مدتی از تعطیلات نوروزی نگذشته بود که سازمان هواشناسی هشدارهایی مبنی بر وزش باد، خیزش گرد و خاک و نفوذ گرد و خاک از کشورهای همسایه صادر کرد این درحالی است که سال گذشته نیز در همین بازه زمانی با افزایش گرد و خاک کیفیت هوای تهران کاهش یافت و به شاخص به 500 رسید.

احد وظیفه درباره منشأ گرد و غبارهای بهاری اظهار کرد: گرد و غبار موجود در عراق و ایران سیستم‌های مهاجری هستند که در فصل بهار از غرب به شرق و یا شرق به غرب منتقل می‌شوند و تا اواسط تابستان بیشترین شدت، غلظت و گستردگی را دارند. علت بروز آن‌ها نیز کمبود رطوبت و نبود ساز و کار مناسب، خشکی محیط، کم‌بارشی و خشک‌سالی‌های سالانه است.

وی افزود: هنگامی که زمین خشک می‌شود و این خشکی و خشک‌سالی تداوم دارد، آمادگی بیشتری برای رهاسازی خاک پیدا می‌کند و وزش بادهای معمولی هم به‌راحتی می‌تواند در این رهاسازی گرد و خاک تأثیرگذار باشند. در واقع با ضعیف بودن پوشش گیاهی، کمبود سبزینگی و علفزارها و افزایش مناطق کویری و خاک لخت در معرض باد و فرسایش بادی به‌خصوص در فصل بهار خیزش گرد وخاک فراوان‌تر می‌شود.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی با تأکید بر اینکه متأسفانه در سال جاری نیز در عراق و سوریه بارش‌ها مناسب نبوده است، گفت: به دلیل کاهش بارندگی در این مناطق، عمده‌ گرد و خاک‌های ایران نیز از مناطق عراق، سوریه و اردن نشأت می‌گیرد بنابراین با وجود این کم‌بارشی‌ها می‌توانیم انتظار گرد و خاک‌هایی به شکل فراوان‌تر در کوتاه‌مدت داشته باشیم.

وظیفه درباره شدت و غلظت این گرد و غبارها گفت: شدت گرد و غبار به‌طور کامل به سرعت باد بستگی دارد. جهت حرکت سامانه‌ها مسیر انتقال گرد و خاک را مشخص می‌کند. گرد و غبارها غالبا از مناطق شرقی سوریه، مناطق شرقی اردن و مناطق غربی و مرکزی تا جنوبی عراق که گرد و خاک‌خیز هستند، سرچشمه می‌گیرند و به ایران منتقل می‌شوند.

وی ادامه داد: در کنار این مناطق می‌توان به سامانه‌های جنوبی و وزش باد از جنوب به شمال و انتقال گرد و خاک از عربستان به ایران اشاره کرد.

وی تأکید کرد: علاوه بر کانون‌های خارجی، مناطقی در کشور هستند که یا در سال‌های اخیر کانون‌های گرد و خاک جدید را تشکیل داده‌اند و یا از گذشته بوده‌اند و وسعت آن‌ها افزایش یافته است. از جمله این مناطق به بخش‌هایی از جنوب تهران، جنوب استان البرز که در گذشته دشت، بستر رودخانه، دریاچه‌های فصلی و آبگیرهای فصلی بودند و تالاب گاوخونی استان اصفهان می‌توان اشاره کرد چراکه خشک و به مناطق مستعد خیزش گرد و خاک تبدیل شده‌اند.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی ادامه داد: ازجمله مناطق دیگری که به کانون‌های گرد و غبار تبدیل شده‌اند می‌توان به استان قم و دریاچه نمک قم و اطراف آن و دریاچه ارومیه اشاره کرد که در سال‌های گذشته با وزش بادهای شدید و به علت خشکی دریاچه و کاهش وسعت آن، مناطقی از بستر آن که در گذشته زیر آب بودند در معرض فرسایش بادی قرار دارند.

وظیفه افزود: در شرق کشور، دریاچه هامون به دلیل خشک‌سالی‌های گسترده گذشته و خشک‌سالی که در سال جاری دچار آن هستیم به کانون گرد و غبار تبدیل شده است و وزش بادهای شمالی که از بستر دریاچه هامون عبور می‌کند موجب تولید گرد و غبار می‌شود.

وی ادامه داد: به احتمال زیاد در ادامه سال استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و بعضی مواقع هرمزگان بیشتر در معرض گرد و خاک قرار خواهند گرفت چراکه عمده جریانات گرد و خاک تولیدی در این منطقه مربوط به جنوب هستند. افزایش سرعت باد در نوار مرزی شرق کشور موجب خیزش گرد و خاک از بستر دریاچه هامون و همینطور جازموریان و ایجاد گرد و خاک در هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه مناطق نام‌برده کانون‌های اصلی گرد و خاک در کشور هستند، ادامه داد: برخی کانون‌های گرد و خاک در خارج از مرزهای کشور و در کشوری همچون ترکمنستان قرار دارند که امسال نیز شرایط جوی خشک داشت است و گرد و خاک از مناطق صحرایی ترکمنستان وارد می‌شود و استان خراسان رضوی و شرق کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما به‌طور کلی اصلی‌ترین کانون‌های گرد و خاک که کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهند از عراق و سوریه نشأت می‌گیرند و فلات ایران را متاثر می‌کنند.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی افزود: برخلاف برخی مناطق که به کانون‌های گرد و غبار تبدیل شده‌اند، در بعضی از مناطق کشور همچون استان‌های فارس، خوزستان، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد بارندگی‌های خوبی ثبت شد و دریاچه‌هایی که در این مناطق بودند، آبگیری شدند و می‌توان اظهار کرد که در تولید گرد و خاک نقشی ندارند.

وظیفه در پایان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا در سال جاری نیز گرد و خاک‌های شدید پیش‌بینی می‌شود یا خیر؟ تصریح کرد: این موضوع را به‌طور دقیق نمی‌توان پیش‌بینی کرد اما در برخی مناطق امکان تشدید کرد و غبار شرایط وجود دارد و در مناطق دیگر شرایط تقریبا مشابه سال گذشته است و در سال جاری نیز چنین شرایطی را خواهیم داشت.