ساخت‌وساز ساختمان‌های همدان به‌خصوص آن‌هایی که ظاهری لوکس‌تر و امروزی‌تر دارند، مدتی بوده که از حالت تخصصی خارج و کیفیت آن قربانی سود جیب دلالان شده است.

براساس داده‌های آماری سازمان آتش‌نشانی شهرداری همدان درحال حاضر 190 ساختمان در معرض خطر در نقاط مختلف شناسایی شده است که در بین آن‌ها تعداد زیادی از ساختمان‌های اداری و درمانی دیده می‌شود.

با اینکه در روزگار گذشته استفاده از مصالح ساختمانی چندان اهمیتی در ساختمان‌سازی همدان نداشت و بیشتر بناها با خشت و گِل ساخته می‌شدند و ممکن بود پس از چندسال توسط مالک تخریب و بنای جدیدی جایگزین آن‌ها شوند، اما با گذشت زمان و تغییر در ساختمان‌سازی استان همدان، قیمت زمین و مصالح ساختمانی رفته‌رفته رشد کرد و شرکت‌های ساختمانی پدیدار شدند که به دلیل قیمت بالای مصالح ساختمانی، دیگر توان ساخت هر چندسال یک بنا را نداشتند.

همین اتفاق سبب شد تا با بالا رفتن مصالح و مواد اولیه، پای برخی دلالان و واسطه‌گران نیز به صنعت ساختمان‌سازی همدان باز شود تا برای کسب سود بیشتر مواد ارزان‌تر را جایگزین مصالح استاندارد کنند و بدون توجه به امنیت سازه، آن‌ها را به فروش رسانند.

* ضعف کیفیت در مصالح ساختمانی

رئیس کمیسیون عمرانی شورای اسلامی شهر همدان با بیان اینکه درحال حاضر ضعف در کیفیت مصالح ساختمانی و مواد اولیه یکی از مهم‌ترین مشکلات ناایمنی سازه به‌شمار می‌رود، گفت: بالا بودن قیمت مصالح ساختمانی به‌خصوص در چندسال اخیر سبب شده که برخی از افراد به استفاده از اقلام ارزان‌قیمت روی آورند که متأسفانه ریشه‌های کیفیت را خشکانده است.

مهدی حیدری اظهار کرد: در بحث ایمنی ساختمان چند نهاد مهم مثل شهرداری، نظام مهندسی و مسکن و شهرسازی نقش دارند که نظارت این دستگاه‌ها بر چگونگی ساخت‌وسازهای همدان تأثیر مستقیم دارد.

وی افزود: باید اعلام کنیم که بسیاری از پرونده‌های ساختمانی در همدان به‌دلیل نبود کیفیت لازم و ضعف سازه در کمیسیون ماده 100 حکم تخریب گرفته‌اند که نشان می‌دهد توجه به امنیت و حفظ سلامت ساختمان در همدان جدی گرفته نمی‌شود.

این مقام مسئول با بیان اینکه در چند دهه گذشته به‌ندرت خانه‌های تازه‌ساز در همدان عمر بالای 30 سال دارند، گفت: اگرچه قیمت نقش مهمی در پروژه‌های ساختمانی دارد، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد حجم بالایی از تخریب‌های ساختمان‌ها به‌دلیل استفاده از مصالح ساختمانی کم‌قیمت است.

وی با تأکید بر اجرای بند 14 ماده 55 مبنی بر اندیشیدن تدابیر برای جلوگیری از ساخت‌وساز ساختمان‌های ناایمن در همدان، عنوان کرد: شناسایی و جلوگیری از افزایش ساخت‌وسازهای ساختمان‌های ناایمن در همدان در دستور کار شهرداری قرار دارد که براساس آن پایش ساختمان‌های در معرض خطر همدان آغاز شده است.

* ساخت‌وساز در همدان متری 10 میلیون تومان آب می‌خورد

رئیس انجمن انبوه‌سازان همدان با بیان اینکه عمر مفید ساختمان‌ها در این استان بین 25 تا 30 سال است، گفت: تورم باعث گرانی قیمت مواد اولیه و مصالح ساختمانی ازجمله سیمان و بتن شده است که همین امر موجب می‌شود ناخالصی در تولید مصالح مرغوب ورود کند و منجر به کاهش عمر مفید ساختمان شود؛ به‌طوری که درحال حاضر با استفاده از مواد نامرغوب در برخی ساختمان‌سازی‌های همدان نه‌تنها کیفیت قربانی شده است، بلکه عمر بنا میانگین بین 25 تا 30 سال می‌شود.

محمدصادق پارسامهر اظهار کرد: در استان همدان 700 انبوه‌ساز فعالیت دارند که با سرمایه اولیه 30 هزار میلیارد تومانی درحال احداث بنا هستند.

وی افزود: بااین‌حال یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که باعث شده سطح کیفیت و ایمنی در ساختمان‌سازی همدان اُفت پیدا کند، شخصی‌سازی ساختمان‌ها است؛ به‌طوری که افرادی که توان مالی مقبولی دارند، به‌صورت خودساز و با گرفتن نقشه پروانه اقدام به ساخت بنا می‌کنند که متأسفانه برای آنکه ازنظر مالی سودی نصیبشان شود، از مصالح نامرغوب و غیر استاندارد استفاده می‌کنند.

وی با بیان اینکه در ساخت مساکن توسط شرکت‌های ساختمانی و انبوه‌سازان مؤلفه‌های کیفیت و استاندارد تا حد بالایی رعایت می‌شود، تأکید کرد: مصالح به‌کاررفته توسط انبوه‌سازان در ساختمان‌سازی همدان استانداردهای لازم را دارد و اگر موردی هم باشد که مشکل‌ساز شود، توسط مهندسان ناظر تذکر می‌گیرد؛ چراکه ناظران ساختمانی، مصالح استفاده‌شده را برای تأیید ارزیابی و استاندارد به آزمایشگاه می‌فرستند و تا تأییدیه آن صادر نشود، اجازه ادامه فعالیت را نمی‌دهند.

رئیس انجمن انبوه‌سازان همدان به انعقاد تفاهم‌نامه این انجمن با شهرداری و شورای اسلامی شهر همدان اشاره کرد و گفت: براساس این تفاهم‌نامه به‌طور میانگین در سال دو نوبت بسته تشویقی برای انبوه‌سازان همدان درنظر گرفته می‌شود که اگر با مصالح مرغوب و با کیفیت در مدت‌زمان مشخصی ساخت‌وساز را به پایان برساند، بین 20 تا 30 درصد از عوارض شهرداری آن‌ها کم می‌شود.

* متخلفان تولید مصالح بی‌کیفیت به مراجع قضائی معرفی می‌شوند

مدیرکل استاندارد استان همدان نیز در این خصوص گفت: پیش از آنکه مواد اولیه و مصالح ساختمانی وارد بازار شود، در آزمایشگاه‌های تست استاندارد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و داشتن نشان استاندارد از مهم‌ترین مؤلفه‌ها برای تولید واحدهای تولیدکننده آن است.

جعفر امیری‌پریان با بیان اینکه برای دریافت نشان استاندارد مواردی وجود دارد که باید محرز شود، اظهار کرد: دارا بودن آزمایشگاه تست، مدیریت کنترل کیفیت و احراز شخصیت حقوقی واحد تولیدی ازجمله موارد مهم برای دریافت نشان استاندارد است.

وی با اشاره به اجرای طرح طه، عنوان کرد: پس از تولید مصالح ساختمانی و عرضه آن به بازار، ناظران استاندارد محصول را مجدد از بازار خریداری می‌کنند و بار دیگر آزمایشات تست را انجام می‌دهند.

* گرانی بازار مصالح و ماهی‌گیری دلالان از گِل‌آلودی آن

یکی از مصالح‌فروشان همدانی نیز با بیان اینکه قیت مصالح ساختمانی در یکی دو سال اخیر چندین‌برابر شده است، گفت: نرخ تیرآهن 14 همدان درحال حاضر شاخه‌ای دو میلیون و 950 هزار تومان، تیرآهن 16 شاخه‌ای سه میلیون و 540 هزار تومان و تیرآهن 18 شاخه‌ای سه میلیون و 930 هزار تومان بوده که در مقایسه با قیمت همین یکی دو سال اخیر، چندین‌برابر شده است.

وی که خواست نامی از او برده نشود، اظهار کرد: در این شرایطی که لحظه‌ای قیمت محصولات تولیدی مجتمع‌های فولاد و مصالح‌سازی بالا می‌رود، چه انتظاری وجود دارد که بتوان دست دلالان را کوتاه کرد و جلوی ورود مصالح بی‌کیفیت را گرفت؟

این مصالح‌فروش همدانی ادامه داد: درحال حاضر بازار رقابتی قیمت در مصالح ساختمانی وجود دارد و مواد اولیه‌ای که ارزان‌تر باشد، پُرفروش‌تر می‌شود؛ چراکه خریداران به کیفیت بعد از قیمت اهمیت می‌دهند.

وی بیان کرد: بازار مصالح ساختمانی این‌روزها توسط دلالان مدیریت می‌شود و قیمت‌ها نیز نوسان بالایی دارد؛ طوری که براساس آخرین نرخ‌های اعلام‌شده درحال حاضر بتن در همدان هر متر مکعب یک میلیون و 300 هزار تومان، آجر گری تُنی 370 هزار تومان، گچ کیسه‌ای 25 هزار تومان و سیمان پاکتی 45 هزار تومان قیمت دارد.

این فعال حوزه ساختمان عنوان کرد: به‌دلیل وضعیت نابه‌سامانی که در بازار مصالح و مواد اولیه ساختمان‌سازی در همدان وجود دارد، در برخی اقلام مانند سیمان ناخالصی‌ها را بالا می‌برند؛ درنتیجه کیفیت کم می‌شود، به‌طوری‌ که در برخی موارد پاکت‌های سیمان با ماسه مخلوط می‌شود و با نام شرکت‌های متفرقه با قیمیت پایین‌تر از سیمان‌های مرغوب در بازار عرضه می‌شود. بنابراین طبیعی است به‌دلیل قیمت پایین بیشتر مورد استفاده سودجویان و افراد ناآگاه قرار گیرد.

بنا بر آنچه عنوان شد، یکی از مهم‌ترین دلایل اُفت کیفیت در ساخت سازه و بنا درحال حاضر استفاده از مواد اولیه نامرغوب است که متأسفانه به دلایل مختلفی مورد استفاده سودجویان قرار می‌گیرد. این اتفاق سبب شده تا تعداد ساختمان‌های ناایمن هرروز نسبت به گذشته در استان همدان بیشتر شده و رانت ساخت‌وساز نیز به بهانه کسب سودهای بالاتر گریبان‌گیر ساختمان‌سازی در همدان شود.