زهرا تاجیک گفت: اگر از والدین پرسیده شود نوجوان شما پس از گذر از کودکی و رسیدن به مرحله نوجوانی چه ویژگی‌های خلقی و رفتاری را از خودش نشان می‌دهد، احتمالا با پاسخ‌هایی از جمله سرکشی و بی باکی، زودرنجی و حساسی، عصبانیت و... مواجه می‌شویم.
تاجیک تصریح کرد: ویژگی‌های نوجوان به انواع ویژگی‌های روانی، رفتاری، احساسی و اجتماعی تقسیم می‌شوند و می‌توان گفت نوجوان در تمامی این ابعاد نسبت به کودکی که می‌شناختید تفاوت دارد و گاهی این تفاوت‌ها آنقدر زیاد است که شاید والدین را دچار اضطراب کند.
وی افزود: هر فردی در نوجوانی شرایط مختلفی را تجربه می‌کند. هیچ کدام از نوجوانان مثل هم نیستند و هر کدام سال‌های نوجوانی خود را به صورت کاملاً منحصر به فرد تجربه می‌کنند. شرایط والدین و ویژگی‌های فرهنگی از طرق مختلف بر رشد نوجوانان تأثیر می‌گذارد.
این روانشناس بیان کرد: در بسیاری از پژوهش‌ها نوجوانی را به دو دوره تقسیم می‌کنند؛ نوجوانی اولیه که بین 12 تا 16 سالگی و اواخر نوجوانی که در سن 17 تا 20 سالگی است. در این دوره تغییرات بلوغ بسیار سریع و چشمگیر است. طی چند سال بدن یک کودک دبستانی به بدن یک بزرگسال کاملا رشد یافته تغییر می‌کند. تغییرات هورمونی تحت تاثیر وراثت، رشد مربوط به بلوغ را تنظیم می‌کنند.
تاجیک افزود: در این دوره به دلیل افزایش حساسیت عصبی به نور شب، در زمان بندی خواب که توسط مغز انجام می‌شود تغییراتی رخ می‌دهد. این تغییر در ساعت زیستی نوجوان را سندرم خواب تاخیری می‌نامند. به همین علت است که نوجوانان خیلی دیر‌تر از دوران کودکی خود به بستر می‌روند در صورتی که تقریبا به اندازه اواسط کودکی حدودا به 9 ساعت خواب نیاز دارند و هنگامی که باید صبح زود برای رفتن به مدرسه آماده شوند نیاز آن‌ها به خواب ارضا نشده است.
وی ادامه داد: همچنین نوجوانان امروزی اغلب فعالیت‌های اجتماعی شبانه و مشاغل نیمه وقت به علاوه تلویزیون، فضای مجازی و موسیقی گوش کردن با گوشی را در رختخواب خود دارند. در نتیجه آن‌ها کمتر از نوجوانان نسل‌های گذشته می‌خوابند. نوجوانی که محرومیت خواب دارد هنگام صبح در تکالیف شناختی ضعیف عمل کرده و احتمال پیشرفت تحصیلی کمی نیز دارد. نوجوانان بی خواب در معرض طیف وسیعی از مشکلات هیجانی، رفتاری، ذهنی و اجتماعی نیز قرار دارند. آن‌ها همچنین در تعطیلات آخر هفته بیشتر می‌خوابند که این خود باعث می‌شود شب‌های بعدی به سختی به خواب روند.
این روانشناس تاکید کرد: آموزش دادن به نوجوانان در مورد اهمیت خواب بسیار مهم است.
تاجیک با اشاره به راه حل‌هایی برای حل این مشکلات در نوجوانی عنوان کرد: با نوجوان خود بر روی یک برنامه ثابت و منظم در کل هفته و تعطیلات کار کنید. با مشورت او یک زمان خواب و بیداری تنظیم کنید تا آن‌ها بتوانند خواب شبانه کافی را دریافت کنند.
خوابیدن تا حدی بیشتر از زمان مشخص شده در روز‌های تعطیل ایرادی ندارد و بیشتر از سی دقیقه تا یک ساعت صدمه‌ای به ساعت زیستی آن‌ها نمی‌زند، اما اجازه ندهید این برنامه در روز‌های تعطیل به بیش از یک ساعت تجاوز کند.
وی همچنین برخی از پیامد‌های تغییرات شناختی دوره نوجوانی و نحوه برخورد با آن‌ها را برشمرد و گفت: نوجوانان نسبت به انتقاد دیگران حساس هستند به همین دلیل سعی کنید در حضور دیگران از نوجوانان عیب جویی نکنید. اگر موضوع مهمی است صبر کنید تا موقعی که بتوانید با او تنها صحبت کنید.
این روانشناس تصریح کرد: احساس منحصر به فرد بودن اغراق آمیز نیز از دیگر ویژگی‌های نوجوان است.
خصوصیات منحصر به فرد او را بپذیرید و در زمان مناسب بگویید که وقتی نوجوان بودید احساسات مشابهی را تجربه کردید تا احساس متعادل تری را در او ایجاد و ترغیب کنید.
تاجیک همچنین افزود: آرمان گرایی و عیب جویی نیز در دوره نوجوانی بین افراد دیده می‌شود. به توقعات غرورآمیز و نظرات عیب جویانه نوجوان صبورانه پاسخ دهید. به عبارتی نیمه پر لیوان را ببینید و جنبه‌های مثبت را در نظر بگیرید. به آن‌ها کمک کنید تا دنیا و افراد را آمیزه‌ای از محاسن و معایب ببینند.
وی مشکل در تصمیم‌گیری روزانه را نیز از دیگر ویژگی‌های دوره نوجوانی دانست و اظهار داشت: از تصمیم گیری برای او خودداری کنید. تصمیم گیری‌های کار آمد را الگو قرار دهید و درباره محاسن و معایب گزینه‌ها توصیه‌های سیاستمدارانه ارائه دهید.
این روانشناس گفت: آرمان گرایی، عیب جویی و دو دلی در نوجوانان از دیگر ویژگی‌هایی است که اغلب بزرگسالان به ویژه والدین را متحیر و نگران می‌کند، ولی باید بدانید تمام این ویژگی‌ها معمولا در بلند مدت رشد یافته و مفید واقع می‌شوند.
تاجیک توصیه کرد: فراموش نکنید که آرامش خود را حفظ کنید و در برخورد با آنان با حوصله، مهربان و پذیرا باشید. نوجوانی دوره‌ای پر از چالش و دگرگونی برای فرزندانمان است. برخورد بالغانه و آگاهانه ما به آن‌ها احساس امنیت و آرامش را القا می‌کند. به او بفهمانیم که در این دوره‌ پرتنش کنارش هستیم و احساساتش را درک می‌کنیم.