت(عج)، دعای غیبت امام زمان(عج) دیگر ادعیه ای است که به ترتیب درباره امام زمان(عج) در مفاتیح الجنان آمده است.

در دعاها و زیارات مهدوی چه آنهایی که از حضرت(عج) و چه از دیگر اهل بیت(ع) نقل شده سیمای حضرت مهدی(عج) و ویژگی هایشان هم تصریح شده یعنی این دعاها برای افزایش معرفت است نه فقط عرض حوائج و طلب آنها.