قرآن مجید به‌عنوان کتاب آسمانی و معجزه جاوید پیامبر اسلام (ص)، کتاب هدایت بشر به سرمنزل مقصود است و نقش انکارناپذیر آن در زندگی فردی و اجتماعی و حتی بین‌المللی بشر، نمایان است.
اگر خوب از این کتاب شریف و برنامه‌های آن در زندگی خود استفاده کنیم، قطعاً محیطی سرشار از صفا و صمیمیت خواهیم داشت؛ هم سعادت دنیوی را کسب خواهیم کرد و هم به سعادت اخروی که هدف نهایی همه ما است، خواهیم رسید.
قرآن کریم از یک‌سو در هدف‌گذاری کلی رسالت پیامبران اهداف اجتماعی را در چشم‌انداز عمومی قرار می‌دهد و از سوی دیگر در احکام گوناگون حتی احکام عبادی، توجه به دمیدن روح اجتماعی در برابر منافع فردی، برجسته است. قرآن کریم تأثیری شگرف بر روابط اجتماعی مسلمانان از نژادهای گوناگون با یکدیگر و همچنین مسلمانان با دیگر پیروان ادیان و حتی با غیر مسلمانان دارد و صلح و آرامش، شعارِ محوری این کتاب است. هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با یکایک انسان‌ها فارغ از هرگونه تشخص و پایه‌گذاری جامعه سالم، از برکات آموزه‌های قرآنی بوده که در جای‌جای این متن وحیانی بر آن تأکید شده است.
به‌دلیل اهمیتی که این کتاب الهی در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها و کشور دارد، از زمان پیامبر اکرم تاکنون به روش‌های مختلف به علاقه‌مندان آن آموخته می‌شده است؛ با مرور زمان فعالیت‌های قرآنی از منازل و مساجد نقل‌ مکان به مؤسسات قرآنی کرده است، کسب‌ رتبه‌های برتر قاریان ایرانی نشان‌دهنده جایگاه خوب کشورمان بوده، اما به نظر می‌رسد در حوزه اثرگذاری و آموزش مفاهیم قرآنی، با چالش‌هایی مواجه هستیم.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رویکرد بازگشت به آموزه‌های دینی و اسلامی و سرچشمه‌های حقیقت‌طلبی و آزادی‌خواهی، اقبال حاکمیت نظام و مردم به قرآن کریم به‌عنوان نماد تام همه شعارهای انقلابی، افزایش یافت.
همچنین حمایت و هدایت ویژه مقام معظم رهبری، آیت‌الله خامنه‌ای مدظله‌العالی نسبت به فعالیت قرآنی سربازان انقلاب، فضایی از تلاش متعهدانه برای توسعه فعالیت‌های قرآنی در جامعه را ایجاد کرد. تداوم و تقویت این فضای فرهنگی، مسئولان دستگاه‌های فرهنگی و حتی غیر فرهنگی را بر آن داشت تا زمینه‌های اداری و گاه حقوقی لازم را برای ایجاد و توسعه بخش‌های قرآنی فراهم کنند. درعین‌حال زمینه تنوع و تکثر هرچه بیشتر فعالیت‌های قرآنی مردمی در درون دستگاه‌های دولتی و عمومی که ریشه در اعتقادات خالص امت مسلمان و انقلابی ایران داشت، فراهم شد.
حال در این شماره صفحه مشکات روزنامه سپهرغرب از آنجا که شهرستان اسدآباد همدان مهد قرآن بوده و اساتید خوبی تربیت کرده است، با یک قاری اسدآبادی در رابطه با وضعیت کنونی این شهرستان در زمینه قرآن و قواعد قرائت صحیح این کتاب آسمانی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
غلامرضا ترابیان با بیان اینکه قرائت و تلاوت قرآن را از دوران کودکی و زمانی که در مقطع سوم ابتدایی تحصیل می‌کردم آموختم، عنوان کرد: در دوران دبیرستان به‌صورت تخصصی با تدریس استاد نصرتی حوزه صوت و لحن را دنبال کردم و هم‌اکنون با آموزش صوت، لحن و مفاهیم، تخصص خود را ادامه می‌دهم.
وی با بیان اینکه چندین‌بار در مسابقات مفاهیم در سطح کشوری شرکت کرده‌ام، افزود: در این راستا می‌توان به رتبه اول و سوم کشوری در مفاهیم به میزبانی استان‌های قزوین و بندر عباس اشاره کرد.
این فعال قرآنی با بیان اینکه بالغ‌بر چهار سال طول کشید که توانستم مسلط به حوزه تجوید و تقلید شوم، اذعان کرد: در آن دوران استاد نصرتی اکثر کلاس‌های تجوید و قرائت بنده را در پایگاه بسیج محله تشکیل می‌داد.
ترابیان با بیان اینکه با اتمام دوران دبیرستان و قبولی در دانشگاه هم فعالیت قرآنی را خود را ادامه دادم، اظهار کرد: در این دوران علاوه‌بر حوزه قرائت، به‌صورت شخصی و خودخوان حوزه مفاهیم را که از دبیرستان آغاز کرده بودم، در دانشگاه هم ادامه دادم. توجه به مفاهیم باعث شد که بیشتر با قرآن انس گرفته و این امر تأثیر بسزایی بر قرائت من گذاشت و آن را دلنشین‌تر و تأثیرگذارتر کرد.
وی با بیان اینکه در دوران دانشجویی تصمیم گرفتم آموخته هایم را به دیگران یاد دهم، عنوان کرد: آموزش خود را با روخوانی در مساجد و پایگاه‌ها شروع کردم و بعد از آنکه کلاس‌های بنده مورد استقبال قرار گرفت، حوزه‌های تخصصی مثل تجوید و قرائت را هم به مجموعه آموزش‌های خود اضافه کردم.
این قاری مطرح اسدآبادی با بیان اینکه بیشتر رده سنی کودک و نوجوان در کلاس‌های بنده حضور دارند، اذعان کرد: عمده فعالیت قرآنی بنده در دارالقرآن، مساجد و پایگاه‌های قرآنی انجام می‌شود.
ترابیان با بیان اینکه شهرستان اسدآباد از دیرباز مهد قاریان و حافظان قرآنی بوده و سبقه خوبی در این حوزه دارد، مطرح کرد: در این راستا می‌توان به استاد مرادعلی شمس که در حوزه انتشارات و تألیف قرآن سابقه خوب و زیادی در زمینه قرآنی دارد، اشاره کرد.
وی با بیان اینکه در حوزه قرائت استاد نصرتی در اسدآباد پیشکسوت بوده وفعالیت بسیاری داشته است، تصریح کرد: استاد حسنی در حفظ مطرح هستند و خوشبختانه جوانان اسدآبادی می‌توانند از حضور این اساتید بهره‌مند شوند.
این فعال و قاری اسدآبادی قرآن با بیان اینکه در گذشته فعالیت و استقبال از کلاس‌های قرآنی در شهرستان بیشتر از امروز بوده، اذعان کرد: در گذشته بیشتر از امروز مجالس و محافل قرآن در شهرستان اسدآباد برگزار می‌شد و مدارس هم بیشتر به امور و مسابقات قرآنی توجه می‌کردند؛ اما کرونا و آموزش مجازی باعث شد که استقبال و توجه به فعالیت فرهنگی و قرآنی کمتر شود.
ترابیان با بیان اینکه به‌دلیل برخی از ناملایمات و چالش‌ها بسیاری از کلاس‌های قرآنی تعطیل شدند و دیگر فعالیتی ندارند، عنوان کرد: برخورد سرد مسئولان با افتخارات قرآنی باعث شده است که بسیاری از نوجوانان جذب سایر حوزه‌ها و فعالیت‌ها شوند و برای برون‌رفت از این اوضاع باید کار جهادی توسط همه مردم و مسئولین صورت بگیرد.
این قاری اسدآبادی با بیان اینکه با استاد مصطفی اسماعیل تمرین‌های قرائت خود را آغاز کردم، خاطرنشان کرد: با توجه‌ به علاقه‌ای که به استاد منشاوی داشتم، از همان ابتدا شیوه قرائت او را تقلید کردم و درحال حاضر هم افتخار می‌کنم که سبک قرائت بنده شبیه ایشان شده است.
این قاری اسدآبادی در پاسخ به پرسش خبرنگار این رسانه با این متن که در حوزه قرآن تا چه تا اندازه تقلید جایز است و ادامه این روند را آسیب‌شناسی کرده و بفرمایید چقدر جامعه قرآنی ما به دنبال سبک‌های جدید بوده است؟ اظهار کرد: پیدایش برخی از سبک‌های جدید در حوزه قرآن همراه با آسیب‌هایی بوده است؛ مثلاً استفاده از برخی دستگاه‌ها شاید در شأن قرآن کریم نباشد و با ارزش این کتاب هم‌خوانی نداشته باشد.
ترابیان گفت: قاریان ایرانی جایگاه بسیار خوبی در دنیا دارند، آن‌ها به‌لحاظ سبک قرائت در رتبه‌های برتر قرار گرفته‌ و شاهد آن هستیم که در بیشتر مسابقات بین‌المللی حائز رتبه برتر شده‌اند.
وی با بیان اینکه توجه قاریان به مفاهیم آیات قرائت را دلنشین‌تر تأثیرگذارتر می‌کند، خاطرنشان کرد: در احادیث به قاریان سفارش شده است که آنان باید قرآن را به‌نحوی بخوانند که معانی را در ذهن مخاطبان ترسیم کنند؛ پس قاری راهی ندارد جز اینکه خودش به تلاوت قرآن و معنای آیات مسلط باشد. درواقع قاریان باید هنگام قرائت آیات قرآن واکنش داشته باشند؛ به‌طور مثال در زمان قرائت آیات عذاب، نعمت و غیره، حالت چهره آن‌ها متفاوت باشد.
این قاری اسدآبادی در پاسخ به پرسش خبرنگار این رسانه با این موضوع که ما طی دهه 70 مجامع بزرگ قرآنی و جلساتی با حضور پُرتعداد مردم داشتیم اما اکنون آن محافل پُررونق کمتر شده‌اند به نظر شما علت چیست و نقش و حمایت مسئولان در این زمینه چگونه است؟ گفت: این امر دو دلیل اساسی دارد که نخستین و مهم‌ترین آن‌ها کم‌کاری و بی‌تفاوتی فعالین قرآنی است.
ترابیان افزود: در شهرستان اسدآباد هر هفته چهارشنبه‌ها جلسه قرآن برگزار می‌شود و استقبال خوبی هم از آن صورت می‌گیرد؛ درواقع شوق مردم نسبت به امور قرآنی کم نشده و این بی‌اقبالی بیشتر مربوط به مسئولان و کم‌کاری فعالین قرآن می‌شود.
با توجه به آنچه گفته شد، یکی از وظایف نظام جمهوری اسلامی ایران ایجاد شور قرآنی و ترغیب مردم به قرآن‌خوانی است؛ این انس با قرآن کریم نیز در محافل قرآنی ایجاد می‌شود و همچنین در قالب‌های مختلفی ازجمله برگزاری مسابقه، قابل‌ تحقق است.
متأسفانه در سال‌های اخیر در محافل قرآنی بیشتر به کارهای سطحی پرداخته می‌شود تا کارهای عمقی؛ به‌ویژه در 10 سال اخیر که با رکود قرآنی سنگینی مواجه شده‌ایم، چراکه مسئولان به دنبال امور عمیق قرآنی نیستند. مثال واضح آن هم این است که مسابقات برگزار و یا محافل مهم تلاوت قرآن برپا می‌شوند، اما قرآن در جای‌جای کشورمان و خانه‌ها نه‌تنها رخنه نکرده، بلکه از همان مقداری هم که بود، کاسته شده است.
باید رصد کنیم تا ببینیم که کرسی‌های تلاوت آیا در کشورمان زیاد شده یا کم شده است؟ و کیفیت آن‌ها بیشتر شده یا خیر؟
ناگفته پیدا است که هرچه انس بیشتری با قرآن داشته باشیم، ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی در جامعه کاهش می‌یابد؛ چراکه آسیب‌ها در حد و حریم عمل به قرآن کم‌رنگ خواهد شد و درست است که پیشرفت خوبی نسبت به قبل انقلاب داشتیم، اما با ایده‌آل یک نظام اسلامی فاصله زیادی داریم.
از طرفی همان‌طور که می‌دانید، مردم در گسترش فرهنگ قرآنی جامعه نقش مهمی دارند و همین فعالیت‌های مردمی اندک‌ آن‌ها است که امور قرآنی را در بطن جامعه می‌چرخاند و نه کار مسئولین! قرآن در بطن جامعه به‌وسیله مردم پشتیبانی می‌شود و از جلسات قرآنی عمدتاً هیچ نهادی پشتیبانی نمی‌کند؛ در مساجد و حسینیه‌ها هم مردم خودشان فعالیت می‌کنند، اما تعدادشان کم است.
متأسفانه در سال‌های اخیر اهدافی که باید در زمینه قرآنی مطرح باشند، اهدافی نیست که بدون ظهور حضرت حجت رقم بخورد؛ تنها با ظهور ایشان یک مدینه فاضله بی‌عیب‌ونقص برای تعالی آموزه‌های قرآنی محقق می‌شود.
از طرفی ما مشکلات بزرگ‌تری غیر از موضوعات تخصصی در حوزه قرآن داریم که اگر آن‌ها حل نشوند، در زمینه قرآن شکست می‌خوریم؛ کم‌ شدن محافل و مجالس و عدم اختصاص بودجه قرآنی، بیشترین ضربه را در زمینه قرآن زده است.